اجساد ساختگي نبود غيرنظاميان از مدت‌ها پيش از ترك شهر بوچا توسط روسها رها شده بودند
تصاوير ماهواره‌اي
خط پايان دروغ‌ها
محمدحسين لطف‌الهي
براي روسها كه از زمان افشاي جنايت‌ها عليه غيرنظاميان در بوچا، آن را «نمايش ساختگي كي‌يف» و «اقدام تحريك‌آميز از پيش‌برنامه‌ريزي‌شده» معرفي مي‌كردند، لحظه حقيقت زماني فرا رسيد كه تصاوير ماهواره‌اي منتشر شده از بوچا نشان داد برخلاف ادعاي روسها نه تنها اجساد غيرنظاميان در خيابان پس از خروج نظاميان روسيه از شهر در آنجا رها نشده‌اند بلكه از چند روز قبل از عقب‌نشيني روسها نشانه‌هاي وجود اين اجساد مشهود است. روز جمعه اول آوريل، زماني كه تصاويري از اجساد غيرنظاميان كشته شده در خيابان‌هاي بوچا منتشر شد، وزارت دفاع روسيه با انتشار مطلبي در كانال تلگرامي رسمي اين وزارتخانه اعلام كرد روسيه نقشي در اين حوادث ندارد و اجسادي كه تصاوير آنها منتشر شده، مربوط به زماني پس از خروج نيروهاي نظامي روسيه از اطراف كي‌يف (30 مارس) است. مسكو مدعي شد كه اين تصاوير تلاشي براي «فريب» افكار عمومي جهان و تحريك آنها عليه روسيه است و از شوراي امنيت سازمان ملل متحد خواست تا هرچه سريع‌تر نشستي براي بررسي «اقدامات تحريك‌آميز گروه‌هاي افراطي در اوكراين» تشكيل دهد. واسيلي نبنزيا، سفير و نماينده دايم روسيه در سازمان ملل دوشنبه شب در اظهارنظري پيرامون اين موضوع گفت: «از ابتدا مشخص بود كه اين چيزي جز يك اقدام تحريك‌آميز برنامه‌ريزي‌شده با هدف بي‌اعتبار كردن ارتش روسيه و اعمال فشار سياسي بر روسيه نبود. آنچه در بوچا رخ داده است، نمايش ساختگي كي‌يف و حاميان غربي اين رژيم است. نبنزيا تأكيد كرد: «روسيه به زودي حقايق در مورد حوادث بوچا را به شوراي امنيت سازمان ملل ارايه خواهد كرد و اثبات خواهد كرد ارتش روسيه هيچ ارتباطي با اين اقدام تحريك‌آميز ندارد.» پيش از اين هم سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه حادثه بوچا را «يك حمله ساختگي» عليه روسيه برشمرد و گفت كه غرب و اوكراين در حال پخش ويديو‌هاي «صحنه‌سازي شده» از بوچا در رسانه‌ها هستند.
اما بررسي فيلم‌ها و تصاوير ماهواره‌اي نشان مي‌دهد كه بسياري از غيرنظاميان بيش از سه هفته پيش، يعني دقيقا در زماني كه ارتش روسيه كنترل شهر را در دست داشت، كشته شده‌اند. يكي از فيلم‌هايي كه در روز جمعه اول آوريل از سوي مقام‌هاي اوكرايني شهر بوچا منتشر شد، تعدادي جسد را كه در خيابان يابلونسكا رها شده‌اند نشان مي‌دهد. تصاويري كه كمپاني ماهواره‌اي مكسار منتشر كرده ثابت مي‌كند جسد دست‌كم 11 نفر از اين كشته‌شدگان، از روز 11 مارس يعني زماني كه بر اساس ادعاي رسمي خود روسيه شهر در اختيار ارتش اين كشور قرار داشت، در خيابان رها شده بودند.
