گوشت قرمز؛ مافيا و تورم

گروه اقتصادي 

قيمت يك پرس چلوكباب از 30 هزار تومان در سال 97 به حدود 100هزار تومان در سال جاري رسيده است. يعني در اين 5 سال بيش از 230 درصد رشد كرده است. تعجبي هم ندارد. پيش از اين درباره قيمت برنج، به عنوان يكي از اجزاي چلوكباب نوشته بوديم كه چگونه در اين 3 سال بيش از 300 درصد رشد كرده است. اما در هفته‌هاي گذشته با به هم ريختگي در بازار برخي كالاهاي اساسي، اين‌بار نوبت به گوشت قرمز رسيده تا با افزايش قيمت مواجه شود. 

مطابق معمول، بخش بزرگي از گراني گوشت قرمز تقصير دلالان و واسطه‌هاست كه ظاهرا كسي آنها را نمي‌بيند و جلودارشان نيست. دسته‌اي هم مي‌گويند كه «مافياي گوشت چون به دنبال واردات گوشت قرمز است، دست به افزايش قيمت زده است.» اين دسته معتقدند كه نبايد بازي خورد و بهتر است از منابع داخلي بازار را اشباع كرد. 
 داده‌هاي رسمي نشان مي‌دهد دامداري سنتي، پرورش گوسفند و گوساله و به‌طور كلي هر آن چيزي كه به توليد گوشت و پروتئين منجر مي‌شود از سال 97 تا الان، افزايش‌هاي چند صد درصدي داشته است. قيمت گوشت قرمز در دي ماه سال 96 حدود 44 هزار تومان بود كه در سال جاري و در بازار به حدود 180 تا 190 هزار تومان رسيد؛ افزايش 332 درصدي. 
بر اساس آخرين مصوبات كارگروه تنظيم بازار محصولات كشاورزي، «عرضه اينترنتي گوشت منجمد تنظيم بازاري از پنجشنبه آغاز شده و قرار بود گوشت گرم تنظيم بازاري هم از ديروز در ميادين ميوه و تربار توزيع شود كه حداكثر قيمت 105 تومان درنظر گرفته شده است»؛ آيا اين تغييرات مي‌تواند راهگشاي بازار پرنوسان و پرچالش گوشت باشد؟
آمارهاي موجود مي‌گويد خير، چراكه تورم سالانه منتهي به پاييز سال جاري دامداري سنتي 39.2 و تورم نقطه‌اي آن نيز 34.8 درصد اعلام شده؛ اين در حالي است كه تورم سالانه و نقطه‌اي منتهي به سال 98 سه رقمي بوده و به نظر مي‌رسد در دو سال اخير از آن اعداد فاصله گرفته شده با اين وجود هيچ كس دقيق نمي‌داند در فاصله پاييز 99 تا پاييز 1400 چه اتفاقاتي براي بخش دامداري سنتي رخ داده كه باعث شده قيمت گوشت هر روز تغيير كند و كار به جايي برسد كه محمد مخبر، معاون رييس‌جمهور شبانه به وزارت جهادكشاورزي برود تا معضل بازار گوشت را حل كند؟

عرضه گوشت قرمز چقدر است؟
بر اساس داده‌هاي رسمي در سال 99 حدود 1.3 ميليون بهره‌بردار داراي دام در كشور وجود داشت. در اواخر پاييز سال گذشته كل دام‌هايي كه اين 1.3 ميليون بهره‌بردار به پرورش و نگهداري از آنها مي‌پرداختند به ترتيب «۶/۴۶ ميليون راس «گوسفند و بره» ۷/۱۶ ميليون راس «بز و بزغاله» و ۳/۵ ميليون راس «گاو و گوساله» » بود. نكته در اين است كه بر عرضه گوشت قرمز از دي ماه سال 99 به بيش از 40 هزار تن در ماه رسيد و تا آذر سال جاري نيز به حدود 55 هزار تن افزايش يافت و جز در مهر سال جاري، در مابقي ماه‌ها روندي صعودي داشته است. 
مقدار عرضه گوشت قرمز در آذرماه سال جاري، نسبت به دوره‌هاي مشابه از سال 96، در بالاترين سطح خود بوده به گونه‌اي كه نسبت به آذر 99 افزايشي بيش از 52 درصدي را ثبت كرده است. عرضه بسيار بيشتر گوشت قرمز آن هم در شرايطي كه قيمت بالا اين كالاي خوراكي در كنار تنزل شديد ارزش پول ملي و افت قدرت خريد، باعث شده كه عرضه بيشتر از تقاضا باشد.
در اين شرايط بالا رفتن گاه و بي‌گاه قيمتش بسيار عجيب است، چراكه با استناد به تعاريف اقتصادي، عرضه بيشتر از تقاضا اگر به كاهش قيمت نينجامد، افزايش آن را موجب نمي‌شود. پس چه چيزي باعث شده كه قيمت‌ها همچنان بر مدار صعودي باشند و از هيچ دستور، فرمان و حضور ناگهاني در وزارت جهاد كشاورزي تبعيت نكنند؟

