روسيه نيروهاي بيشتر اعزام مي‌كند، غرب تسليحات بيشتر
زورآزمايي نهايي غرب و شرق در شرق اوكراين
محمدحسين لطف‌الهي
همزمان با ارسال تجهيزات پيشرفته نظامي از سوي كشورهاي غربي به اوكراين، تحركات نيروهاي نظامي روسيه نشان مي‌دهد مسكو كه در پي مقاومت قابل‌توجه اوكرايني‌ها از تلفات گسترده رنج مي‌برد، تلاش دارد با دستيابي به اهداف از پيش تعيين شده خود در شرق اوكراين به هر قيمتي، اهرم‌هايي قوي‌تر براي نشستن بر سر ميز مذاكره و گفت‌وگو بر سر پايان جنگ در قبال پايان تحريم‌ها ايجاد كند.
در آخرين گزارش ستاد كل نيروهاي مسلح اوكراين از درگيري‌ها در شرق، يك مقام نظامي اوكرايني اعلام كرده است كه نيروهاي نظامي روسيه به‌رغم بمباران گسترده و بي‌وقفه در تسخير سه منطقه در شرق دونتسك و لوهانسك ناكام بوده‌اند. اين مقام مدعي شده ادعاها درباره «نزديك بودن پيروزي روسيه» درست نيست و «جنگ هنوز ادامه دارد.» اين اظهارنظر در شرايطي صورت گرفته كه سرويس‌هاي اطلاعاتي و نظامي غربي مدعي هستند به‌رغم تمركز روسيه براي پيشروي در مناطق شرقي، روس‌ها با مشكلات بسياري از نظر لجستيكي و نظامي دست و پنجه نرم مي‌كنند.
موسسه مطالعات جنگ در واشنگتن گزارش داده است كه از شامگاه جمعه بخش بزرگي از نيروهاي روسيه كه در غرب اين كشور و دور از جبهه‌هاي جنگ در شرق اوكراين مستقر بودند، به مناطق جنگي اعزام شده‌اند. براساس داده‌هاي منتشر شده، سربازان روس ابتدا به شهر مرزي بلوگراد منتقل مي‌شوند و پس از توقفي كوتاه در اين شهر به ايزيوم در شمال شرق اوكراين مي‌روند و از آنجا عازم خط مقدم جنگ با مدافعان اوكرايني در دونباس مي‌شوند. نيويورك تايمز در اين باره نوشته است: «اين اقدام روسيه مي‌تواند نشانه‌اي آشكار از نارضايتي مسكو از روند پيشروي‌ها در دونباس باشد. مسكو تلفاتي سنگين را تجربه مي‌كند و مقاومت اوكرايني‌ها كه با سلاح‌هاي پيشرفته غربي بسيار موثرتر از قبل شده براي آنها دردسرساز شده است.» وزارت دفاع ايالات متحده نيز مي‌گويد هدف نيروهاي روسي در شرق «ايجاد اهرم» براي مذاكرات است.
آژانس اطلاعات دفاعي ارتش بريتانيا ادعا مي‌كند وضعيت براي نظاميان روس در شرق اوكراين مناسب نبوده و در پي ادغام گروه‌ها و دسته‌هايي كه در تصرف كي‌يف ناكام بوده‌اند با دسته‌هاي ديگر، سطح عمومي روحيه سربازان ارتش روسيه در وضعيت مناسبي قرار ندارد.
در شرايطي كه بيشتر رسانه‌ها و منابع اطلاعاتي غربي از وضعيت نامناسب روسيه گزارش مي‌دهند، روايت شاهدان عيني و خبرنگاران مستقر در مناطق جنگي تاحدودي متفاوت است. آنها مي‌گويند جنگ به‌شدت ادامه دارد و هر دو طرف خسارت‌هاي گسترده‌اي به يكديگر وارد آورده‌اند؛ نيروهاي روسيه به شدت زيرساخت‌هاي اوكراين در اين مناطق را هدف قرار داده و در مقابل ارتش اوكراين نيز توانسته تعدادي از تانك‌ها و خودروهاي نظامي ارتش روسيه را منهدم كند. تنها در يك نمونه، بمباران گسترده پالايشگاه كرمنچوك كه اصلي‌ترين منبع تامين سوخت اوكراين است باعث شده بخش‌هاي اصلي اين پالايشگاه از كار بيفتد و از صبح روز شنبه در بسياري از مناطق اوكراين، صف‌هاي طولاني براي سوخت تشكيل شود.