روزنامه نيويورك تايمز در اين باره نوشته است: «اين تصاوير نشان مي‌دهد كه اشياي تيره به اندازه بدن انسان در خيابان يابلونسكا بين 9 تا 11 مارس ظاهر مي‌شوند. همانطور كه فيلم 1 آوريل نشان مي‌دهد اين اشيا در موقعيت‌هاي دقيقي ظاهر مي‌شوند كه اجساد پس از بازپس‌گيري بوچا توسط نيروهاي اوكرايني پيدا شدند. تجزيه و تحليل بيشتر نشان مي‌دهد كه اشيا بيش از سه هفته در آن موقعيت باقي مانده‌اند.» بيشتر اين اجساد علت مرگ يكساني ندارند. برخي با اصابت گلوله به قتل رسيده‌اند، تعدادي از آنها نزديك يك خودروي در آتش سوخته رها شده‌اند و دست بعضي اين پيكرهاي بي‌جان از پشت بسته با پارچه سفيد بسته شده است. در يك ويديوي ديگر، از خيابان يابلونسكا تصاوير سه جسد مشخص است. يكي از آنها كنار يك دوچرخه افتاده بود و ديگري دقيقا كنار دو ماشين سوخته قرار داشت. تصاوير ماهواره‌اي كمپاني مكسار نشان مي‌دهد تصاوير اين ماشين‌ها و پيكري كه كنارشان قرار دارد، از روزهاي 20 و 21 مارس پديدار شده است. نشانه‌هاي ديگري از حقيقت داشتن اين فاجعه نيز وجود دارد. آسوشيتدپرس روز شنبه تصاويري اختصاصي منتشر كرد كه جسد 6 مرد را كنار يك ساختمان اداري نشان مي‌داد. اين ساختمان در فاصله يك مايلي از خيابان يابلونسكا قرار دارد. بر اساس اين تصاوير دستان تعدادي از آنها از پشت بسته شده بود. عكاس روزنامه نيويورك‌تايمز نيز دو مايل آن‌سوتر از خيابان يابلونسكا يك جسد را با شرايط مشابه يافته است. ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين كه روز سه‌شنبه براي بازديد از آنچه در بوچا اتفاق افتاد عازم اين منطقه شده، در اين باره گفت «مي‌خواهم به جهانيان نشان دهم كه در اينجا چه اتفاقي افتاده» و تأكيد كرد دولت اوكراين تا زماني كه عاملان اين جنايت مسووليت اعمالشان را برعهده نگيرند «دست از تلاش برنخواهد داشت.» زلنسكي درباره سرنوشت مذاكرات با مقام‌هاي ارشد روسيه از جمله ولاديمير پوتين رييس‌جمهور اين كشور نيز اظهار كرد كه «بسيار سخت است در شرايطي كه مي‌بينيم آنها چه كرده‌اند بخواهيم مذاكره كنيم.» ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهوري اوكراين روز سه‌شنبه گفت، مذاكره با روسيه «تنها گزينه» براي كشورش است، اگرچه امكان مذاكره اكنون به يك «چالش» تبديل شده است. او در اظهاراتي كه از تلويزيون ملي پخش مي‌شد، گفت اين امكان وجود دارد كه او و ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه شخصا مذاكره نكنند. جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده روز گذشته اقدامات روسيه در بوچا را «جنايت جنگي» خواند اما از به كار بردن واژه «نسل‌كشي» خودداري كرد و افزود كه واشنگتن در پي اعمال تحريم‌هاي بيشتر و سختگيرانه‌تر عليه روسيه است. جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا نيز روز دوشنبه با اشاره به حوادث بوچا گفته بود كاخ سفيد به حمايت از اوكراين ادامه خواهد داد و «اكنون زمان شانه خالي كردن از مسووليت نيست.»
