گفت‌وگو با ماچي فائوكوفسكي، سفير لهستان در ايران
به جنگ پوتين نه مي‌گوييم!
علي پاكزاد |اين روزها نمي‌شود چشم بر جنگ اوكراين بست. نحسي جنگ و كمك به مردم، فلسفه وجودي اكثر كشورها در حاشيه جنگ است. آنهايي كه موضع‌شان را مشخص كرده‌اند، نقشي كليدي را در اين ميان بازي مي‌كنند. لهستان از جمله كشورهايي است كه به‌واسطه همسايگي با اوكراين ناجي و پناه آواره‌هاي جنگ اوكراين شده است. به اين افراد ايرانيان و دانشجويان ايراني مقيم در اوكراين و نگراني خانواده‌ها‌ي‌شان را نيز بيفزاييد. براي كسب اطلاعاتي موثق‌تر در مورد كمك‌رساني به پناهجوياني كه به لهستان سرازير شده‌اند، تمهيدات اين كشور براي توقف درگيري و حمايت از آسيب‌ديدگان جنگ، با ماچي فائوكوفسكي، سفير لهستان در ايران، ديداري داشتم. گفت‌وگويي كه در ادامه مي‌آيد حاصل اين ديدار است.
دولت لهستان براي جلوگيري از ادامه جنگ و ايجاد صلح در اوكراين چه اقداماتي را در دستور كار خود قرار داده است؟
اختلاف ميان روسيه و اوكراين در سال ۲۰۱۴ شروع شد و از آن زمان در قالب به اصطلاح «فرمت نورماندي» تلاش‌هايي براي حل اين اختلافات صورت گرفت. از زمان تغييرات دموكراتيك سال ۱۹۸۹، دولت لهستان فعالانه به‌دنبال ايجاد ثبات و صلح در منطقه بوده است. دقيقا به همين دليل است كه هميشه مدافع پروپاقرص حق حاكميت اوكراين و حقوق تعيين سرنوشت اوكرايني‌ها بوده‌ايم چراكه معتقديم ايجاد صلحِ و ثبات هميشگي در اروپا بدون اوكراينِ بااقتدار امكان ندارد. رياست سازمان امنيت و همكاري اروپا توسط لهستان در سال جاري، فرصتي عالي براي ايجاد موقعيتي مناسب فراهم كرد تا روسيه و اوكراين در پي راهكاري ديپلماتيك باشند؛ راهكاري كه با هنجارها و ارزش‌هاي پيمان خلع سلاح هلسينكي سازمان امنيت و همكاري اروپا همسو است. زبيگنيو رائو، وزير امور خارجه لهستان، پانزدهم فوريه هنگام سفر به مسكو فرصت را غنيمت شمرد و پيشنهاد كرد بر مبناي قواعد سازمان امنيت و همكاري اروپا گفت‌وگويي با همتاي روسي‌اش داشته باشد. متاسفانه روسيه اين پيشنهاد را رد كرد. اگر فدراسيون روسيه از فرصت استفاده مي‌كرد، «گفت‌وگوي مجدد پيرامون امنيت اروپا» مي‌توانست زمينه‌اي را براي مذاكره در مورد موقعيت و نگراني‌هاي مسكو فراهم كند. اجازه بدهيد در حاشيه صحبت‌هايم به اين موضوع نيز اشاره كنم. ما اروپايي‌ها ارزش صلح را مي‌دانيم. پيشينه‌اي از درگيري‌ها در حافظه‌مان ثبت شده است ازجمله دو جنگ جهاني كه مسببش اقدامات خودمان بود. درسي كه قرن بيستم به ما آموخت اين بود كه ملي‌گرايي، كمونيسم، نازيسم و نظامي‌گري چه بلايي بر سر ملت‌ها مي‌آورد. هدف و مقصود اتحاديه اروپا به نويد اينكه فقط همكاري صلح‌آميز و منصفانه ملت‌هاي دموكراتيك مي‌تواند ثبات را به ارمغان بياورد، متكي است. اين انگاره ثابت كرده بسيار پايدار و كاملا موثر است. در واقع ايده‌‌اي متضاد با «كنسرت قدرت‌ها» براساس نظامي‌گري و توسعه‌طلبي است كه در اين مفاهيم تصاحب سرزمين‌ها نشانه قدرت به شمار مي‌رود. در نظر گرفتن امنيت به عنوان بازي مجموع صفر هم نابهنگام و هم خطرناك است. روسيه با لشكركشي عليه ملت اوكراين و در پي كسب امنيت براي خود خاطرات گذشته ننگين را زنده مي‌كند، يعني زماني كه شوروي عقيده داشت «تكاپو براي دستيابي به صلح تا زماني كه جهان تكه‌تكه شود.» هرچند از نظر من اين مفاهيم و طرز فكر كهنه تنها دليل آغاز جنگ نبود. معتقدم مسائل داخلي روسيه عاملي بالقوه در محاسبات كلي قلمداد مي‌شود. با توجه به همه اين موارد، درگيري گريزناپذير به نظر مي‌رسيد.
