جعبه سياه قطار متروي تهران-كرج باز شد

اول دي ماه مي‌توانست روز تلخي براي تهران باشد. دو قطار مترو به هم برخورد مي‌كنند. به قول مديرعامل مترو دو غول 600 تني به هم برخورد مي‌كنند اما 20 نفر زخمي مي‌شوند اما همگي به سلامت به خانه باز مي‌گردند.

اين حادثه روز گذشته در صحن شوراي شهر تهران مورد بررسي قرار گرفت. مجتبي شفيعي معاون حمل و نقل و ترافيك شهردار با اشاره به حادثه برخورد دو قطار در خط متروي تهران-كرج در روز اول دي ماه جاري گفت: اين حادثه ساعت ۷ و ۴ دقيقه رخ داد كه من بلافاصله به محل رفتم به گونه‌اي كه ۷ و ۲۰ دقيقه آنجا بودم و متصديان ايستگاه در حال تخليه مسافرين بودند. او گفت: البته شرايط تخليه نيز به گونه‌اي بود كه به دليل ارتفاع واگن از سطح زمين نامطلوب بود چرا كه پلكاني وجود نداشت و برخي از آسيب‌هاي مصدومان نيز در نحوه پريدن از واگن‌ها بود.
وي با بيان اينكه ۳ قطار در ايستگاه متوقف شده بودند و در كل مسافران سردرگم بودند، گفت: بلافاصله تمام اتوبوس و تاكسي‌هاي اطراف را به ايستگاه چيتگر فرا خوانديم و در حدود نيم ساعت پايانه و ايستگاه تخليه از مسافر شد؛ اما خبر رسيد كه در ايستگاه قبلي يعني وردآورد وايستگاه بعدي چيتگر يعني صادقيه با تراكم مسافر روبه‌رو هستيم كه بلافاصله ۱۰۰ اتوبوس تامين شد و مسافران را از وردآورد و صادقيه جابه‌جا كردند كه البته در پيك عصر تمركزمان در ايستگاه صادقيه بود و با هماهنگي شهرداري كرج ۵۰ دستگاه از آنها اتوبوس گرفتيم كه مجموعا ۱۵۵ اتوبوس بين ايستگاه صادقيه و وردآورد حركت كردند كه كار بسيار بزرگي بود چرا كه ۶۵ هزار مسافر با سيستم اتوبوسراني جابه‌جا شد و كاري كم‌نظير بود.
وي در تشريح حادثه گفت: در ايستگاه چيتگر دو خط اصلي و دو خط جانبي براي استقرار و مسافر‌گيري داريم كه قطارهايي كه مي‌خواهند مسافر‌گيري كنند به اين خطوط جانبي مي‌آيند و خط‌هاي اصلي براي عبور قطار اكسپرس پيش‌بيني شده است.
عامل اصلي اين حادثه خطاي راهبر بوده كه 5 خطاي سرعت غيرمجاز، قطع ATP، توقف بي‌جا، بي‌توجهي به سوزن و بي‌توجهي به چراغ قرمز را همزمان انجام داده و به نظر مي‌رسد راهبر در آن لحظه از نظر روحي و جسمي هوشياري نداشته و حداقل تمركزي بر وظيفه خود نداشته است. البته راهبر قطار 1۸ سال سابقه داشته و با اينكه در گذشته دو مورد خطا داشته، راهبر غير‌حرفه‌اي نبود، اما تمركز كافي نداشت. اما در اين ميان قطار اكسپرس كه ATP آن فعال بوده و راهبر حرفه‌اي داشته كه عكس‌العمل مناسب نشان داده و ۴۹۰ متر پيش از ورود به ايستگاه، ATP آن فعال شده و راهبر قطار اكسپرس تمام سيستم‌ها را فعال مي‌كند به گونه‌اي كه سرعتش از ۷۰ كيلومتر به ۲۰ كيلومتر مي‌رسد و به همين دليل شدت برخورد بالا نبود و لكوموتيو اكسپرس از ريل خارج و متوقف مي‌شود. جالب است كه يك قطار از روبه‌رو مي‌آمده كه با آلارم ترمز قبل از ورود به ايستگاه چيتگر متوقف مي‌شود.
