تاسيس سازمان بهداشت جهاني

احساس نياز به سازماني جهاني در حوزه بهداشت و درمان، حداقل به اواسط قرن نوزدهم برمي‌گردد. همان سال‌ها چند نشست و همايش بين‌المللي، مثلا براي بررسي چگونگي مهار بيماري وبا (سال 1851 در پاريس) برگزار شد و پس از آن نيز كوشش‌هايي براي هم‌انديشي در دستيابي به بهترين راه مقابله با بيماري‌هايي همچون طاعون خياركي و تب زرد و جذام و سل و حصبه انجام شد. حاضران در اين نشست‌ها تصميماتي مي‌گرفتند و براي اجراي برخي از اين تصميمات تلاش‌هايي هم مي‌كردند، اما مشكلاتي مثل كندي تبادل اطلاعات و اختلافات و رقابت‌هاي ميان دولت‌ها مانع اجراي درست مصوبات و دستيابي به نتايج قابل اعتنا مي‌شدند. بعد از جنگ اول جهاني و همزمان با تاسيس جامعه ملل، سازمان بهداشت جامعه ملل هم شكل گرفت، اما اين سازمان مثل خود جامعه ملل به اهدافي كه برايش تعيين شده بود نرسيد و بعد از دومين جنگ جهاني در سازماني ديگر موسوم به سازمان بهداشت جهاني ادغام شد. سازمان بهداشت جهاني به عنوان يكي از زيرمجموعه‌هاي سازمان ملل متحد هفتم آوريل 1948 رسما پا گرفت و با شعار «دست‌يابي همه مردم دنيا به بالاترين سطح از سلامت» كارش را شروع كرد. البته روند توسعه تشكيلات و نيز تامين منابع لازم براي اين سازمان - كه دفتر مركزي‌اش در ژنو سوييس است - حدود 3 سال طول كشيد و از سال 1951 بود كه سازمان بهداشت جهاني شرايط مناسبت براي ايفاي نقشي را كه به عهده‌اش گذاشته شده بود پيدا كرد. اين سازمان از نظر جغرافيايي هيچ محدوديتي ندارد و حوزه كار آن همه كشورها، از فقيرترين تا ثروتمندترين‌ها را در برمي‌گيرد، هرچند بديهي است كه مردم كشورهاي فقير و عقب‌مانده بيشتر از ديگران به كمك‌ها و حمايت‌هاي اين سازمان نياز دارند. در دوره همه‌گيري كوويد19 نام اين سازمان بيشتر به گوش ما خورد و خبرهاي بيشتري - نسبت به گذشته- از آن خوانديم و شنيديم و تا حدي با برخي از وظايف و شيوه كار آن آشنا شديم. همچنين چگونگي مداخله و محدوده اثرگذاري آن را هم به چشم ديديم. سازمان بهداشت جهاني اطلاعات مرتبط با وظايفش را از كشورهاي عضو دريافت مي‌كند و شرايط هر كشور را - براساس همين اطلاعات - مي‌سنجد. همچنين جديدترين يافته‌هاي پزشكي و سلامت را به كشورها مي‌رساند و معيارهاي پيشگيري و درمان را مطابق با دانش روز تنظيم مي‌كند. مثلا براي پيشگيري از كوويد19 استفاده از ماسك و شست‌وشوي دست‌ها و بعد واكسيناسيون هرچه سريع‌تر و فراگيرتر - با واكسن‌هاي تاييد‌شده - را به عنوان موثرترين روش در كاهش ابتلا و به حداقل رساندن مرگ‌ومير ناشي از اين بيماري توصيه كرد. مي‌گويند سازمان بهداشت جهاني در اجراي طرح‌هايي مثل ريشه‌كني آبله و فلج اطفال كارنامه موفقي دارد و در مهار ابولا و جلوگيري از بحراني كه ممكن بود از اين بيماري ايجاد شود خوب عمل كرده است. اكنون، يعني به تاريخ ما كه اوايل بهار 1401 خورشيدي است، اين سازمان با مسائلي مثل مبارزه با همه‌گيري كوويد19 و دستيابي به روشي موثر در درمان ايدز درگير است و اولويت‌هاي ديگري مثل مهار سل و مالاريا نيز دارد. همچنين پژوهش‌هاي گسترده‌اي درباره بيماري‌هاي قلبي و عروقي و انواع سرطان‌ها را مديريت مي‌كند و بر مباحث مرتبط با موضوع تغذيه سالم نيز نظارت دارد. سال گذشته بودجه آن - كه بخش عمده‌اش از طريق اعضا و كمك‌هاي داوطلبانه تامين مي‌شود - از 7 ميليارد دلار گذشت و طبق آمار اعلام‌شده از سوي خود اين سازمان، دولت‌هاي آلمان و امريكا و نيز بنياد بيل و مليندا گيتس بزرگ‌ترين حاميان آن بودند. اين سه حامي در كنار هم حدود 30 درصد از كل بودجه سازمان بهداشت جهاني را تامين كردند.