«اعتماد» از آزار و اذيت‌هاي جنسي كودكان كار گزارش مي‌دهد
فقر جاري در خيابان
يك روانشناس اجتماعي: علت اصلي تمام جرايم، مشكلات اقتصادي است
بهاره شبانكارئيان
اين مطالب فقط براي خواندن نيست، بلكه مي‌تواند هشداري باشد براي جلوگيري از بسياري جرايم كه علت اصلي آنها مشكلات اقتصادي است.
همه ما كودكان كار را در گوشه گوشه از كشورمان شاهد هستيم. معصومند چون كودكند، اما شايد كاري كنند كه به عقل برخي بزرگسالان نرسد. به خاطر خيابان است كه در معرض بسياري از آسيب‌ها قرار مي‌گيرند. اگر به آمارها هم حتي رجوع نكنيم از چهره‌هاي اين كودكان متوجه خواهيم شد كه اكثر آنها ايراني نيستند و از كشورهاي همسايه به‌خصوص افغانستان هستند.
الان هم كه اوضاع افغانستان به دليل جو حاكم بر آن وخيم‌تر شده و امكان افزايش اين آمار براي كودكان كار بيشتر فراهم مي‌شود، در نتيجه جامعه بيشتر در معرض آسيب‌هاي اجتماعي قرار مي‌گيرد. چه بخواهيم و چه نخواهيم اين كودكان و آسيب‌هايي كه به آنها وارد مي‌شود بر افزايش آسيب‌هاي اجتماعي تاثيرگذار خواهد بود.
اين كودكان در معرض انواع آزار و اذيت‌هاي روحي، جسمي و جنسي، اعتياد و... قرار مي‌گيرند و در آينده شايد برخي از آنها بيجه‌هايي بشوند در دل جامعه.
بيجه فرد قاتلي بود كه در كودكي مورد آزار و اذيت جسمي و جنسي قرار گرفت و تولد در خانواده‌اي فقير باعث شد در همان دوران طفوليت در كوره‌پزخانه‌هاي پاكدشت مشغول به كار و در نهايت در ۲۲ سالگي تبديل به قاتل زنجيره‌اي كودكان پاكدشت شود.
۷ سال پيش رضا كودك كاري كه در برنامه تلويزيوني ماه عسل كه در ماه رمضان پخش مي‌شد، شركت كرد. او در جواب سوال مجري برنامه به اينكه چه آرزويي داري؛ گفته بود كه آرزو دارم از محله‌مان بروم، چون محله‌مان پر از معتاد است و كودكان در محله ما معتاد مي‌شوند. رضا چند سال بعد در ۱۸ سالگي خودكشي كرد...
همين سال گذشته يلدا معيري يكي از خبرنگاران هنگامي كه به افغانستان براي تهيه گزارشي سفر كرده بود؛ از مادر كودكان كه از خانواده‌اي فقير بودند، مي‌پرسد كدام‌يك از فرزندان خود را مي‌خواستي بفروشي؟ اين سوال و سوالات ديگر او خشم بسياري از كاربران را برانگيخت، اما مگر واقعيت خشم دارد؟! و آيا مگر با سوال در مورد فروش بچه‌اش چه اتفاق تلخ ديگري قرار بود رخ دهد كه خشم كاربران فضاي مجازي را برانگيزد!
سال ۹۶ رضا قديمي، مديرعامل سازمان خدمات اجتماعي شهرداري تهران گفته بود كه ۹۰درصد كودكان كار مورد آزار و اذيت جنسي قرار مي‌گيرند و ۷۵درصد آنها نيز كودكان ايراني نيستند.
اقتصاد پايين، جرايم بالا
عليرضا شفيعي‌يزدي، روانشناس اجتماعي درخصوص آسيب‌هاي وارده از آزار و اذيت جنسي به كودكان كار به «اعتماد» مي‌گويد: «موضوع كودكان كار ارتباط مستقيمي با بحث آسيب‌هاي اجتماعي دارد. يعني ما وقتي كه در جامعه ميزان آسيب‌هاي اجتماعي را در ابعاد مختلف بررسي مي‌كنيم، طبيعتا بايد منتظر آسيب‌هاي بيشتري به كودكان كار نيز باشيم و اين موضوع عجيبي نيست. در حال حاضر شرايط خاصي به لحاظ اجتماعي در كشور ما حاكم است و ميزان آسيب‌هاي اجتماعي طي ۵ سال گذشته در كشور افزايش پيدا كرده و به همان ميزان تعداد كودكان و آسيب‌هاي ناشي از حضور و وجود اين كودكان كار نيز افزايش پيدا مي‌كند. همچنين جرايم بيشتر مي‌شود، چون علت اصلي تمام جرايم مشكلات اقتصادي است. افزايش تعداد اين كودكان با شرايط اجتماعي رابطه مستقيمي دارد. كودكان كار بيشتر در جوامعي شكل مي‌گيرند كه در وهله اول وضعيت اقتصادي جامعه دچار مشكل است. اقتصاد كشور ما نيز ركود و تورم را الان با خود يدك مي‌كشد. به لحاظ تورم ما بالاترين آمار را در سطح جهاني داريم و اين مساله كاملا واضح و روشن است. از دهه ۹۰ رشد اقتصادي كشور ما ميل به صفر داشته است. سالياني به صفر و در سالياني به يك يا يك و نيم رسيده. وقتي كه ما چنين شرايط اقتصادي را تجربه مي‌كنيم پس بايد انتظار داشته باشيم كه خانواده‌ها در تامين معاش اعضاي خانواده با مشكل روبه‌رو شوند و كودكان اين خانواده‌ها مجبور مي‌شوند تبديل به كودكان كار شوند. كودكي كه تجربه ندارد، آگاهي ندارد و مهارت ندارد هنگامي كه سراغ كار مي‌رود همين كارهاي دم‌دستي كه در سطح شهر مشاهده مي‌كنيم را از روي ناچاري انتخاب مي‌كند. مثل زباله‌گردي، پاك كردن شيشه‌هاي ماشين‌ها، اسپند دود كردن و... كارهاي ديگري هم وجود دارد مثل كار بر سر مزارع، كار در كوره‌پزخانه‌ها و امثال اينها از اين بچه‌ها استفاده مي‌شود.»
