بازداشت روزنامه‌نگار مشهور تركيه به اتهام توهين به اردوغان
صدف كاباش به دليل بيان ضرب‌المثلي تركي در يك شبكه تلويزيوني بازداشت و روانه زندان شد
آرمين منتظري
به گزارش سي‌ان‌ان، صدف كاباش، روز شنبه پس از مصاحبه تلويزيوني زنده روز جمعه‌اش در شبكه Tele1 در استانبول دستگير شد. صدف در سخنانش از يك ضرب‌المثل مشهور تركي براي اشاره به رييس‌جمهوري تركيه استفاده كرد اما نامي از اردوغان نبرد. او براي اشاره ضمني به دوران بيست ساله قدرت اردوغان در تركيه گفت: «مي‌گويند سري كه تاج بر رويش قرار مي‌گيرد عاقل‌تر مي‌شود اما مي‌بينيم كه اين مثل خيلي هم درست نيست.» او در ادامه گفت: «گاوي كه وارد كاخ مي‌شود، پادشاه نمي‌شود بلكه كاخ به طويله تبديل مي‌شود.» بنابر گزارش شبكه تلويزيوني تي‌آرتي تركيه، دادستان دفتر پليس استانبول پس از بررسي سخنان صدف كاباش تصميم گرفت او را به زندان بفرستد. كاباش ابتدا جمعه شب را در اتاق هتلي در استانبول تحت بازداشت بود. صبح روز شنبه نيز ابتدا او را به دفتر پليس بردند و از آنجا به دفتر دادستان برده شد. پس از آن او در مقابل دوربين‌هاي فيلمبرداري به دادگاه برده شده و بعد از قرار گرفتن در مقابل قاضي حكم بازداشت او صادر شد. براساس قانون تركيه، توهين به رييس‌جمهور اين كشور بين يك تا چهار سال حبس دارد. در ماه مهر امسال دادگاه عالي حقوق بشر اروپا اين قانون را نقض آزادي بيان اعلام كرده و خواستار تغيير آن از سوي مقامات تركيه شد. براساس اين قانون هزاران نفر به جرم توهين به رجب طيب اردوغان در هفت سال گذشته يعني از زمان انتقال او از مقام نخست‌وزيري به رياست‌جمهوري متهم و محاكمه شده‌اند.
اوغور پويراز، وكيل صدف كاباش روي صفحه توييتر خود نوشت: «اعلام مي‌كنم كه ما تا آخر عليه اين بي‌قانوني مبارزه خواهيم كرد.» عبدالحميد گول، وزير دادگستري تركيه روز شنبه در يك پست توييتري به اين رخدادها واكنش نشان داد و بدون اينكه نامي از صدف كاباش ببرد، نوشت: «به سخنان زشتي كه رييس‌جمهور ما را كه با راي ملت انتخاب شده هدف قرار مي‌دهد، لعنت مي‌فرستم. اين سخنان غيرقانوني ادامه‌دار كه ناشي از حسادت و نفرت است، پاسخي شايسته از سوي وجدان بيدار ملت دريافت خواهد كرد و در پيشگاه عدالت به آن رسيدگي خواهد شد.»
مدير رسانه‌اي دفتر رييس‌جمهوري تركيه نيز روز شنبه در حساب توييتر خود نوشت: «سياست، اپوزيسيون و روزنامه‌نگاري همه اخلاقياتي دارند. آنهايي كه اين اخلاق را در اين مملكت بيش از حد رعايت مي‌كنند، مردم بيچاره‌اي هستند كه كسي هيچ حرمتي براي‌شان قائل نيست. يك به اصطلاح روزنامه‌نگار كه هدفي جز نفرت‌پراكني ندارد، در يك شبكه تلويزيوني، آشكارا به رييس‌جمهور كشورمان توهين مي‌كند.» سازمان گزارشگران بدون مرز كه يك سازمان غيرانتفاعي نظارت بر وضعيت رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران است، در واكنش به خبر دستگيري صدف كاباش اعلام كرد: «از زمان انتخاب اردوغان به عنوان رييس‌جمهور در آگوست 2014، دست‌كم 200 روزنامه‌نگار تحت پيگرد قانوني قرار گرفتند و 70 روزنامه‌نگار به اتهاماتي مشابه با اتهامات صدف كاباش، روانه زندان شدند.» اردوغان اغلب به عنوان يك شخصيت اقتدارگرا در تركيه مورد انتقاد قرار مي‌گيرد؛ شخصيتي كه دو دهه قدرت او باعث سركوب مخالفان در اين كشور شده است.
