تركيه استفاده از پهپاد و نيروهاي نيابتي در سوريه را به موازات سياست خارجي تهاجمي در پيش گرفته است

پاييز سال 2020، وقتي كه ارمنستان و آذربايجان بر سر منطقه ناگورنو و قره‌باغ جنگ را آغاز كردند، پهپاد‌هاي تركيه و شبه‌نظاميان مورد حمايت اين كشور در سوريه در خط مقدم جنگ به ارتش آذربايجان كمك كردند. حضور شبه‌نظاميان سوري در قفقاز تحول شوكه‌كننده‌اي بود. تركيه نشان داد كه قصد دارد با استفاده از مدلي جديد از جنگ تركيبي در  درگيري‌هاي منطقه‌اي اثرگذار بوده و سياست‌ خارجي قاطعانه رجب طيب اردوغان را پيش‌ ببرد. 
به گزارش نشنال‌اينترسنت، تركيه با استفاده از پهپادهاي ساخت داخل و ارزان خود و همچنين استفاده از پروكسي‌هاي سوري خود ورق جنگ را در سوريه، ليبي و قفقاز برگرداند و گام بلندي به سمت منافع استراتژيك درازمدت خود برداشت. اگرچه ممكن است اين رويكرد از نظر دولت تركيه ابزاري اثرگذار و مفيد باشد، اما براي ديگر كشورها آثار و تبعات بدي به جاي گذاشته است. سوءاستفاده تركيه از سوري‌هاي فقير و به خدمت گرفتن آنها و دروغ گفتن درباره حقوقي كه دريافت مي‌كنند، در كنار كشتارهايي كه پهپادهاي سوري از خود به جاي گذاشتند، رنج مضاعفي را از خود به جاي گذاشته است. متاسفانه در آينده و همزمان با آغاز تلاش تركيه براي گسترش دامنه نفوذ خود و همچنين توسعه صنايع نظامي، آنكارا از اين روش بيشتر استفاده خواهد كرد.  تركيه از زماني اين رويكرد را در پيش گرفت كه رجب طيب اردوغان دستور توسعه تكنولوژي ساخت پهپاد و رفع وابستگي تركيه در صنايع دفاعي را صادر كرد. از سال 2003 كه اردوغان در تركيه قدرت را در دست گرفت، همواره توسعه صنايع نظامي تركيه را مدنظر داشته است. در نتيجه اين رويكرد بين سال‌هاي 2003 تا 2019 صادرات نظامي تركيه از 248 ميليون دلار به 2 ميليارد و 740 ميليون دلار افزايش يافته و تعداد كارخانه صنايع نظامي تركيه از 56 كارخانه به هزار و 500 رسيده است. همزمان با رونق يافتن تكنولوژي پهپادي در اوايل دهه 2000، تركيه به سرعت براي هدف قرار دادن مواضع شبه‌نظاميان كرد از اسراييل پهپاد خريداري كرد. البته تركيه خيلي سريع متوجه شد كه پهپادهاي اسراييلي نمي‌توانند نيازهايش را برآورده كنند بنابراين خودش اقدام به ساخت پهپاد كرد. با توجه به وابستگي تركيه به تسليحات خارجي و با توجه به اينكه اين كشور واردات تسليحاتي زيادي از امريكا داشت و امريكا نيز در برخي مسائل سياست خارجي با تركيه دچار تنش شده بود، آنكارا تصميم گرفت از وابستگي خود به واردات تسليحاتي بكاهد. زماني تركيه 80 درصد نيازهاي تسليحاتي خود را وارد مي‌كرد، اما حالا واردات تسليحاتي تركيه تنها به 30 درصد رسيده است و دولت تركيه نيز اعلام كرده تا سال 2023 تمامي نيازهاي تسليحاتي خود را در داخل توليد خواهد كرد. اين پيشرفت تسليحاتي باعث شده كه اردوغان در عرصه سياست خارجي نيز جرات مضاعفي پيدا كند. اردوغان اخيرا اعلام كرده تركيه براي دفاع از امنيت ملي خود هرگونه عمليات نظامي كه بخواهد صورت خواهد داد و نيازي به كسب اجازه از كشور ديگري ندارد. تنها در يك‌سال گذشته تركيه با فرانسه و يونان بر سر حق حفاري در درياي مديترانه وارد تنش شد. خريد سامانه دفاع موشكي اس 400 از روسيه را كامل كرد و در ادامه درست زماني كه ناتو تلاش مي‌كرد آتش‌بسي ميان ارمنستان و آذربايجان برقرار كند، تركيه به حمايت نظامي از آذربايجان برخاست.  تركيه در سوريه نيز از همين تاكتيك استفاده كرده است. رابطه تركيه با اپوزيسيون سوريه زماني كاملا آشكار شد كه اين كشور با ارتش آزاد سوريه براي انجام عمليات سپر فرات در سال 2016 همكاري كرد. پس از آن تركيه حمايت خود از ارتش آزاد سوريه را اعلام كرد و اين گروه شبه‌نظامي نيز بيش از پيش به تركيه وابسته شد و در ادامه نقش محوري‌تر در سوريه برعهده گرفت. اين تحولات باعث شد تركيه بتواند نفوذ خود را در ميان شورشيان سوري بيشتر كرده و اهداف سياست‌ خارجي خود را در سوريه دنبال كند. تركيه در سوريه نيز به شكل گسترده‌اي از پهپادهاي خود استفاده كرد. استفاده تركيه از پهپاد در سوريه براي نخستين بار در سال 2020 توجهات را به خود جلب كرد. تركيه در پاسخ به حمله ارتش سوريه كه 36 نظامي تركيه را به كشتن داد، حمله‌اي پهپادي عليه ارتش سوريه صورت داد و صدها دستگاه خودروهاي زرهي ارتش سوريه را نابود كرده و هزاران سرباز سوري را نيز كشت. اين حمله پنج روزه پهپادي به موازات حملات توپخانه‌اي و حمله شبه‌نظاميان حامي تركيه انجام شد. اين حمله موجب شد كه نيروهاي ارتش سوريه مجبور شوند از حلب عقب‌نشيني كنند و در چنين شرايطي روسيه مجبور شد به پذيرفتن آتش‌بس در حلب تن در دهد و در نهايت نيروهاي مورد حمايت تركيه كنترل اين استان را به دست گرفتند. در ليبي نيز تركيه همين مدل را پياده كرد. تركيه از دولت وفاق ملي ليبي حمايت مي‌كند، بارها شبه‌نظاميان مورد حمايت خود در سوريه را به علاوه چندين فروند پهپاد به كمك دولت وفاق ملي ليبي فرستاده است.  در جريان درگيري آذربايجان و ارمنستان نيز، تركيه ضمن اعلام اينكه حمايت بدون قيد و شرطي از آذربايجان به عمل خواهد آورد، صادرات پهپادهاي خود به آذربايجان را در طول تابستان بسيار بيشتر كرد. تركيه حتي درخواست ناتو براي برقراري آتش‌بس ميان آذربايجان و ارمنستان در ابتداي درگيري را نيز ناديده گرفت. اگرچه دولت تركيه و آذربايجان حضور شبه‌نظاميان سوري در جنگ با ارمنستان را انكار مي‌كنند، اما سازمان ملل متحد و تعداد زيادي از رسانه‌هاي معتبر گزارش‌ها و عكس‌هايي كه نشان مي‌دهد تركيه تعداد 2 هزار شبه‌نظامي سوري را به كمك آذربايجان فرستاده‌ را ثابت مي‌كند. ترجمه: آرمين منتظري