ارزيابي سياست‌هاي دولت بايدن در خصوص اشاعه هسته‌اي در يك‌سال نخست رياست‌جمهوري
خوب، بد، ناقص
بسياري از تحليلگران معتقدند كه جو بايدن در سال نخست رياست‌جمهوري‌اش به طور كلي همان سياست‌هاي ترامپ را
در امور اشاعه هسته‌اي دنبال كرده است
آرمين منتظري
جو بايدن رييس‌جمهوري امريكا در دوران مبارزات انتخاباتي‌اش در سال 2019 در يك برنامه انتخاباتي در ايالت نيو‌همپشاير گفت: «ما ديگر به سلاح‌هاي هسته‌اي بيشتر نيازي نداريم. بحثي هم در اين نيست.» بعد از رجزخواني‌ها و نمايش‌هاي آخرالزماني دونالد ترامپ بسياري از راي‌دهندگان امريكايي اميدوار بودند جو بايدن با همه تجربياتي‌كه در زمينه تسليحات هسته‌اي دارد، سياست‌هاي هسته‌اي امريكا را به ثبات رسانده و اصلاح كند. به قول خود بايدن «اگر مي‌خواهيد جهاني عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي داشته باشيد، اين امريكاست كه بايد رهبري جهان را در اين زمينه به دست بگيرد» اما هنوز، با گذشت يك سال از ورود بايدن به كاخ سفيد، دولت او همان برنامه‌هاي تسليحات هسته‌اي كه در دولت ترامپ آغاز شده و به پيش برده شد را ادامه مي‌دهد. اخيرا ايالات متحده امريكا برنامه مدرن‌سازي تسليحات هسته‌اي خود را در پيش گرفته است. برنامه‌اي كه در دوران باراك اوباما آغاز شد و انتظار مي‌رود تا سال 2046 بيش از كل تريليون و 700 ميليارد دلار براي امريكا هزينه داشته باشد. اين برنامه شامل افزايش هزينه‌هاي كلان براي كلاهك‌هاي هسته‌اي كوچك‌تر، جايگزيني كامل نيروي موشك‌هاي بالستيك قاره‌پيما، بمب‌افكن‌هاي استراتژيك جديد21 -B، ارتقاي بمب‌افكن‌هاي52- B، ساخت كلاهك‌هاي هسته‌اي مخرب‌تر و برنامه‌هاي ديگر است. علاوه بر اين، در 27 دسامبر، بايدن قانون مجوز دفاع ملي 2022 را امضا كرد. لايحه‌اي نظامي با بودجه حدود 770 ميليارد دلار كه شامل تقريبا 28 ميليارد دلار براي سلاح‌هاي هسته‌اي است. از سپتامبر 2020، كل موجودي كلاهك هسته‌اي ذخيره شده امريكا 5 هزار و 600 كلاهك بوده است و اين كشور به همراه روسيه تقريبا 91 درصد از سلاح‌هاي هسته‌اي جهان را در اختيار دارند. در ذيل 8 تحليلگر، فعال ضد جنگ و كارشناس هسته‌اي نظرشان را در خصوص برنامه تسليحات هسته‌اي بايدن اعلام كرده‌اند.
1- افزايش شفافيت: هانس كريستنسن، مدير پروژه اطلاعات هسته‌اي در فدراسيون دانشمندان امريكا معتقد است بايدن در مقايسه با ترامپ در سياست‌هاي هسته‌اي خود و مواردي نظير بودجه اين سياست‌ها و حجم زرادخانه‌ها شفافيت بيشتري به خرج داده است. كريستنسن با در نظر گرفتن مواردي نظير دليل افزايش شفافيت، تمديد يك معاهده تسليحاتي بزرگ و آغاز گفت‌وگوهاي راهبردي با روسيه و چين، به بايدن نمره «ب» مي‌دهد. اما در خصوص تلاش دولت بايدن براي خلع سلاح تسليحات قديمي و كلاه‌هاي هسته‌اي به بايدن نمره «ج» مي‌دهد.
2- نجات معاهده استارت جديد: اقدام بايدن به خاطر تمديد پيمان استارت جديد، تنها دو هفته قبل از منقضي شدنش، تمجيد گسترده‌اي برايش به ارمغان آورد. اين پيمان، تسليحات هسته‌اي دوربرد مستقر در امريكا و روسيه را محدود مي‌كند. داريل كيمبل، مدير اجرايي اتحاديه كنترل تسليحات معتقد است كه تمديد اين پيمان يك اقدام مهم و يك قدم اساسي بر اساس اجماع دوطرفه بوده است. جان تيرني، نماينده سابق كنگره معتقد است كه اين اقدام بايدن يك اقدام سنجيده در نخستين سال نااميد‌كننده رياست‌جمهوري‌اش بوده است. تيرني معتقد است: «البته بايد گفت كه به‌طور كلي، دولت بايدن بر همه سياست‌هاي هسته‌اي كه در دولت ترامپ طراحي و پيگيري شده بود، مهر تاييد زده است.» تيرني همچنين از بايدن انتقاد كرد، چراكه او همچنان به سياست ادامه ساخت كلاهك هسته‌اي موشك بالستيك جديد «غيرضروري و بيهوده» براي زيردريايي‌ها، برنامه طولاني مدت ساخت بمب گرانشي مگاتوني83- B و سلاح‌هاي هسته‌اي «قابل استفاده‌تر» پايبند است. تيرني به عملكرد بايدن در اين زمينه نمره «ج» مي‌دهد.
