واشنگتن‌پست گزارش كرد
كمك اطلاعاتي پاكستان به طالبان در مبارزه با داعش
ترجمه: آرمين منتظري
روزنامه واشنگتن‌پست به نقل از دو تن از رهبران طالبان گزارش كرده كه همزمان با شدت يافتن حملات داعش خراسان در افغانستان، دولت پاكستان با استفاده از شبكه منابع غيررسمي‌اش به نيروهاي افغانستاني در جريان مقابله با تهديد داعش كمك اطلاعاتي و فني ارايه مي‌كند. آن‌طوركه واشنگتن‌پست گزارش كرده پاكستان به گروه طالبان اطلاعات خام ارايه داده و كمك مي‌كند طالبان با شنود خطوط تلفن و نظارت بر ارتباطات اينترنتي بتواند نيروهاي داعش را شناسايي كند. مقامات پاكستاني اين نوع از ارتباط با گروه طالبان را غيررسمي توصيف كرده‌اند و گفته‌اند كه هيچ شراكت رسمي اطلاعاتي بين دو طرف وجود ندارد. اين‌طور به نظر مي‌رسد پاكستان تنها كشوري است كه در جريان مبارزه طالبان با داعش به كمك افغانستان برخاسته است. ديگر كشورها نظير ايالات متحده امريكا و برخي ديگر از كشورها همواره نگراني خود را از تبديل شدن افغانستان به بهشتي براي گروه‌هاي تندرو تروريستي اعلام كرده‌اند اما تاكنون هيچ كمك مستقيمي به طالبان ارايه نداده‌اند. يكي از دلايل اين امر، بي‌اعتمادي شديد كشورهاي همسايه افغانستان به قصد و نيت گروه طالبان است و همين بي‌اعتمادي موجب شده غير از پاكستان، اين كشورها هيچ‌گونه اطلاعاتي با طالبان به اشتراك نگذارند. يكي از رهبران ارشد طالبان در گفت‌وگو با واشنگتن‌پست ميگويد: «پاكستان برادر ما است و از بسياري جهات از ما حمايت مي‌كند. اين كشور اطلاعات لازم درباره داعش را در اختيار ما مي‌گذارد. اگر امريكا و باقي كشورهاي جهان اطلاعات خود درباره داعش را در اختيارمان مي‌گذاشتند ما در همان روزهاي ابتدايي مي‌توانستيم داعش را شكست دهيم.» البته بلال كريمي يك سخنگوي گروه طالبان در واكنش به سخنان برخي اعضاي طالبان مبني بر اينكه اين گروه براي مبارزه با داعش به همكاري‌هاي بين‌المللي نياز دارد، اين سخنان را رد كرده و گفت: «داعش تهديدي جدي براي امارت اسلامي محسوب نمي‌شود. ما به داعش به عنوان يك چالش بزرگ نمي‌نگريم و براي از ميان برداشتن اين چالش به هيچ كمك خارجي نيازي نداريم.»
البته مشخص نيست كه كشورهاي نظير امريكا تا چه اندازه اطلاعات مي‌توانستند در اختيار طالبان بگذارند. امريكا بدون برخورداري از سفارت و حضور نظامي در افغانستان توانايي اندكي در جمع‌آوري اطلاعات دارد و طالبان نيز پيش‌تر از اين، درخواست امريكا براي پرواز هواپيماهاي بدون سرنشين در آسمان افغانستان را رد كرده است. برخي مقامات اطلاعاتي فعلي و سابق امريكا گفته‌اند براي برقراري دوباره شبكه‌هاي اطلاعاتي در منطقه مشكلات عديده‌اي وجود دارد. از زمان خروج نيروهاي امريكايي از افغانستان در اواخر ماه آگوست، آژانس‌هاي اطلاعاتي امريكا همچنان ارتباط خود را با برخي منابع رسمي و غيرسمي اطلاعاتي كه با طالبان ارتباط دارند، حفظ كرده‌اند. علاوه بر اين امريكايي‌ها همواره به‌طور منظم اطلاعات خود را درباره عمليات‌هاي داعش، با طالبان به اشتراك گذاشته‌اند. اما در بسياري از موارد طالبان علاقه‌اي از خود نشان نداده و نسبت به اقدام براساس اطلاعات دريافتي از منابع امريكايي، نوعي بي‌ميلي و بي‌اعتمادي نشان داده است. اما به نظر مي‌رسد كه طالبان به پاكستان بيشتر اعتماد دارد.
