موضوع مستندهاي امسال سينما حقيقت چيست؟
از كودك‌همسري و قتل ناموسي تا آزادي سقط جنين و مهاجرت
تينا جلالي
از فردا پانزدهمين جشنواره فيلم‌هاي مستند سينما حقيقت به صورت رسمي در پرديس سينما چارسو افتتاح مي‌شود. مستندسازان و دوستداران فيلم‌هاي مستند سراسر كشور بعد از يك‌سال انتظار در يك فضاي صميمي دوباره گرد هم مي‌آيند و به صورت حضوري يا آنلاين به تماشاي فيلم‌هاي مستند اين دوره جشنواره مي‌نشينند. آن دسته از فيلمسازاني هم كه فيلم‌شان در اين رويداد شركت كرده در تلاطم اكران مناسب فيلم‌شان هستند.
با اينكه محمد حميدي‌مقدم، دبير اين رويداد بين‌المللي در نشست مطبوعاتي به صراحت گفته: «برايش ارزشمند است مستندهايي ساخته شوند كه قدري جسورانه باشند تا دبير جشنواره براي اخذ اكران آنها از ارگان‌هاي مربوطه اجازه بگيرد اما امسال تمامي آثار حاشيه امن را رعايت كرده‌اند.» ولي با مروري بر سوژه‌هاي فيلم‌هاي ساخته شده به عناويني نظير فقر، ناامني، بي‌آبي، معضلات مربوط به محيط زيست، طلاق، كودكان زباله‌گرد، مشكلات مربوط به افغان‌ها، كودك‌همسري، آزادي سقط جنين، شهداي هواپيماي اكرايني و... مي‌رسيم كه نشان از دغدغه مستندسازان با مسائل روز جامعه دارد. در اين گزارش به‌طور اختصار به چند نمونه از مستندهايي كه موضوعات گيرايي دارند، اشاره مي‌كنيم. از مستند «سمفوني حميد» به كارگرداني جعفر صادقي شروع مي‌كنيم كه درباره حميد عليدوستي ستاره اسبق فوتبال ايران و پدر ترانه، بازيگر سينماست و مروري دارد بر زندگي شخصي و ورزشي اين فوتباليست. در جست‌وجوي سرگذشت واقعي گل‌محمد كلميشي، قهرمان رمان كليدر (نوشته محمود دولت‌آبادي) سوژه مستندي است كه مجتبي اسماعيل‌زاده سراغش رفته. عنوان اين فيلم «شرق وحشي» است. فيلم مستند «كنترپوان» ساخته محمد فرزين‌نيا مستندي است درباره فعاليت‌ها و زندگاني يكي از بزرگ‌ترين آهنگسازان ايران دوره پهلوي اول به نام ركن‌الدين مختاري كه زندگاني پر رمز و رازي داشته است.
پريسا گرگين با فيلم مستند «جابه‌جايي يا نابه‌جايي» در جشنواره امسال حضور دارد كه سوژه فيلمش مهاجرت است. او با مرور سابقه مهاجرت دوستان و خانواده‌اش و پرس و جو از آنها سعي مي‌كند به اين سوال پاسخ دهد كه اگر او ايران را ترك كرده بود، سرنوشتش شبيه كدام يك از دوستانش مي‌شد.
سيد وحيد حسيني سازنده مستند پرسروصداي «بزم رزم» را خاطرتان هست؟ او امسال با فيلم «هنگامه اركستر مجلسي سارها به رهبري قباد شيوا» جست‌وجويي مي‌كند در زندگي، زمانه و كارنامه قباد شيوا از پيشگامانِ هنر گرافيك نوين ايران در هشتاد سالگي. امسال فيلم مستند نيمه بلند «ماجراي سال آخر» به كارگرداني مهدي جبين‌شناس هم به نظر مي‌رسد تماشاگران زيادي را به خود جذب كند. اين فيلم درباره خانم معلمي است كه در آخرين سال خدمتش گرفتار آموزش آنلاين شده و حاضر نمي‌شود از خودش عكس و ويديو بفرستد.در ميان فيلم‌هاي مستند، «رياضت تا سياست» ساخته امين عباسي پرتره مرحوم اسرافيليان است كه از نمايندگان دوره دوم مجلس است و در پرونده ردصلاحيت بني‌صدر و مك فارلين نقش اساسي داشت.«آقاي صياد را ول كنيد» به كارگرداني مريم ملك مختار هم فيلم-پرتره‌اي درباره محمد صياد، عكاس خبري بين‌المللي ايراني است.عليرضا قاسم‌خان تهيه‌كننده سينما هم مستند «تكيه دولت» را كارگرداني كرده، او بر اساس مدارك و اسناد و روايات به بررسي چگونگي ساخت و نابودي اين بنا مي‌پردازد.يكي از سوژه‌هاي امسال جشنواره امسال درباره كودك‌همسري و قتل‌هاي ناموسي است.فيلم مستندي با عنوان بي‌بي‌جان به كارگرداني نرگس جودكي و ايمان پاكنهاد. امسال به علاقه‌مندان شيريني و كيك توصيه مي‌كنيم به تماشاي مستند شيريني‌فروش به كارگرداني حديث مهرانپور بنشينند كه درباره پيدايش قنادي‌ها و انواع مختلف شيريني و كيك در ايران است و نشان مي‌دهد كه اين حرفه مديون تلاش افرادي همچون حاج خليفه علي رهبر در يزد و همچنين مهاجرت ارامنه شوروي به ايران بوده است. «خون‌ريزي» ساخته محمد خوشدل‌فر هم روايتي است از تصويب قانون Roe V Wade يا آزادي سقط جنين و اتفاقات بعد از آن در امريكا... «امير» هم به كارگرداني داوود ميرزابيگي مستندي پرتره است در مورد شهيد امير اشرفي كه در هواپيما اكراين به شهادت رسيد. نكته ديگر از جشنواره پانزدهم مستند حقيقت اينكه 12 فيلم خارجي به بخش مسابقه فيلم‌هاي بلند راه پيدا كرده كه محصول كشورهاي فرانسه، كانادا، امريكا هلند، شيلي، استراليا، تركيه، بلژيك و بريتانيا هستند.از ميان آنها مستند «كار اينترنتي: حكايتي هشدار‌دهنده» (The Gig is Up) از كانادا همان‌طور كه از نامش پيداست، موضوع پركششي دارد. داستان اين مستند درباره كسب و كار اينترنتي است كه در حال رشد است ولي در اين ميان حقوق كارگران در اين انقلاب فناوري ناديده گرفته مي‌شود. يا مستند «مامور نفوذي» (The Mole agent) كه كشورهايي نظير شيلي، امريكا، آلمان، هلند و اسپانيا روي آن سرمايه‌گذاري كردند كه موضوعش پيرامون حضور يك مامور نفوذي در خانه سالمندان است. مستند كودوكوشي محصول ژاپن و تركيه هم حول موضوع تكان‌دهنده‌اي قرار مي‌گيرد. سوژه اين فيلم تميز كردن آپارتمان‌هاي اشخاصي است كه در تنهايي فوت مي‌شوند.