سازمان گزارشگران بدون مرز گزارش كرده در تركيه در سه ماهه نخست سال 2021، 220 روزنامه‌نگار مورد شكايت قرار گرفتند، كارت خبرنگاري هزار و 238 روزنامه‌نگار باطل شد و 40 خبرنگار مورد حمله فيزيكي قرار گرفتند. روزنامه‌نگاران آزاد كه از دولت انتقاد مي‌كنند با وسيله حبس خانگي، احكام حبس تعليقي و ممنوعيت سفرهاي بين‌المللي هدف قرار گرفته‌اند. درآمدهاي رسانه‌ها از محل آگهي‌هاي تبليغاتي به حال تعليق درآمده، وب‌سايت‌هاي آنها مسدود شده يا مجبور به توقف بخش برنامه مي‌شوند. به گفته ارول اوندروغلو عضو سازمان گزارشگران بدون مرز، شمار 43 روزنامه‌نگار در زندان هنوز آمار بالايي است و تركيه را در كنار چين، عربستان سعودي، ويتنام و سوريه در صدر كشورهاي سركوب‌كننده روزنامه‌نگاران قرار مي‌دهد. براساس گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز تركيه از ميان 185 كشور به لحاظ آزادي روزنامه‌نگاري در رده 153 قرار دارد.
تنها در سال 2020، يك شبكه تلويزيوني پس از اينكه تنها 26 روز از آغاز به كارش مي‌گذشت با فشار دولت تعطيل شد و يك عكاس تنها به جرم عكاسي از پليسي كه به يك مرد جوان شليك كرده بود، به 20 سال زندان محكوم شد. دسترسي به برخي وب‌سايت‌ها 450 هزار بار مسدود شده است و شركت‌هاي دولتي از دادن آگهي به برخي رسانه‌هاي منتقد خودداري مي‌كنند. در تركيه هيچ آمار رسمي درباره تعداد روزنامه‌نگاراني كه با محدوديت‌هاي قانوني مواجه شده‌اند وجود ندارد اما فعالان رسانه‌اي معتقدند كه اين آمارها بسيار گسترده است. در ماه مه سال 2020 فرهت آكگون، يك خبرنگار محلي در شهر تكيرداغ در غرب تركيه به اتهام ورود بدون اجازه به يك بيمارستان مخصوص نگهداري بيماران كرونايي به حبس خانگي محكوم شد. اتهام او نقض مقررات و حريم بيمارستان بود. پينار گاييپ، روزنامه‌نگار ديگري از ماه ژانويه سال 2021 همچنان در حبس خانگي به‌سر مي‌برد. او تلاش كرده بود از يك كنفرانس حزب چپگراي سوسياليست‌هاي سركوب‌شده گزارش تهيه كند. گاييپ مي‌گويد او را متهم كردند كه قصد داشته براي يك سازمان تروريستي كار تبليغاتي انجام دهد. اولكو شاهين كه وكيل است، مي‌گويد اتهام همكاري با تروريست‌ها اتهامي است كه اغلب عليه روزنامه‌نگاران به كار مي‌رود. او مي‌گويد: «نظام قضايي تركيه روحيه دارد كه اصول قوانين كيفري را نقض مي‌كند و اصل بي‌گناهي را فراموش كرده است. مساله كردهاي تركيه همچنان بحث‌برانگيزترين موضوع رسانه‌اي است. پيگرد و محدوديت‌ها عليه روزنامه‌نگاران مي‌تواند با پوشش خبري از پخش يك سخنراني انتقادي توسط يك سياستمدار كرد تا گزارش نقض حقوق كردها، ايجاد شود. براي مثال عبدالرحمان گوك، عكاس خبري، با اتهام عضويت در حزب جدايي‌طلب كارگران تحت تعقيب قانوني است. او