مقامات وزارت خارجه پاكستان اعلام كرده‌اند كه در جريان سفر رييس سازمان اطلاعات و وزير خارجه پاكستان به كابل، گفت‌وگوهايي ميان طرفين درباره نحوه مبارزه با تروريسم و همكاري‌هاي مشترك ميان پاكستان و طالبان در اين خصوص صورت گرفت. اما مقامات پاكستاني گفته‌اند: «هنوز زود است بخواهيم بگوييم كه نوعي تبادل همكاري اطلاعاتي ميان دو طرف در چارچوب يك همكاري دوطرفه در جريان است.» البته مقامات پاكستاني تاكيد كرده‌اند كه «هرگونه همكاري اطلاعاتي با طالبان منتفي نيست. نه تنها پاكستان بلكه ديگر كشورهاي منطقه نظير روسيه و ايران نيز نگران حضور داعش در افغانستان هستند. بنابراين اين امكان وجود دارد كه يك فهم مشترك در سطح منطقه‌اي براي مبارزه با تروريسم ميان كشورهاي منطقه شكل بگيرد». علاوه بر اين نگراني‌هاي منطقه‌اي، دولت بايدن نيز در تلاش است شراكت اطلاعاتي نظامي قوي‌تري با همسايگان نزديك افغانستان برقرار كند. تا بدين جاي كار پاكستان و تاجيكستان از ميزباني پايگاه‌هاي امريكايي در خاك خود سر باز زده‌اند. اين پايگاه‌ها به امريكا اجازه مي‌دهد سياست مبارزه با تروريسم كه براساس طرح جنجالي «فراتر از افق» دنبال مي‌شود را همچنان ادامه دهد. در حال حاضر بيشتر توانايي نظامي لجستيكي امريكا براي انجام عمليات ضدتروريستي در افغانستان در قطر قرار دارد كه هزار و 200 كيلومتر با افغانستان فاصله دارد. اين فاصله انجام چنين عمليات‌هايي را خطرناك و بسيار پرهزينه مي‌كند. ژنرال كنت مكنزي، فرمانده نيروهاي سنتكام ميگويد: «هنوز بايد منتظر ماند و ديد كه آيا طالبان مي‌تواند در مقابل اقدامات داعش و القاعده در استفاده از خاك افغانستان براي انجام عمليات‌هاي بين‌المللي، بايستد يا خير. ممكن است به اين نقطه برسيم اما من هنوز آنقدرها مطمئن نيستم». همسايگان افغانستان نيز به همين ترتيب به رغم اينكه به واسطه رقابت و اختلافات گوناگون تمايلي به همكاري با امريكا ندارند، اما نگران ظهور داعش در اين افغانستان هستند. سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه هفته گذشته در نشستي در مسكو اعلام كرد كه كشورهاي دولت در آسياي مركزي به او اطمينان داده‌اند كه علاقه‌اي ندارند واحد‌هاي نظامي امريكا در كشورهاي‌شان حضور داشته باشند. ارتش امريكا پس از حملات يازده سپتامبر در كشورهاي ازبكستان و قرقيزستان پايگاه‌هاي نظامي موقت داير كرده اما آن توافقات امنيتي سال‌هاي است كه منقضي شده‌اند. نرگس كازنووا، محقق ارشد در مركز مطالعات اوراسياي موسسه ديويس معتقد است كه شرايط فعلي با آن زمان خيلي فرق كرده است. او ميگويد: «آخرين باري كه نيروهاي امريكايي در آسياي مركزي حضور داشتند، روابط ميان يك قدرت بزرگ امريكا، چين و روسيه بسيار بهتر از حالا بود. اما امروز روسيه هر حركتي از سوي امريكا به سمت مرزهايش را به عنوان حمله‌اي عليه منافع ملي‌اش به حساب مي‌آورد. بنابراين براي كشورهاي آسياي مركزي بسيار پرهزينه است كه بخواهند وارد چنين شراكت‌هايي با امريكا شوند.» از اين منظر است كه كشورهايي نظير ايران و چين خودشان دست به كار شده و سراغ طالبان رفته‌اند. ايران مرزي 570 كيلومتري با افغانستان دارد و طبيعي است كه نگران فعاليت‌هاي نيروهاي داعش در اين كشور باشد. چين نيز نگران است كه جذب نيرو توسط داعش از ميان جمعيت مسلمان اويغور در استان سين‌كيانگ افزايش يابد. در كنفرانس ويديوي اخير ولاديمير پوتين با مقامات امنيتي كشورهاي سابق اتحاد جماهير شوروي، پوتين صراحتا اعلام كرد كه در مرزهاي شمالي افغانستان تمركزي از گروه‌هاي تروريستي و تندرو وجود دارد كه هدف‌شان برانگيختن درگيري‌هاي فرقه‌اي، نژادي و مذهبي در كشورهاي همسايه است. پوتين گفت: «رهبران تروريست‌ها به دنبال اين هستند كه نفوذ خود را در كشورهاي آسياي مركزي و مناطقي در روسيه گسترش دهند».