وي با بيان اينكه اشكالات فني زيادي در سيستم سيگنالينگ است كه بايد اصلاح شود، گفت: يكي از مشكلات ما نيز در مورد راهبردها است كه بايد پروتكل‌ها اصلاح شود و همچنين حفاظت فيزيكي خط ۵ مترو اشكالاتي دارد و گزارشاتي مبني بر تخريب در سال‌هاي اخير وصول شده و احتمال آسيب به تجهيزات وجود دارد كه برنامه‌اي براي حفاظت فيزيكي خط ۵ داريم اما مشكل ديگر ما فرسودگي تجهيزات است كه بارها اعلام كرديم بايد قطارهاي‌مان اورهال شوند و همچنين سيستم سيگنالينگ قوي لازم است و سيستم خط ۵ متعلق به ۲۰ سال پيش است و فرسودگي قطعات و ترمز بايد حل شود اما متاسفانه مي‌بينيم كه از سال ۹۵ خريد تجهيزات نشده و انبار قطعات حساس خالي است كه ما تازه سفارش‌ها را ثبت كرديم اما چند ماه طول مي‌كشد كه به دست‌مان برسد.
مهدي شايسته اصل مديرعامل شركت بهره‌برداري مترو از احتمال وقوع حادثه بدتري خبر داد. او گفت كه قطار روبه‌رو اطلاع نداشته كه اين اتفاق رخ داده است، چراكه مركز فرمان ما در جريان نبوده و پيمانكار ما به صورت دستي راهور قطار شمالي را آگاه مي‌كند و قطار شمالي مي‌ايستد.
شايسته‌اصل با بيان اينكه حدود ۲ هزار نفر در قطار تندرو، يك‌هزار و ۵۰۰ نفر در قطار جانبي و ۱۰۰ نفر در قطار شمالي بودند، توضيح داد: اين حجم مسافر در جايي كه ممكن است حادثه بعدي خلق شود و ما شرايطي نداشتيم كه بتوانيم مسافران را به سرعت خارج كنيم، مي‌توانست منجر به فاجعه‌اي شود. لطف خدا بوده كه حادثه جدي‌تري رخ نداده است، البته خوشبختانه براي جابه‌جايي مسافران اتوبوس‌ها بلافاصله به كمك شهروندان آمدند.
او با تاكيد بر اينكه به لحاظ سيستم‌ها و ناوگان فرسوده، بسيار آسيب‌پذير هستيم، گفت: برنامه‌هايي براي حل و فصل مشكلات و مسائلي كه از گذشته بوده، داريم. به‌طور مثال در حوزه فرسودگي، چرخ‌بند زماني كه به ۲۱ ميل رسيد بايد از رده خارج شود و فرسوده محسوب مي‌شود، هم‌اكنون بسياري از چرخ‌هاي قطارهاي ما به ۱۸ و ۱۹.۵ رسيده است كه مي‌تواند حادثه‌زا باشد.
مديرعامل شركت بهره‌برداري راه‌آهن شهري تهران و حومه، به چالش‌ها و نيازهاي ناوگان ريلي شهر تهران اشاره و كمبود نيروي پليس را يكي از اين چالش‌ها عنوان كرد و افزود: ۴۰ ايستگاه ما به خدمات پليس نياز دارد و به دليل كمبود نيرو و يگان حفاظت با مشكلاتي روبه‌رو هستيم.