لهستان براي پناهجويان اوكرايني چه كرده و آمار و ارقام شما از اين افراد به چه صورت است؟
تا به حال بيش از دويست هزار پناهجوي اوكرايني وارد لهستان شده‌اند، طبعا شهروندان اوكرايني تعداد بيشتري را به خود اختصاص داده‌اند. روزانه بين چهل تا شصت هزار نفر كه اغلب‌شان زن و كودك هستند، وارد لهستان مي‌شوند. مقامات بلندپايه لهستان بدون توجه به تعداد پناهجويان اعلام كرده‌اند آواره‌هاي جنگ اوكراين مي‌توانند روي حمايت لهستان حساب باز كنند. دولت لهستان مراكز حمايتي براي پناهجويان ايجاد كرده است. همين‌طور شهرهاي لهستان شروع به حمايت از اوكراين كرده‌اند. برخي شهرها اطلاعاتي در مورد اقامتگاه‌هاي قابل استفاده براي پناهجويان جمع‌آوري مي‌كنند. خط آهن مخصوصي بين شهر پرزميسي در جنوب‌شرقي لهستان و لويو، شهري در غرب اوكراين راه‌اندازي شده است. قطار اين خط‌آهن كمك‌هاي بشردوستانه را به لويو مي‌رساند و پناهجويان را از آنجا منتقل مي‌كند. هلال احمر لهستان، مركزي لهستاني براي كمك‌هاي بين‌المللي، فوريت‌هاي پزشكي لهستان و بنيادهاي متعدد ديگر و سازمان‌هاي غيردولتي شروع به جمع‌آوري كمك براي پناهجويان اوكرايني كرده‌اند. آنها به اشكال مختلف از اوكرايني‌ها حمايت مي‌كنند؛ مثل ارايه كمك‌هاي پزشكي، اهداي چادر، تختخواب سفري، كيسه‌خواب، پتو، غذا و وسايل بهداشتي. همين‌طور براي پرداخت هزينه‌هاي‌شان پول جمع مي‌كنند. مردم ده‌ها شهر لهستان براي پناهجويان خون و پول اهدا مي‌كنند.
تفاوت ميان پناهجويان اوكرايني و ساير پناهجوياني كه از اوكراين وارد خاك لهستان مي‌شوند، چيست؟
ما ميان مليت، نژاد و قوميت تفاوتي قائل نمي‌شويم. به هر كسي كه جنگ در اوكراين آواره‌اش كرده و به سرزمين لهستان پناه آورده خوشامد مي‌گوييم، از جمله شهروندان ايراني.
براي كمك به دانشجويان ايراني در اوكراين چه اقداماتي انجام داده‌ايد. واكنش دولت ايران به اين واقعه چه بود؟
دولت ايران فورا به اين واقعه واكنش نشان داد. سفارت ايران در ورشو در همكاري با وزارت امور خارجه لهستان توانست سيستمي موثر براي كمك‌رساني ايجاد كند. حمايت كامل از تمام ايراني‌هايي كه جنگ اوكراين آواره‌شان كرده، مي‌شود. اين امر شامل فراهم كردن اقامتگاه‌هاي موقتي در لهستان و انتقال افراد به ايران مي‌شود؛ روز گذشته هواپيمايي مخصوص از طرف دولت ايران به لهستان فرستاده شد. اقدامي سريع و موثر!