تعداد نيروهاي داعش در افغانستان بسيار كمتر از نيروهاي طالبان است. برخي گزارش‌ها حاكي از آن است كه تعداد كل نيروهاي داعش در افغانستان چيزي حدود 2 هزار نفر است. اين در حالي است كه تعداد كل نيروهاي طالبان در افغانستان به حدود 70 هزار نفر مي‌رسد. البته اين نگراني وجود دارد كه اختلافات دروني قدرت در طالبان موجب شود برخي شاخه‌هاي طالبان از اين گروه جدا شده و به داعش نزديك شوند. بعد از سقوط كابل توسط طالبان، داعش كمپيني از حملات مستقيم به نيروهاي امنيتي طالبان به راه انداخت و عليه برخي اقليت‌هاي شيعه در افغانستان دست به اقدامات خونين زد. تنها از اواسط سپتامبر گذشته داعش 47 حمله تروريستي را در داخل خاك افغانستان به انجام رسانده است؛ از ترور‌ها و حملات پراكنده به ايست‌‌هاي بازرسي گرفته تا حملات انتحاري در مساجد شيعيان كه به كشته‌شدن ده‌ها نفر انجاميده است. از ميان همه اين حملات، تنها يك حمله متوجه مواضع طالبان بوده است. بين سال‌هاي 2018 تا 2020، بعد از اقدامات عملياتي امريكا در برخي نواحي تحت تسلط داعش، حملات تروريستي اين گروه كاهش قابل ملاحظه‌اي داشت. از آن زمان به بعد عناصر داعش در نواحي شهري افغانستان مستقر شدند. در آنجا نيز نيروهاي امنيتي دولت افغانستان با برخورداري از حملات‌هاي اطلاعاتي عملياتي امريكا حملات بسياري عليه داعش تدارك ديدند. علاوه بر اين پهپادهاي اطلاعاتي امريكا و حمايت هوايي نيروهاي امريكايي از نيروهاي امنيتي دولت افغانستان يكي از مهم‌ترين دلايل مبارزه موثر با داعش بود. اما حتي به‌رغم برخورداري از اين حمايت‌ها، باز هم دولت افغانستان در از ميان بردن داعش در افغانستان ناموفق بود.
حالا اين‌طور به نظر مي‌رسد كه شاخه داعش در افغانستان خود را به عنوان مهم‌ترين گروه نظامي مخالف طالبان مطرح كرده است. برخي گزارش‌هاي اطلاعاتي نشان مي‌دهد كه داعش سعي مي‌كند در برخي نقاط افغانستان خود را به عنوان جنبش مقاومت در برابر طالبان مطرح كند. تا به اينجاي كار واكنش طالبان به اين اقدامات داعش، دستگيري‌هاي گسترده بوده است. طالبان اخيرا تنها در ننگرهار تعداد هزار و 500 نفر را به اتهام ارتباط با داعش دستگير كرده است. توانايي طالبان در حفظ امنيت در مناطق روستايي افغانستان كه براي سال‌ها تحت كنترلش بوده‌اند يكي از مهم‌ترين دلايل محبوبيت اين گروه در افغانستان است. رهبري طالبان بارها اعلام كرده است كه قصد دارد اين سطح از امنيت را در سراسر كشور حاكم كند اما برخي اعضاي طالبان اذعان كرده‌اند كه انجام اين كار به مهارت‌هايي نياز دارد كه اين گروه از آنها برخوردار نيست. يكي از اعضاي طالبان در اين خصوص به واشنگتن‌پست گفته است: «وقتي كه ما وارد كابل شديم، نيروي پليس آموزش‌ديده نداشتيم. اما حالا آموزش‌ها شروع شده است و سعي داريم نيروي پليس بسازيم. اما حتي همين حالا هم ما در برابر داعش خيلي قوي هستيم. ما حتي خيلي از آنها را دستگير هم نمي‌كنيم. فقط مي‌كشيم‌شان.» اخيرا در شبكه‌هاي اجتماعي تصاويري از اجساد در شرق افغانستان منتشر شده كه در خيابان‌ها رها شده‌اند و روي آنها اطلاعيه‌اي قرار داده شده كه در آن نوشته شده: «اين سرنوشت كساني است كه با داعش همكاري كنند».