اين تخريب زيرساخت‌ها اثراتي بسيار قابل توجه و مخرب براي اوكراين در پي داشته است. شامگاه جمعه، ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين در اين باره گفت: «اشغالگران عمدا زيرساخت‌هاي توليد، عرضه و ذخيره سوخت را تخريب مي‌كنند. روسيه همچنين بنادر ما را مسدود كرده است، بنابراين هيچ راه‌حل فوري براي جبران كسري وجود ندارد.»
وزارت دفاع روسيه مي‌گويد در طول جمعه شب توانسته با شناسايي ۳۸۹ هدف اوكرايني از جمله ۳۵ نقطه كنترل، به آنها حمله كند. براساس اين گزارش روسيه مدعي شده كه در اين حملات توانسته ۱۵ انبار اسلحه و مهمات و همچنين چهار تاسيسات نظامي اوكرايني‌ها را منهدم كند.
همزمان، كشورهاي غربي حجم خيره‌كننده‌اي از تجهيزات را براي ارسال به اوكراين فراهم كرده‌اند. روزنامه واشنگتن پست گزارش داده است كه در روزهاي گذشته 12 هواپيما حامل تجهيزات نظامي امريكايي به اوكراين ارسال شده‌اند. راديوي ملي لهستان نيز اعلام كرده كه دولت لهستان درنظر دارد 200 تانك مربوط به زمان شوروي سابق را به ارتش اوكراين تحويل دهد. اين تانك‌ها از نوع T72 هستند و از اين رو براي ارسال به اوكراين انتخاب شده‌اند كه نيروهاي اوكرايني بدون نياز به آموزش مي‌توانند از آنها استفاده كنند.
سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه روز شنبه از سازمان پيمان آتلانتيك شمالي، ناتو و امريكا خواست تا به تسليح اوكراين پايان دهند. به گفته او هدف غرب از ارسال اين تجهيزات، حمايت از اوكراين نيست بلكه آنها مي‌خواهند اطمينان يابند جنگ تا «آخرين اوكرايني» ادامه خواهد يافت. لاوروف تاكيد كرد كه حمله روسيه به اوكراين «مطابق نقشه» پيش مي‌رود.
وزير خارجه روسيه همچنين ناتو را به تلاش براي به شكست كشاندن تلاش‌ها براي رسيدن به راهكاري سياسي درباره اوكراين متهم كرد و گفت: روسيه فكر نمي‌كند با ناتو در حال جنگ است، اما متاسفانه اين‌طور احساس مي‌شود كه ناتو معتقد است با روسيه مي‌جنگد. ناتو، امريكا و بسياري از رهبران اروپايي وقتي درباره جنگ اوكراين سخن مي‌گويند، اين‌چنين صحبت مي‌كنند كه پوتين بايد شكست بخورد و بايد بر روسيه پيروز شد. وقتي شخصي از چنين مفاهيمي استفاده مي‌كند، فكر مي‌كنم در حال جنگ با طرفي است و مي‌خواهد پيروز شود. لاوروف در مورد احتمال پايان عمليات نظامي روسيه در اوكراين تا روز ۹ مه گفت كه اين عمليات پس از دستيابي به اهداف خود پايان خواهد يافت. وزير امور خارجه روسيه همچنين در پاسخ به اين سوال كه «آيا مزدوران خارجي از جمله نيروهاي سوريه در صفوف نيروهاي روسيه در اوكراين حضور دارند يا خير»، استفاده روسيه از مزدوران را تكذيب كرد. وي در مورد پيشرفت روند مذاكرات بين روسيه و اوكراين هم اظهار داشت: موضع اوكراين دچار لغزش شده و كي‌يف دنبال «بازي‌هاي خود» است كه احتمالا دليل آن اين است كه از واشنگتن، لندن و ساير پايتخت‌هاي غربي دستورالعمل‌هايي دريافت مي‌كند. لاوروف گفت: اگر آنها (اوكراين) مذاكره‌كنندگان صادقي بودند و به آنچه به تدريج توافق كرديم پايبند بودند، مي‌توانستيم به پيشرفت‌هاي محسوسي در اين مذاكرات دست پيدا كنيم. وي تصريح كرد، اوكراين ممكن است از گروهي از كشورها كه احتمالا شامل اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل، آلمان و تركيه باشد، تضمين‌هاي امنيتي دريافت كند. روسيه مخالف ارايه ضمانت‌هاي امنيتي به اوكراين نيست، اما بايد مشخص شود كه چه مناطقي مشمول اين ضمانت‌ها خواهند شد. البته اين تضمين‌ها نمي‌تواند شامل كريمه و شرق اوكراين شود، چراكه ما استقلال دو جمهوري (دونتسك و لوهانسك) را به رسميت شناختيم.