تورم دامداري سنتي چقدر شد؟
در تابستان سال جاري خبري مبني بر كشتار بيش از 4 ميليون و 700 هزار راس دام مولد همچنين افزايش يك ميليون راسي اين نوع از دام، در رسانه‌ها بازتاب يافت، چراكه اين اتفاق بالاترين نرخ كشتار دام بوده و دليل آن نيز «بالا رفتن هزينه نگهداري» اعلام شده بود. دليلي كه نه تنها عجيب و غريب نيست بلكه مقدمه‌اي بر جهش‌هاي ديگر در فصول آتي بود. 
بررسي سير زماني تغييرات تورم در گروه‌هاي دامداري سنتي، پرورش بز و بزغاله، پرورش گاو و گوسفند نشان مي‌دهد كه از سال 97 افزايش تورم براي اين گروه‌ها آغاز و در انتهاي همان سال سه رقمي شد. به گونه‌اي كه در فصل زمستان سال 97 تورم نقطه‌اي دامداري سنتي 123.4 درصد، پرورش بز و بزغاله حدود 138 درصد، پرورش گاو و گوساله و گوسفند نيز به ترتيب 142.3 و 150 درصد اعلام شده بود. با وجود اينكه تورم سه رقمي براي برخي از اين گروه‌ها تا سال 98 نيز تداوم يافت اما در سال 99 و پاييز سال جاري تورم نقطه‌اي براي گروه‌هاي گفته شده، به زير 40 درصد رسيد. با توجه به اينكه از شتاب تورم توليد‌كننده در بخش‌هاي مربوط به دامداري سنتي و پرورش دام‌ها كاسته شده، اما بازار هيچ زماني شاهد كاهش يا حتي ثبات قيمت گوشت قرمز نبود. اين امر شائبه‌هايي در خصوص احتمال حضور برخي افراد يا گروه‌ها در بازار گوشت را تقويت كرد و گفته‌هاي رييس هيات‌مديره انجمن صنفي گاوداران ايران نيز مهر تاييدي بر اين شائبه‌ها بود. 

چه كساني مي‌خواهند در بازار باشند؟
سيد احمد مقدسي، رييس هيات‌مديره انجمن صنفي گاوداران ايران مي‌گويد: «واقعا مشخص نيست كه به چه علت قيمت گوشت ناگهان از ۱۴۰ هزار تومان به حدود ۱۹۰ هزار تومان رسيده و چه توجيهي براي اين مساله وجود دارد؟» البته كه مقدسي معتقد است كه با يك مافيا در اين حوزه مواجه هستيم كه در حال زمينه‌چيني براي واردات هستند. او در ادامه گفته حدود 2000 هزار راس دام سبك از كشور صادر شده كه رقم بالايي نيست اما منجر به همهمه و سر و صداي دلالان شده است.
پيش از اين بازار گوشت مرغ با به هم ريختگي‌هايي همراه بود و بالاخره مرغداران و شبكه توزيع توانستند حرف خود را به كرسي بنشانند و قيمت هر كيلو مرغ را تا 30 هزار تومان نيز بالا ببرند. آيا بازار گوشت قرمز در آستانه سال نو با شوك جديدي روبه‌رو است؟ با افزايش قيمت برنج ايراني تا سطح نزديك به صد هزار تومان، مصرف اين كالاي اساسي تا سطح 20 درصد كاهش پيدا كرد. در واقع مردم با كاهش قدرت خريد، اولين انتخاب را كردند و سمت تقاضا خالي شد. اين‌بار در بخش گوشت قرمز، اين اتفاق در حال تكرار است. واردات براي تنظيم بازار نخستين گزينه دم‌دست دولت است. هرچند مزه كباب ايراني با گوشت‌هاي منجمد خارجي جور در نمي‌آيد.