جمعآوري كودكان كار يا جمعآوري زباله
مساله اين است
آزاده سليماننژاد
طرح شهردار اصفهان در مورد كودكان كار و استفاده وي از واژه «جمعآوري» در مورد آنان يادآور اقدام سال گذشته بهزيستي شاهينشهر و تخليه اين كودكان در زير زمين اداره بهزيستي است.
شهريور سال گذشته بود كه تعدادي از كودكان كار و خياباني شاهينشهر توسط ماموران از سر چهار راهها جمع و در زيرزمين تاريك اداره بهزيستي اين شهر حبس شدند، ماجرا از اين قرار بود كه به دنبال اجراي طرح ضربتي جمعآوري اين كودكان در پايان هفته و تحويل آنها به بهزيستي از آنجا كه اداره بهزيستي شاهينشهر مكاني براي نگهداري نداشته آنان را در زيرزمين اداره بهزيستي اين شهر براي ساعات طولاني بدون امكانات و فضاي مناسب حبس كرده بود.
مسوول اداره بهزيستي شاهين شهر در توجيه اين اقدام اعلام كرده بود چون بهزيستي فضا و مكان مناسبي براي اين كودكان نداشت مجبور شديم آنان را در زيرزمين جاي دهيم تا به موقع در موردشان تصميمگيري كنيم، گزارشها حاكي است اين كودكان بعد از رهايي از زيرزمين بهزيستي دوباره به حال خود رها شدند.
حدود يك سال از اين رويداد ميگذشت كه شهردار اصفهان در يك نشست خبري از طرح ضربتي جمعآوري اين كودكان گفت و اينكه ظرف دو هفته تمام كودكان كار و خياباني در اصفهان جمع خواهند شد، اما قاسمنژاد هم نگفت چه برنامهاي براي آنان دارد و قرار است اين افراد در كجا و چطور نگهداري شوند؛ شايد هم قرار بوده دوباره قصه كودكان كار و خياباني شاهين شهر تكرار شود. كودكاني كه برخيشان با وجود گير افتادن در زيرزمين تاريك و نمور بهزيستي در دل از اينكه شب براي خواب سقفي بالاي سرشان هست خوشحال بودند.
ميثم يكي از كودكان محبوس بود كه با وجود سن كمش مرد خانواده به حساب ميآمد، اما حضور در زيرزمين بهزيستي شاهين شهر با فريادهاي 9 كودك تقريبا هم سن و سالش كه از مردم كمك ميخواستند او را اذيت نميكرد بلكه از اينكه در طول مدتي كه در زيرزمين بوده و نتوانسته چيزي بفروشد ناراحت بود، تمام هم وغمش اين بود حسابي كار كند تا مادرش مجبور نباشد براي خرج زندگي او و پدر عليل و خواهر و برادرش در خانههاي مردم كلفتي كند.
وي در مورد برنامه زندگياش گفت: برخي روزها قبل از طلوع آفتاب از خواب بيدار ميشوم تا بتوانم زبالههاي بازيافتي بيشتري از دم در خانهها و سر كوچهها جمع كنم و بفروشم.
با شروع روز و باز شدن مغازهها بارشان را تخليه و جابهجا ميكنم، او از بيانصافي برخي مغازهداران گفت و اينكه به اندازه يك مرد از او كار ميكشند اما موقع دادن مزد مانند بچه با او رفتار ميكنند. در ادامه روز تا پاسي از شب ميثم آدامس و بيسكويت ميفروشد. شب كه از نيمه ميگذرد ديگر گويا كفشهاي ميثم از بس اين طرف و آن طرف رفتهاند خسته شدهاند و او را ياري نميكنند اما او كم نميآورد و با هر زحمتي كه هست پاهايش را روي زمين ميكشاند تا بتواند يك بسته بيسكويت يا يك فال بيشتر بفروشد. اين مرد هشتساله يكي از كودكان كار كشورمان است كه بنا برآمار وزارت كار در سال 96 تعدادشان 500 هزار نفربوده است. البته آمار غير رسمي اين تعداد را در حدود 4 ميليون نفر ذكر كردهاند.
كار ميثم و ديگر كودكان كار طيف وسيعي از فعاليتها از جمله انواع كار واقعي و كاذب، كارگري غيرحرفهاي، گدايي، واكسزدن، فروش كالاهاي كمارزش و غيره را شامل ميشود.
آن شب ميثم ميخواست بيشتر كار كند و به جاي صبح همان موقع داخل زبالهها را بگردد به اميد جمع كردن بازيافتيها، با اينكه ميدانست شهرداري سر ساعت مشخصي زبالهها را جمع ميكند اما آرزو ميكرد كارشان مدتي تاخير داشته باشد تا زبالههاي بيشتري را بگردد.
ميگفت هر چه بيشتر زباله جمع كنم پول بيشتري در ميآورم. با شنيدن كلمه جمع كردن از زبان ميثم ياد صحبتهاي شهردار اصفهان افتادم كه ماه گذشته گفته بود ظرف دو هفته كودكان كار را در سطح شهر اصفهان جمعآوري خواهيم كرد، حتما ميثم از اينكه بداند شهردار اينگونه در مورد او وكودكان همكارش صحبت كرده ناراحت ميشود.
ناگفته نماند معاون اجتماعي بهزيستي استان در مورد كلمه جمعآوري از زبان شهردار اصفهان واكنش نشان داده وگفت: «كاربرد اين فعل در مورد كودكان كار اصلا صحيح نيست و معمولا كلمه جمعآوري درخصوص زباله به كار برده ميشود كه تنها اقدام در موردشان تخليه است، اما جمع كردن كودكان كار تازه شروع قصه و ماجراست.»
عبدالرضا اسماعيلي در اين باره افزود: بهزيستي استان در اين باره نگاه متفاوتي دارد و قرار نيست كه اين كودكان بعد از شناسايي و جذب به حال خود رها شوند بلكه پس از تشكيل كارگروههاي اجتماعي و برگزاري جلسات متعدد همچنين پيگيريهاي دادستاني استان مقرر شده 13 دستگاه مربوطه درخصوص كودكان كار وخياباني وارد عمل شوند.
به گفته وي 5 مرحله شناسايي، جذب، پذيرش، ساماندهي و سپس توانمندسازي مواردي است كه هيچگاه در مورد كودكان كار اصفهان انجام نشده و تنها توسط برخي سازمانهاي مردمنهاد خدماتي براي اين كودكان انجام ميشده است.
معاون اجتماعي بهزيستي استان گفت: در حال حاضر طبق آييننامه، شهرداري موظف است دو ساختمان با تجهيزات مورد نياز در اختيار بهزيستي قرار دهد كه پذيرش اين كودكان در اين مكانها صورت گيرد و مراحل 5گانه در مورد آنها اعمال شود. با وجود اين معاون فرهنگي شهردار شهر « دوستدار كودك » از پاسخ به اقدامات صورت گرفته توسط شهرداري درخصوص كودكان كار طفره رفته است. بايد گفت با انسجام و هماهنگي دستگاههاي مربوطه و تعهد و مسووليتپذيري مسوولان هر دستگاه است كه ميتوان به بهبود اوضاع ميثم و ديگر كودكان كار اميدوار بود وگرنه ميبايست تنها شاهد جمعآوري اين كودكان در زيرزميني ديگر و اينبار توسط سازماني ديگر باشيم.