واشنگتن، مانع جدي بر سر ديپلماسي
اوكراين و روسيه
به گزارش خبرگزاري رويترز، جوكو ويدودو، رييس‌جمهور اندونزي و رييس فعلي گروه ۲۰، اين اظهارات را در يك بيانيه تلويزيوني مطرح كرد و در آن گفت كه اخيرا با ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين و ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه گفت‌وگوهاي تلفني داشته است. او بيان كرد كه از هر دو رهبر اوكراين و روسيه خواسته كه از طريق مذاكره به جنگ پايان دهند. او تاكيد كرد: من بر اهميت پايان فوري جنگ تاكيد كردم. من همچنين تاكيد كردم كه تلاش‌هاي مربوط به صلح بايد ادامه يابند و اندونزي آماده است به اين تلاش‌هاي صلح‌آميز كمك كند. وي بيان داشت كه از پوتين و زلنسكي براي حضور در نشست گروه ۲۰ همچنان كه جنگ در اوكراين تاثير زيادي بر اقتصاد جهاني دارد دعوت كرده است. ويدودو گفت: ما درك مي‌كنيم كه گروه ۲۰ نقش كاتاليزور را در بهبود اقتصاد جهاني ايفا مي‌كند. ويدودو تاكيد كرد كه با درخواست رهبر اوكراين براي ارايه تسليحات مخالفت كرده اما در عوض كمك‌هاي بشردوستانه به اوكراين ارسال خواهد كرد. ويدودو بيان داشت: حكم قانون اساسي اندونزي و اصول سياست خارجي كشورمان، ما را از ارايه كمك تسليحاتي به ديگر كشورها منع مي‌كند. با اين حال، ما آماده ارايه كمك‌هاي بشردوستانه به اوكراين هستيم. به گزارش آسوشيتدپرس، جوكو ويدودو رييس‌جمهور اندونزي در ادامه بيانيه‌اش گفت: با ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه تلفني صحبت كردم. پوتين از دعوت شدنش به اجلاس گروه ۲۰ تشكر كرد و گفت كه در آن شركت خواهد كرد. رييس‌جمهور اندونزي تاكيد كرد كه با پوتين درباره اهميت دستيابي به توافق صلح با رهبري اوكراين و پايان دادن فوري به جنگ صحبت كرده است. اين كشور حوزه جنوب شرق آسيا اعلام كرد، آماده است به هر نحوي كه مي‌تواند به ارايه حمايت بشردوستانه پرداخته و به روند صلح كمك كند. ظاهرا دعوت از پوتين براي شركت در اين اجلاس بين دولتي كه قرار است در ۲۰ نوامبر برگزار شود، يك روز پس از دعوت از ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين به اين اجلاس به‌رغم اينكه اوكراين بخشي از گروه ۲۰ نيست صورت گرفته است. زلنسكي روز چهارشنبه در توييتر نوشت كه او و ويدودو با يكديگر گفت‌وگو داشته‌اند. جن ساكي، سخنگوي كاخ سفيد گفت كه بايدن، رييس‌جمهور امريكا از دعوت از زلنسكي استقبال كرد اما گفت كه موضع او در قبال مسكو روشن است. او تاكيد كرد: رييس‌جمهور امريكا در مورد ديدگاه خود صريح بوده است: ديگر نبايد شكل سابق تعاملات معمول وجود داشته باشد و روسيه نبايد بخشي از اين تعاملات باشد. ساكي گفت: رييس‌جمهور امريكا علنا مخالفتش را با شركت پوتين در اجلاس گروه ۲۰ ابراز كرده است. ما از شركت اوكراين در اين اجلاس استقبال كرده‌ايم. ما ديدگاه‌مان را گفته و تصريح كرده‌ايم كه از نظر ما روسيه نبايد بخشي از اين تعاملات چه به صورت علني و چه خصوصي باشد.
يك مقام وزارت امور خارجه روسيه نيز روز شنبه گفت، گفت‌وگوي مسكو-واشنگتن بر سر ثبات استراتژيك رسما متوقف شده است. به گزارش رويترز، ولاديمير يرماكوف، رييس منع اشاعه و كنترل هسته‌اي در وزارت امور خارجه روسيه گفت، گفت‌وگوهاي ثبات استراتژيك ميان مسكو و واشنگتن عملا متوقف شده است. يرماكوف افزود: اين گفت‌وگوها زماني ادامه مي‌يابد كه «عمليات ويژه نظامي» روسيه در اوكراين به پايان برسد.