بي‌توجهي كارفرما به تدابير ايمني
بازهم قرباني گرفت
يك كشته و يك مجروح
بر اثر انفجار در معدن زغال‌سنگ
گروه اجتماعي| به دنبال حادثه انفجار در معدن زغال‌سنگ مقيمي واقع در روستاي «وازتنگه» از توابع چمستان استان مازندران، يك كارگر مصدوم و يك كارگر كشته شد. ديروز مجتبي خالدي؛ سخنگوي اورژانس كشور در گفت‌وگو با خبرنگار ايلنا در توضيح جزييات اين حادثه شغلي گفت كه انفجار معدن زغال‌سنگ، صبح ديروز به سامانه اورژانس كشور (مركز پيام اورژانس آمل) اطلاع داده شده كه طبق اعلام مركز اورژانس پيش‌بيمارستاني دانشگاه علوم پزشكي مازندران، تيم‌هاي پايگاه اورژانس چمستان و بنفشه‌ده بلافاصله به سمت محل حادثه اعزام شدند. به دنبال اين اعلام، ذكريا اشك‌پور؛ مديركل روابط عمومي اورژانس استان مازندران هم ضمن تاييد پايان يافتن عمليات امدادي انفجار در معدن زغال‌سنگ در منطقه چمستان گفت كه قربانيان اين حادثه، يك كارگر 27 ساله بوده كه جان خود را از دست داده و يك كارگر 24 ساله هم دچار سوختگي شديد و مصدوميت شده كه عوامل اورژانس، او را به بيمارستان امام خميني(ره) شهرستان نور منتقل كرده‌اند. وقوع انفجار در معدن مقيمي، درحالي است كه شهريور سال 1398 هم معدن زغال‌سنگ واقع در روستاي «وازتنگه» دچار حادثه انفجار و ريزش شده بود كه سخنگوي وقت سازمان اورژانس مازندران اعلام كرد بر اثر اين حادثه، يك كارگر ۴۰ ساله جان باخته و يك كارگر ۳۸ساله مصدوم و به مركز درماني در چمستان منتقل شده است. حادثه انفجار در معادن زغال‌سنگ ايران مسبوق به سابقه است و طبق تاكيد مسوولان ايمني معادن، افزايش گاز متان در تونل‌هاي معادن به دليل مسدود شدن يا مناسب نبودن راه‌هاي هوايي خروج گاز يا فقدان دستگاه‌هاي تهويه و هوادهي يا حتي بي‌دقتي در گازسنجي در تونل‌هاي معادن زيرزميني باعث انفجار مي‌شود چنانكه در حوادث مشابه، بازرسان اداره كار، تجمع گاز و انفجار در اثر جرقه‌هاي ايجادشده، عدم رعايت مسائل ايمني ازجمله عدم وجود تهويه مصنوعي مناسب و دستگاه ونتيلاتور، نبود دستگاه گازسنج و عدم گازسنجي در فواصل زماني منظم را ازجمله مهم‌ترين دلايل وقوع حادثه برشمرده‌اند. قربانيان اين حوادث هم البته كارگران مشغول به كار در تونل‌هاي معادن هستند چون معادن زغال‌سنگ معمولا به صورت شبانه‌روزي فعال است. از دو دهه قبل حوادث انفجار در معادن زغال‌سنگ رو به افزايش بوده كه علت مشخص اين اتفاق، بي‌توجهي پيمانكاران و كارفرمايان به تمهيدات ايمني در معادن است. اين حوادث تا حالا بارها منجر به تشكيل پرونده قضايي براي كارفرماي متخلف شده و تلخ‌ترين خبر مرتبط، انفجار در تونل معدن زغال‌سنگ «زمستان يورت» در آزادشهر استان گلستان در ارديبهشت 1396 بود كه به دنبال وقوع اين حادثه تلخ، 43 كارگر و عوامل فني معدن جان خود را ازدست دادند. بنا به گزارش كارشناسي درباره علت فوت قربانيان اعلام شد كه «۶ نفر در فاصله ۷۰۰ متري دهانه تونل، ۵ نفر كمي جلوتر (بر اثر گازگرفتگي فوت شده‌اند) ۱۰ نفر در جلوي ريزش (بر اثر موج انفجار)، ۲ نفر در زير آوار ريزش، يك نفر در پشت آوار به سمت دويل، ۱۲ نفر بين دويل هوا و سينه كار و ۷ نفر در داخل كارگاه استخراج (بر اثر گاز Co) جان خود را از دست داده‌اند.»