شايسته‌اصل، فرسوده بودن سيستم‌هاي نظارت تصويري و نبود يكپارچگي مراكز فرمان را از ديگر مشكلات اين حوزه برشمرد و درباره مراكز فرمان توضيح داد: مركز فرمان خط پنج در جاي ديگري است، در صورتي كه بايد با هم يكي باشند. ۲۰ سال است كه مركز فرمان اصلي كه در ساختمان پل كالج است عمر دارد و نياز به بازسازي دارد زيرا تجهيزات آن فرسوده است. همچنين در بحث اعلام و اطفاي حريق مترو مي‌تواند خطرناك‌تر از بازار گل باشد، سيستم‌هاي هواساز در مبادي ورودي و خروجي هم مي‌توانند آسيب‌زا باشند. او ادامه داد: يكي ديگر از مسائلي كه با آن مواجه هستيم، ناهماهنگي و ضعف در تعامل ميان زنجيره ارزش بين ناوگان مترو تهران و حومه است. در دوره‌اي به دلايلي تصميم‌گيري شده كه سيستم مترو به اين صورت باشد كه يك هلدينگ باشد و از آن يك شركت بهره‌برداري متولد شده است. شايسته‌اصل با بيان اينكه حداقل ۵۰۰ ميليارد تومان نياز فوري براي تامين قطعات است، توضيح داد: مسير ديگري درنظر گرفته‌ايم تا به توليد داخلي برسيم. در اين مسير هم معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري در برخي موضوعات به ما اعلام آمادگي كرده است و هم وزارت دفاع اعلام كرده كه در توليد كمك مي‌كند تا همه ظرفيت‌ها را دراختيار مواردي كه به حمل و نقل ريلي شهري بازمي‌گردد، اختصاص دهند.
شايسته‌اصل اين را هم گفت كه اگر كمك شود ۳۰ رام قطار و ۲۱۰ واگن به ناوگان اضافه كنيم بخشي از مشكلات حل مي‌شود، اما از آن مهم‌تر مشكلات كاهش سرفاصله قطارها و بحث پايانه‌ها است. زماني كه پايانه نداريم حتي اگر واگن و رام قطار اضافه كنيم، تاثيري زيادي ندارد. در شرايط كنوني اگر يك چرخ آسيب ببيند به دليل كمبود قطعه بايد واگن خارج شود. اگر واگن و رام قطار تامين شود اما پايانه نداشته باشيم، باز هم مشكل خواهيم داشت.
سيدجعفر تشكري‌هاشمي رييس كميسيون عمران و حمل و نقل شوراي اسلامي شهر تهران اما درباره حادثه برخورد دو قطار مترو تهران گفت: كمبود قطعات نبايد با مساله خطاها و كمبود نظارت‌ها تداخل كند به هر حال خطاي نيروي انساني و مشكل نظارت بر كنترل‌ها و مهارت‌آموزي راهبران در اين حادثه مطرح و محرز شده است.
وي گفت: كمبود قطعات و نياز به تعمير و اورهال كردن واگن‌هاي مترو امري ضروري است كه در دوره گذشته مديريت شهري به آن توجه نشده از طرفي در بودجه 1401 بايد اين مساله مدنظر قرار گيرد.
عضو شوراي شهر تهران با اشاره به اينكه صحبت‌هاي دوستان در شهرداري نبايد مردم را نگران سامانه‌هاي حمل و نقل عمومي كند، گفت: تاكنون بيش از ده‌ها ميليارد مسافر از طريق متروي تهران جابه‌جا‌ شده‌اند و بروز اين حادثه در اين حجم از جابه‌جايي‌ها زياد نيست و به علت خطاي راهبر اين مشكلات متاسفانه ايجاد شده است. تشكري‌هاشمي گفت: ‌در اروپا ترامواهاي چند دهه قبل با اورهال و نوسازي استفاده مي‌شوند و ما هم مي‌توانيم از قطارهاي با قدمت در صورت اورهال و نوسازي استفاده كنيم از طرفي در كنار آن مديريت، ‌نظم و آموزش هم حائز اهميت است و نبايد از وجود نيروهاي متخصص غفلت كنيم.
وي گفت: ما نيروهاي متخصص كم نداريم ولي بسياري از آنها گوشه‌نشين شده يا در كارهاي غيرمرتبط به‌كارگيري شده‌اند بايد نيروها از سمت ستاد به صف بروند و از علم نيروهاي متخصص و مهارت آنها بهره‌مند شويم.