واكنش غرب؛ از تحريم
تا اخراج ديپلمات‌هاي روسيه
پس از تحولات اخير، غربي‌ها قاطعانه‌تر و متحدتر از گذشته كوشيدند تا به اقدامات روسيه واكنش نشان دهند. روز دوشنبه، يك مقام فرانسوي كه نخواست نامش فاش شود به الجزيره اعلام كرد كه فرانسه حدود ۳۵ ديپلمات روسيه را اخراج خواهد كرد. وزير امور خارجه آلمان نيز روز دوشنبه با بيان اينكه اين كشور حمايت خود از اوكراين را تقويت خواهد كرد از اخراج ۴۰ ديپلمات روس خبر داد. آنالنا بائربوك در بيانيه‌اي ضمن محكوميت اتفاقات رخ داده در بوچا در اوكراين نوشت: تصاوير ارسال شده از بوچا درباره خشونت غيرقابل باور رهبري روسيه و كساني كه تبليغات آنها را باور مي‌كنند، شهادت مي‌دهند. پيش از اين بلژيك نيز از ۲۱ ديپلمات روس خواسته بود تا خاك اين كشور را ترك كنند. علاوه بر بلژيك، هلند، جمهوري چك و ايرلند، ليتواني، استوني و لتوني از اخراج ده‌ها ديپلمات روس خبر داده‌اند. وزير امور خارجه دانمارك روز سه شنبه يك روز پس از اخراج ديپلمات‌هاي روس از فرانسه و آلمان، اعلام كرد كه دانمارك نيز ۱۵ ديپلمات روس را به دليل جاسوسي اخراج مي‌كند. وزير خارجه دانمارك، يپه كوفود به خبرنگاران گفت: «پانزده افسر اطلاعاتي اخراج شده در خاك دانمارك فعاليت‌هاي جاسوسي انجام داده‌اند. مي‌خواهيم به روسيه اين سيگنال را بفرستيم كه جاسوسي در خاك دانمارك غيرقابل قبول است.» رم هم روز سه‌شنبه از تصميم خود براي اخراج ۳۰ ديپلمات روس به دليل «امنيت ملي» خبر داد. وزير خارجه ايتاليا كه در برلين بسر مي‌برد اعلام كرد كه اين تصميم در هماهنگي با شركاي اروپايي و امريكايي گرفته شده است و به دليل امنيت ملي و همچنين در نظر داشتن شرايط موجود جنگ در اوكراين در پي تجاوز نظامي روسيه، لازم بوده است. پس از آلمان، فرانسه، ايتاليا و دانمارك، روز سه‌شنبه وزير خارجه اسپانيا نيز در جريان يك كنفرانس مطبوعاتي اعلام كرد كه كشورش تصميم گرفته حدود ۲۵ ديپلمات روس را كه «تهديدي براي منافع» اسپانيا محسوب مي‌شوند، «فورا» اخراج كند. كميسيون اروپا روز سه‌شنبه، تحريم‌هاي گسترده‌تري را عليه مسكو به كشورهاي عضو پيشنهاد كرد. به گزارش رويترز تحريم‌هاي جدي شامل ممنوعيت واردات زغال‌سنگ، لاستيك، مواد شيميايي و ساير محصولات از روسيه به ارزش ۹ ميليارد يورو خواهد بود. اتحاديه اروپا همچنين پيشنهاد كرده صادرات به روسيه به ارزش ۱۰ ميليارد يورو در سال در حوزه رايانه، فناوري گاز LNG و ساير تجهيزات الكتريكي و حمل و نقل ممنوع شود. گفته مي‌شود طبق اين طرح تحريمي كشتي‌ها و كاميون‌هاي روسي نيز از دسترسي به اتحاديه اروپا منع خواهند شد و با اين حربه كه فقط شامل استثنا در حوزه محصولات غذايي و دارويي و انرژي خواه بود، تجارت با روسيه بيش از پيش دشوار‌تر مي‌شود. به گزارش رويترز، اتحاديه اروپا همچنين تمامي تراكنش‌ها با VTB و سه بانك ديگر روسيه كه قبلا از سيستم پيام‌رساني سوييفت مستثني شده بودند را ممنوع خواهد