آزار و اذيت جنسي در كودكان كار بالاست
او در ادامه شرح مي‌دهد: «در اكثر اوقات وقتي كودكي توانمندي محافظت كافي و كامل از خود نداشته باشد و در يك جمع بزرگسال قرار مي‌گيرد بدون اينكه كاور عاطفي برايش وجود داشته باشد بنابراين در معرض خطرات گوناگوني مثل آزار و اذيت جنسي قرار خواهد گرفت و اين موضوع نه‌تنها فقط براي كشور ما بلكه در تمام جهان وجود دارد. اكثر دختران فراري وقتي كه از خانه خود فرار مي‌كنند در ۲۴ ساعت يك‌بار و در ۴۸ ساعت تا سه بار مورد آزار و اذيت جنسي قرار مي‌گيرند. كودكان كار نيز چون ساعت‌هاي طولاني بدون نظارت كافي بيرون از خانه و در مكان‌هاي غيراستاندارد قرار مي‌گيرند، آلوده شدن به انواع آسيب‌ها كه يكي از آنها آزار و اذيت جنسي است در آنها بالا مي‌رود و از اين موضوع مستثنا نيستند. همين بحث مي‌تواند به مقوله اعتياد اضافه شود. برخي از اين كودكان مورد سوءاستفاده شيادان براي توزيع مواد مخدر واقع مي‌شوند. پشت هر كدام از اين كودكان كار گروه‌هاي سازمان‌يافته يا خانواده‌هاي ازهم‌گسسته وجود دارد. پدر و مادر اين كودكان نه به لحاظ رواني و نه اقتصادي و... توان و امكان نگهداري فرزند خود را ندارند پس در نتيجه وقتي ما با پديده كودك كار در جامعه مواجه مي‌شويم بايد انتظار انواع آسيب‌ها را نيز براي اين كودكان داشته باشيم. راه درمان اين پديده را اگر در كوتاه‌مدت بخواهيم بررسي كنيم بايد سراغ مراكزي برويم كه با اين كودكان به طور مستقيم مرتبط هستند و برنامه‌ريزي درستي براي اين مراكز در نظر گرفته شود. نكته بعد درخصوص راهكار جلوگيري از اين آسيب‌ها به اين كودكان، ورود سازمان‌ها و مراكز ذي‌ربط و سازماندهي مراكز مرتبط با اين كودكان است تا جايي كه اين پديده كاهش پيدا كند. راه‌حل بلندمدت آن يقينا اصلاح شرايط اقتصادي است. وضعيتي كه ما الان در آن به‌سر مي‌بريم، بايد حتما اصلاح شود تا راحت‌تر بتوان اين پديده را مديريت كرد. مورد بعدي كه اهميت زيادي دارد براي راهكارهاي كوتاه‌مدت اشاره به همان ايراني نبودن اين كودكان دارد. يعني عدم ورود غيرقانوني مهاجران از كشورهاي همسايه به كشورمان است. اين مهاجران با خودشان مسائل و مشكلاتي را به همراه مي‌آورند. با روي كار آمدن دولت طالبان تعداد اين مهاجران بيشتر هم شده است.»
شفيعي‌يزدي درخصوص آمار و ارقامي كه جهت آزار و اذيت جنسي اين كودكان گاهي اعلام مي‌شود مي‌گويد: «آمار و ارقام در اين زمينه‌ها نمي‌تواند دقيق باشد، به دليل اينكه كار مطالعاتي عميق و دقيقي در اين مساله صورت نگرفته، ولي براساس تخمين‌ها و براساس تجربه‌اي كه در گذشته وجود داشته چه در كشور ما و چه در كشورهاي ديگر درصد بسيار بالايي از اين كودكان كار در معرض آسيب‌هاي زيادي قرار مي‌گيرند و يكي از اولين آسيب‌ها همين مساله آزار و اذيت جنسي است. اثرات اين اذيت و آزار جنسي چه در فرد و چه در اجتماع در بلندمدت يكسان است. در نتيجه مي‌توان تخمين زد درصد بسيار بالايي از كودكان كار دچار آزار و اذيت جنسي مي‌شوند، اما اين آمار حتي كم آن نيز زياد است.»