3- به دنبال ثبات استراتژيك: وقتي كه بايدن به رياست‌جمهوري رسيد، چهار چالش هسته‌اي بين‌المللي را به ارث برد: روسيه، چين، كره‌شمالي و ايران. بايدن با تاكيد بر اينكه امريكا را به توافق هسته‌اي با ايران بازخواهد گرداند، گفت: «امريكا آماده است در صورت بازگشت ايران به تعهدات هسته‌اي، بار ديگر به توافق هسته‌اي بازگردد.» عسل راد، پژوهشگر ارشد در شوراي ملي ايرانيان مقيم امريكا معتقد است: «به‌رغم همه اميدها در خصوص تلاش بايدن براي تغيير سياست‌هاي ترامپ كه ايران و امريكا را در سال‌هاي 2019 و 2020 تا آستانه جنگ هم پيش برد، دولت بايدن هنوز هم همان سياست فشار حداكثري عليه ايران را ادامه مي‌دهد. ادامه تحريم‌ها عليه ايران به شدت به شهروندان ايراني و اقتصاد اين كشور آسيب زده و صرفا تلاش‌ها براي احياي توافق هسته‌اي را به خطر انداخته است.» راد از ناتواني دولت بايدن در اقدام موثر در 5 ماهه نخست رياست‌جمهوري‌اش براي بهبود روابط امريكا با ايران و گفت‌وگو با دولت ميانه‌روي حسن روحاني انتقاد كرد. راد مي‌گويد: «حالا دولت بايدن خود را در شرايط بسيار چالش‌برانگيز‌تر مي‌بيند. حالا بيش از هر زمان ديگري به راه‌حل ديپلماتيك براي موضوعات جهاني و رويكرد‌هاي مرتبط با اشاعه هسته‌اي نياز است.» راد به سياست بايدن در خصوص توافق هسته‌اي با ايران نمره «ج» مي‌دهد.
4- وضع موجود خطرناك: پس از ديپلماسي مملو از هرج و مرجي كه ترامپ در قبال كره‌شمالي در پيش گرفت كه ابتدا اين كشور را تهديد به نابودي كرد و سپس با دريافت «نامه‌هاي زيباي» كيم جونگ اون روش‌اش را تغيير داد، بسياري از تحليلگران مسائل آسياي جنوب شرقي اميدوار بودند كه دولت بايدن سياست خارجي منظم‌تر را در قبال كره شمالي در پيش بگيرد. كريستين آن، مدير اجرايي سازمان Woman Cross DMZ معتقد است: «اگرچه بايدن سخنان رييس‌جمهوري كره‌‌جنوبي در اين خصوص كه شبه‌جزيره كره بايد به‌طور كامل خلع شود را تكرار كرده اما ظاهرا اينها فقط در حد رجزخواني بوده و دولت بايدن تاكنون سياست شكست‌خورده تحريم، انجام مانورهاي نظامي و محدوديت‌هاي مسافرتي در قبال كره شمالي را ادامه مي‌دهد.» آن مي‌گويد: «امريكا همچنان به اين سياست‌هاي تهديد‌آميز ادامه مي‌دهد و اميدوار است كه كره‌شمالي به سمت خلع سلاح گام بردارد اما تا زماني كه اين سياست‌هاي خصمانه در قبال كره شمالي ادامه دارد، اين كشور چنين كاري نخواهد كرد.» آن به سياست بايدن در قبال كره شمالي نمره «د» مي‌دهد و معتقد است كه دولت بايدن تاكنون در خصوص بحران كره شمالي هيچ اقدام ملموسي صورت نداده است.
5- رويكرد در قبال چين: بعد از روسيه و امريكا، چين كشوري است كه بيشترين سلاح‌هاي هسته‌اي را در اختيار دارد. در حالي كه چين در حال توسعه توانايي‌هاي هسته‌اي خود است، اما زرادخانه‌هاي اين كشور همچنان بسيار از زرادخانه‌هاي كشورهاي روسيه و امريكا كوچك‌تر است. تانگ ژائو، پژوهشگر ارشد برنامه سياست هسته‌اي در بنياد كارنگي معتقد است كه بايدن اهميت مذاكره مستقيم با چين در خصوص مسائل هسته‌اي را درك مي‌كند. ژائو مي‌گويد كه دولت با وادار كردن شي جي پينگ به اذعان اينكه گفت‌وگو با امريكا درباره ثبات استراتژيك بسيار اهميت دارد، موفقيت‌هايي به دست آورده است. ژائو معتقد است كه ثبات استراتژيك به اين معناست كه روابط دوجانبه چين و امريكا در يك سطح عمومي و با ثبات حفظ شود. در اين ميان و به‌طور خاص روابط هسته‌اي ميان دو كشور نيز از اهميت برخوردار است و دو كشور بايد سعي كنند از طريق گفت‌وگو مسابقه تسليحات هسته‌اي را كنار بگذارند. از اين منظر ژائو معتقد است كه دولت بايدن سياستي عملگرايانه را در قبال چين در پيش گرفته است، بنابراين او به اين سياست دولت بايدن نمره «الف» مي‌دهد.
خوب، بد، ناقص
داريل كيمبل، مدير اجرايي اتحاديه كنترل تسليحات معتقد است كه سياست هسته‌اي دولت بايدن در نخستين سال رياست‌جمهوري‌اش آميزه‌اي از سياست‌هاي خوب، بد و ناقص بوده است. براي مثال بايدن در خصوص تمديد معاهده استارت جديد خوب عمل كرده، در خصوص اختصاص دادن بودجه نجومي به توسعه تسليحات هسته‌اي بد عمل كرده و در خصوص ايران و كره‌شمالي نيز سياستي ناقص را به نمايش گذاشته است.
منبع: Truthout.org