يك‌بار از لحظه شليك به كمال كوركوت عكس گرفت. مرد جواني كه پليس تركيه مدعي است يك بمب‌گذار انتحاري عضو حزب كارگران كردستان در دياربكر است. گوك مي‌گويد: «تنها سازماني كه من عضوش هستم اتحاديه روزنامه‌نگاران است. در واقع، دادستان دادگاه‌ها و قاضي همه اين را خوب مي‌دانند. متاسفانه اين اتهامات بي‌اساس نتيجه گزارشگري درباره موضوعي است كه دولت آن را نمي‌پسندد.» چهار روزنامه‌نگار نيز براي تهيه گزارش درباره دو روستايي كرد اهل روستاي وان، كه در جريان حمله ارتش تركيه به مواضع حزب كارگران كردستان از هلي‌كوپتر ارتش تركيه به پايين پرت شدند، تحت پيگرد قانوني هستند. يكي از اين روستاييان جانش را از دست داده است. اين چهار روزنامه‌نگار تا قبل از برگزاري دادگاه 6 ماه را در زندان گذرانده‌اند. مليس آلفان، خبرنگار مستقر در استانبول، اخيرا به خاطر عكسي كه در سال 2015 در اينستاگرام به اشتراك گذاشته بود، به انجام تبليغات براي يك سازمان تروريستي متهم شد. اين عكس كه در جشن نوروز آن سال در دياربكر گرفته شده بود، مردم را نشان مي‌داد كه رنگ‌‌هاي پرچم كردستان را به نمايش مي‌گذاشتند. آلفان كه به هفت سال و نيم زندان محكوم شده، مي‌گويد: «در آن زمان نسخه‌هاي متفاوتي از آن عكس در همه رسانه‌ها منتشر شد و ميليون‌ها بار دست به دست شد. فكر مي‌كنم سعي دارند با وارد آوردن اين اتهام مرا ساكت كنند. من كار زيادي روي موضوع كردها انجام نداده‌ام. تخصص من حقوق زنان و كودكان است. آنها همه كارهاي مرا وارسي كرده‌اند و فقط به يك عكس كه 6 سال پيش گرفته بودم، رسيدند و مرا براي همان متهم كردند.»
سازمان گزارشگران بدون مرز گزارش كرده در تركيه در سه ماهه نخست سال 2021،
220 روزنامه‌نگار مورد شكايت قرار گرفتند، كارت خبرنگاري هزار و 238 روزنامه‌نگار باطل شد و
40 خبرنگار مورد حمله فيزيكي قرار گرفتند. روزنامه‌نگاران آزاد كه از دولت انتقاد مي‌كنند به وسيله حبس خانگي، احكام حبس تعليقي و ممنوعيت سفرهاي بين‌المللي هدف قرار گرفته‌اند. درآمدهاي رسانه‌ها از محل آگهي‌هاي تبليغاتي به حال تعليق درآمده، وب‌سايت‌هاي آنها مسدود شده يا مجبور به توقف بخش برنامه مي‌شوند.
تنها در سال 2020، يك شبكه تلويزيوني پس از اينكه تنها 26 روز از آغاز به كارش مي‌گذشت با فشار دولت تعطيل شد و يك عكاس تنها به جرم عكاسي از پليسي كه به يك مرد جوان شليك كرده بود، به 20 سال زندان محكوم شد. دسترسي به برخي وب‌سايت‌ها 450 هزار بار مسدود شده است و شركت‌هاي دولتي از دادن آگهي به برخي رسانه‌هاي منتقد خودداري مي‌كنند. در تركيه هيچ آمار رسمي درباره تعداد روزنامه‌نگاراني كه با محدوديت‌هاي قانوني مواجه شده‌اند، وجود ندارد اما فعالان رسانه‌اي معتقدند كه اين آمارها بسيار گسترده است.