از لحاظ نظامي به اوكراين كمك كرده‌ايد؟
لهستان در كنار ملت اوكراين ايستاده است! صدها تلفات غيرنظامي كه در ميان آنها كودكان بي‌شماري هم بودند، بمباران يكپارچه شهرها، ويران كردن زيرساخت‌هاي شهري و مهم‌تر از همه موج عظيم پناهجويان (كميسارياي عالي سازمان ملل متحد براي پناهندگان تخمين مي‌زند حدود ۴ ميليون اوكرايني از اين كشور آواره مي‌شوند) حمايت و كمك ما را مي‌طلبد. حالا كه برادران اوكرايني‌مان دارند كشته مي‌شوند، وقت دست روي دست گذاشتن نيست. لهستان از اوكرايني‌ها با هرچه كه نياز دارند حمايت مي‌كند، از جمله تجهيزات نظامي. يادتان باشد غيرنظامي‌هاي بيشتر و بيشتري از جمله زنان به واحدهاي آموزش دفاع شخصي مي‌پيوندند تا مقاومت در برابر ارتش روسيه و چچن را بياموزند. مي‌توانيم بگوييم ارتش اوكراين عمدتا ارتش غيرنظاميان است. با كمك به اوكراين قصد نداريم جنگ را طولاني كنيم. مي‌خواهيم فورا متوقف شود، همين‌طور از اخبار كشته شدن سربازان جوان روسيه نيز متاثر مي‌شويم. ممكن نيست تقصير جنگ را به گردن سربازان وظيفه ۱۸ ساله بيندازيم. نماينده اوكراين در سازمان ملل چند پيامي را كه سرباز جوان روسي پيش از كشته‌شدن در عمليات براي پدر و مادرش فرستاده بود، خواند. آن پيام‌ها بسيار سوزناك بودند. اين جنگ تراژدي عظيمي براي هزاران مادر و پدر روسي نيز به شمار مي‌رود. به همين دليل است كه با قطعيت به جنگ پوتين نه مي‌گوييم!
شما ديدگاه جهان در مورد جنگ را چگونه مي‌بينيد؟
اين جنگ دقيقا در اين باره است كه ما چه نوع نظم جهاني و چه نوع روابط بين‌المللي‌اي را مي‌خواهيم كه قرار است در دهه‌هاي پيش‌رو با آنها مواجه شويم. آيا جهاني بر مبناي محترم شمردن قانون و مقررات مي‌خواهيم يا جهاني كه قوانين اساسي نظم بين‌المللي‌اش را قدرت نظامي زير پا مي‌گذارد. جنگ رييس‌جمهور پوتين در اوكراين تلاشي است براي تحميل گزينه دوم كه براي كل جهان فاجعه‌بار خواهد بود. تمام كشورها، از جمله ايران، بايد اين پرخاشگري غيرقانوني، بي‌دليل و غيرضروري را تهديدي براي منافع حياتي و امنيت‌شان قلمداد كنند. به همين دليل است كه تمام كشورهايي كه به ايجاد نظم جهاني پايدار، هميارانه و چندقطبي علاقه‌مند هستند بايد در برابر حمله روسيه به اوكراين بايستند. ترجمه: بهار سرلك
ما هميشه مدافع پروپاقرص حق حاكميت اوكراين و حقوق تعيين سرنوشت اوكرايني‌ها بوده‌ايم ،چراكه معتقديم ايجاد صلحِ و ثبات هميشگي در اروپا بدون اوكراينِ بااقتدار امكان ندارد.
تمام كشورها، از جمله ايران، بايد اين پرخاشگري غيرقانوني، بي‌دليل و غيرضروري را تهديدي براي منافع حياتي و امنيت‌شان قلمداد كنند.
با كمك به اوكراين قصد نداريم جنگ را طولاني كنيم. مي‌خواهيم فورا متوقف شود، همين‌طور از اخبار كشته شدن سربازان جوان روسيه نيز متاثر مي‌شويم. ممكن نيست تقصير جنگ را به گردن سربازان وظيفه ۱۸ ساله بيندازيم.
سفارت ايران در ورشو در همكاري با وزارت امور خارجه لهستان توانست سيستمي موثر براي كمك‌رساني ايجاد كند. حمايت كامل از تمام ايراني‌هايي كه جنگ اوكراين آواره‌شان كرده، مي‌شود. اين امر شامل فراهم كردن اقامتگاه‌هاي موقتي در لهستان و انتقال افراد به ايران مي‌شود؛ روز گذشته هواپيمايي مخصوص از طرف دولت ايران به لهستان فرستاده شد. اقدامي سريع و موثر!