درباره سريال «ساخت ايران 3»
فرهنگ بلوچي، آماج تهاجم
محمد بلوچ‌زهي
هرگاه در سينماي ما به ويژه سينماي اكشن، پليسي و مواد مخدري، فيلمسازان موضوع كم مي‌آورند براي جذاب جلوه دادن توليدات خود بي‌درنگ و بدون دانش و بينش و تفكر و تعقل به لگدمال كردن نمادها و ارزش‌هاي فرهنگي مردمان بلوچ روي مي‌آورند و اين‌گونه چنگ خواهند زد بر ريسمان تفرقه، بي‌اعتمادي ملي و دو دستگي و گام بر خواهند داشت در راستاي نمادسوزي فرهنگي و هويتي اين مردم و نماد‌سازي معكوس؛ تو گويي هيچ ديگر ديواري كوتاه‌تر از ديوار اين مظلوم مردمانِ سيستانوبلوچستان نيست! هنوز جراحات و زخم‌هاي ناسور ناشي از رويكرد ناصواب و مظلوم كشانه سينماي دهه شصت و هفتاد بر تن مردم سيستانوبلوچستان التيام نيافته و اجحاف و ظلمي كه نويسندگان، كارگردانان و تهيه‌كنندگان سينماي پليسي و جنايي بر اين مردم صبور و با فرهنگ غني روا داشته‌اند از اذهان عمومي پاك نشده و نيز همچنان مردان بلوچ و سيستاني جرات پوشيدن لباس محلي خود را در اماكن مختلف خارج از استان و شهرهاي بزرگ و كوچك كشور به خاطر نشانه‌سازي معكوس و معرفي پوشش ايشان به عنوان نماد قاچاقچيان مواد مخدر ندارند كه فيلمسازان نسل جديد سينما و تلويزيون هم در عصر آگاهي و تكنولوژي و ارتباطات باز راه اسلاف خويش را در پيش گرفته‌اند و گام برمي‌دارند در جاده تحريف و تخريب ارزش‌هاي فرهنگي و هويتي فاخر مردم اين استان زخم‌خورده و توسعه‌نيافته و جفاديده.
حال در تازه‌ترين اقدام سريال «ساخت ايران۳» به كارگرداني بهمن گودرزي و نقش‌آفريني تني چند از بازيگران مطرح كشور ازجمله امين حيايي، مجيد صالحي، بهرنگ علوي، هومن برق‌نورد، آناهيتا درگاهي و... پا را فراتر از كليشه‌سازي‌ها و نمادسوزي‌هاي معمول سينما و تلويزيون براي مردم سيستانوبلوچستان گذاشته و اين‌بار در اقدامي ناشيانه و مضحك از پوشش زنان بلوچ براي جاسازي، حمل و ترانزيت موادمخدر به كشور تركيه بهره گرفته تا اين‌گونه ضمن لگدمال كردن ارزش‌هاي يك قوم داغ دل مردم بلوچ را با اين اقدام ضد فرهنگي تازه كنند.
اگر چشم تيزبين و ريزبين مميزي‌هاي اداره كل نظارت و نمايش وزارت فرهنگ و ارشاد در چنين مواقعي بر لگدمال كردن ارزش‌ها و نمادهاي فرهنگي نه تنها محلي بلكه ملي بسته شده يا فيلمساز براي فروش بهتر محصول خود دست به چنين تاراجي زده شايسته مي‌بود همين بازيگران مطرح در سريال چشم بر تحريف و تخريب ارزش‌هاي فرهنگي خود مي‌گشودند و نقش‌آفريني و گرفتن دستمزد را بر كسب اعتبار و وجهه خود از مردم ترجيح مي‌دادند.
متاسفانه سال‌هاست كه سينماگران و فيلمسازان كشور بدون كمترين آشنايي با فرهنگ اقوام به ويژه آداب و رسوم كهن و عقايد و باورهاي مردمان بلوچ اقدام به فيلمسازي مي‌كنند و سخره گرفتن ارزش‌ها و نمادهاي فرهنگي و هويتي ايشان.
بد نبود عوامل و دست‌اندركاران اين سريال قبل از اينكه دست به چنين اقدام ضد فرهنگي و هتاكانه‌اي بزنند، اندكي تحقيق مي‌كردند در خصوص لباس زنان بلوچ و جايگاه و حرمت‌گذاري مردم بلوچستان نسبت به اين لباس فاخر و اين اثر باارزش هنري كه گنجينه‌اي است از ميراث ملي ما ايرانيان و هويت محلي ما بلوچان.
بايد توجه داشت كه لباس زنان بلوچ كه مزين است به نقش و نگارهاي منحصربه‌فرد و رويايي سوزن‌دوزي بلوچي سواي اينكه در زمره ميراث ماندگار معنوي كشور قرار دارد مهر اصالت فرهنگي را نيز از سازمان جهاني يونسكو دريافت كرده بنابراين جاسازي كذايي مواد مخدر در لباسي كه نماد ملي يك هنر است و صد البته در فرهنگ مردم بلوچ از جايگاه و ارزش والايي برخوردار است يعني نمادسوزي به روش فيلمسازي و معرفي يك نشانه تازه هويتي و فرهنگي بلوچان به عنوان نماد قاچاقچي و قاچاق مواد مخدر.
لازم است اداره كل نظارت و نمايش فيلم‌ها قبل از صدور پروانه نمايش به جاي حساسيت‌هاي غير معمول روي موارد و موضوعات حاشيه‌اي و نيز دغدغه بيرون زدن چند تار موي زنان، چشم تيزبين خود را بر اين‌گونه موارد بگشايد و از صدور پروانه نمايش چنين توليداتي كه منجر به بدبيني و بي‌اعتمادي در سطح جامعه و نيز ضد نمادها و ارزش‌ها مي‌شود جلوگيري به عمل آورد. به هر روي بايد توجه داشت اكنون آنچه در روزهاي گذشته كاربران شبكه‌هاي اجتماعي را نسبت به اين اقدام كم‌خردانه توليد‌كنندگان سريال «ساخت ايران۳» نگران كرده و واكنش‌ها و اعتراضات گسترده‌اي را موجب شده و نيز صداي مردم بلوچ را بسيار بلند كرده فقط بيم از تكرار اين‌گونه توليدات سينمايي و تلويزيوني است و بازگشت به سينماي كابوس‌وار دهه شصت و هفتاد براي بلوچان.
سينمايي كه باز با نماد‌سازي‌هاي معكوس و جعلي و فرهنگ‌سوزي دوباره چهره فرهنگي مردم اين استان را مخدوش بنمايد و ايشان را سرخورده كند و زخمي، چرا كه طي سال‌هاي اخير با گسترش شبكه‌هاي اجتماعي فعالان فرهنگي و اجتماعي براي شناساندن و معرفي فرهنگ و چهره واقعي بلوچ به ويژه نمادهاي فرهنگي و هويتي ايشان از جمله پوشش، زبان، آداب و رسوم و... تلاش‌هاي شايان و درخور توجهي را انجام داده‌اند تا جايي كه اكنون بازار فروش لباس‌هاي زنانه بلوچي و سوزن‌دوزي‌هاي فاخر زنان بلوچ در داخل و خارج كشور رونق قابل توجهي دارد و اشتغال فراواني را براي زنان نيازمند و سرپرست خانوار ايجاده كرده كه نبايد قرباني چنين بي‌مسووليتي‌هايي چه از جانب فيلمسازان يا متوليان فرهنگ و هنر شود.