كميسيون صنايع و معادن مجلس، خرداد سال 1396 در گزارش مفصلي درباره جزييات اين حادثه و تشريح تخلفات كارفرما اعلام كرد: «بررسي‌هاي اوليه نشان مي‌دهد كه به محض انفجار، ديگر كارگران براي كمك به سمت محل ريزش حركت مي‌كنند كه به دليل بالا بودن غلظت گاز منواكسيدكربن و متان (حدود ۲ ساعت پس از وقوع حادثه ميزان گاز منواكسيدكربن ppm ۷۵۰ و ميزان گاز متان ۴درصد گزارش شده است) تعدادي از كارگران جان خود را از دست مي‌دهند. علل حادثه براساس گزارش اوليه كميته حقيقت‌ياب، بي‌كفايتي تهويه طبيعي موجود، تجمع احتمالي گاز در منطقه انفجار به دليل عدم كفايت تهويه، حبس گاز در فضاي تخريبي به‌جا مانده ناشي از استخراج در محل انفجار و همچنين وجود گرد زغال بوده است. سال 1395 نبود طرح تهويه و شبكه تهويه اصلي و احتمال تجمع گاز و عدم رفع عيب توسط كارفرما از طرف سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گلستان به شركت صنعتي و معدني شمال شرق شاهرود ابلاغ مي‌شود كه متعاقب عدم رفع مشكلات تهويه، وجود مشكل در تهويه تونل دوباره ابلاغ مي‌شود كه اقدامي در اين جهت صورت نگرفته است. نكته عجيب و قابل تامل اين است كه در گزارش بازديد نظارتي سال 95 سازمان صنعت، معدن و تجارت از معدن مذكور، سرعت هوا و ميزان گازهاي خطرناك در تونل‌ها مناسب گزارش شده است. مطابق مشاهدات ميداني صورت‌گرفته، معدن فاقد سيستم تهويه مكانيزه بوده و تهويه معدن به صورت طبيعي صورت مي‌گرفته است. مطابق مشاهدات ميداني صورت‌گرفته، تعداد دستگاه خودنجات‌هاي موجود در معدن نامعلوم است. گازسنج‌هاي موجود در معدن به دو نوع گازسنج قديمي روسي و گازسنج‌هاي جديد تقسيم‌بندي مي‌شدند كه گازسنج‌هاي قديمي در معدن وجود داشته ولي اطلاعات دقيقي از تعداد و استاندارد بودن آنها به دست نيامد، با توجه به مشاهدات ميداني صورت‌گرفته، هواساز موجود در معدن كه در دهانه تونل نصب شده بود، همچنين bobcat (لودر مخصوص تونل)، در معدن موجود نبوده و پس از حادثه به محل آورده شده است.» حادثه تلخ «زمستان يورت» درحالي هنوز در اذهان عمومي باقي است كه طبق همين گزارش قرائت‌شده در صحن علني مجلس، بنا به اظهارات كارگران معدن حاضر در صحنه، مهم‌ترين مشكلات كارگران شاغل در معدن، حقوق معوق برخي كارگران (حداكثر ۳ ماه معوق)، ميزان و نوع بيمه تامين اجتماعي كارگران و عدم لحاظ مشاغل سخت و زيان‌آور براي تمامي كارگران معدن بوده است.