كرد و فهرست افراد تحريمي نزديك به كرملين را هم طولاني‌تر خواهد كرد. هنوز مشخص نيست كشورهاي عضو تا چه ميزان با پيشنهاد كميسيون همراهي كنند. رييس‌جمهور آلمان روز سه‌شنبه از اظهارات پيشين خود در دفاع از طرح نورد استريم2 ابراز پشيماني كرد. وال‌استريت ژورنال نيز روز دوشنبه گزارش داد كه رابرت هابك، وزير اقتصاد اعلام كرده دولت آلمان به‌طور موقت و با توجه به اهميت موضوع تامين انرژي، كنترل شركت آلماني «گازپروم جرمنيا» را كه به عنوان يك شركت تابعه با غول روسي گازپروم همكاري داشت، در دست مي‌گيرد. بر اين اساس، «آژانس شبكه فدرال آلمان» به نمايندگي از دولت تا ۳۰ سپتامبر سال جاري ميلادي مدير شركت «گازپروم جرمنيا» خواهد بود كه تاكنون تنها مالك آن گازپروم روسيه محسوب مي‌شد. رابرت هابك در يك نشست مطبوعاتي گفت: «دولت آلمان هر كاري را كه لازم باشد براي تضمين امنيت عرضه سوخت در كشور انجام مي‌دهد كه واگذار نكردن سرنوشت زيرساخت‌هاي انرژي به كرملين و تصميمات خودسرانه آن، يكي از اين كارها است.»
خواسته زلنسكي از شوراي امنيت
در روزهاي اخير روسها از بريتانيا به عنوان رييس دوره‌اي شوراي امنيت خواسته بودند كه يك نشست اضطراري درباره اتفاقات بوچا تشكيل شود. با اين وجود به نظر مي‌رسد آنها كه قرار بود با دستي پر از مدارك و مستندات عليه اوكراين در اين نشست كه شامگاه سه‌شنبه 5 آوريل به وقت نيويورك تشكيل شود (اين نشست تا پيش از تنظيم گزارش تشكيل نشده است)، حالا در شرايطي قرار گرفته‌اند كه تصاوير ماهواره‌اي راه آنها را براي تكذيب واقعه و انتساب آن جنايت‌ها به اوكراين بسته است. واشنگتن پست گزارش داده زلنسكي تصميم دارد از شوراي امنيت بخواهد تا تحقيقاتي جامع عليه آنچه «جنايت‌هاي جنگي روسيه» خوانده مي‌شود، انجام دهد.
بسياري از غيرنظاميان بيش از سه هفته پيش، يعني دقيقا در زماني كه ارتش روسيه كنترل شهر را در دست داشت، كشته شده‌اند. يكي از فيلم‌هايي كه در روز جمعه اول آوريل از سوي مقام‌هاي اوكرايني شهر بوچا منتشر شد، تعدادي جسد را كه در خيابان يابلونسكا رها شده‌اند نشان مي‌دهد. تصاويري كه كمپاني ماهواره‌اي مكسار منتشر كرده ثابت مي‌كند جسد دست كم 11 نفر از اين كشته‌شدگان، از روز 11 مارس يعني زماني كه بر اساس ادعاي رسمي خود روسيه شهر در اختيار ارتش اين كشور قرار داشت، در خيابان رها شده بودند.
بيشتر اين اجساد علت مرگ يكساني ندارند. برخي با اصابت گلوله به قتل رسيده‌اند، تعدادي از آنها نزديك يك خودروي در آتش‌سوخته رها شده‌اند و دست بعضي اين پيكرهاي بي‌جان از پشت بسته با پارچه سفيد بسته شده است. در يك ويديوي ديگر، از خيابان يابلونسكا تصاوير سه جسد مشخص است. يكي از آنها كنار يك دوچرخه افتاده بود و ديگري دقيقا كنار دو ماشين سوخته قرار داشت. تصاوير ماهواره‌اي كمپاني مكسار نشان مي‌دهد تصاوير اين ماشين‌ها و پيكري كه كنارشان قرار دارد، از روزهاي 20 و 21 مارس پديدار شده است.