معاون رهبر طالبان، امريكا را به برقراري روابط ديپلماتيك فراخواند
دراز كردن دست دوستي از درون فهرست تروريستي
شهاب شهسواري
سراج‌الدين حقاني، سرپرست وزارت كشور امارات اسلامي [حكومت خودخوانده گروه شبه‌نظامي طالبان در افغانستان] و فرمانده افراطي‌ترين شاخه شبه‌نظامي گروه طالبان، مشهور به شبكه حقاني، در مصاحبه‌اي با شبكه خبري سي‌ان‌ان، گفته است كه ديگر امريكا را به عنوان يك دشمن نمي‌شناسد و انتظار دارد كه امريكا و جامعه جهاني با طالبان روابط ديپلماتيك برقرار كنند. اين اظهارات از سوي حقاني در شرايطي بيان مي‌شود كه دولت ايالات متحده امريكا به دليل ده‌ها حمله خشونت‌بار شبكه حقاني به مواضع خود كه علاوه بر تلفات گسترده به نيروهاي امريكايي تعداد زيادي از شهروندان غيرنظامي افغانستان را نيز به خاك و خون كشيده بود، اين گروه را از سال ۲۰۱۲ در فهرست گروه‌هاي تروريستي قرار داده است. حقاني در اين مصاحبه همچنين وعده داده است كه به زودي «خبرهاي بسيار خوب» در مورد حضور دختران در پايه‌هاي بالاتر از پايه ششم در مدارس اعلام مي‌شود. هر چند اين اظهارنظر او با استقبال چنداني مواجه نشده است، از جمله هدر بار، معاون امور زنان ديدبان حقوق بشر اين اظهارات را «وعده‌هاي تكراري و بدون نتيجه» طالبان توصيف كرده است. مصاحبه سراج‌الدين حقاني با كريستين امانپور، خبرنگار شناخته‌شده شبكه خبري سي‌ان‌ان، نخستين حضور حقاني در مقابل دوربين‌هاي تلويزيوني است. او كه از ۴ سال پيش پس از مرگ پدرش رهبري شبكه حقاني را برعهده گرفته است تا به امروز كمتر در انظار عمومي ظاهر مي‌شد. او در نشست‌هاي رسمي، صورت خود را مي‌پوشاند و با خود سلاح حمل مي‌كرد. مشخص نيست دليل بيرون آمدن حقاني از سايه، برطرف شدن نگراني‌هاي او در مورد تعقيب از سوي امريكا باشد يا اينكه دليل ديگري دارد. او در پاسخ به سوال خبرنگار سي‌ان‌ان در مورد دلايل پنهان ماندنش از انظار عمومي در طول سال‌هاي گذشته به صورت مبهم اين موضوع را به مذاكرات دوحه و افرادي كه در اين مذاكرات حضور داشتند نسبت داده است. وي در پاسخ به اين سوال كه چرا تاكنون چهره خود را پنهان نگه داشته است، گفت: «به دليل ضرورت‌هاي جاري جامعه محلي و بين‌المللي نگراني‌هايي داشتند و براساس اين نگراني‌هايي كه در سطح داخلي و بين‌المللي در مورد برخي افراد داشتند كه نمي‌خواستند به دليل تعهداتي كه [در مذاكرات دوحه] به جامعه بين‌المللي داده‌اند، مقصر شناخته شوند.» دفتر تحقيقات فدرال امريكا (FBI) يك جايزه ۱۰ ميليون دلاري براي بازداشت يا قتل سراج‌الدين حقاني تعيين كرده است.
وعده بازگشت دختران به مدارس
سراج‌الدين حقاني در مقابل سوال امانپور در مورد سرنوشت تحصيل دختران افغانستان در مقاطع بالاتر از ابتدايي گفت كه به زودي خبرهاي خوبي در مورد اين موضوع اعلام خواهد شد. وي گفته است كه هيچ‌كس در هيات حاكمه افغانستان با تحصيل دختران مخالف نيست. حقاني در اين گفت‌وگو گفت: «من مي‌خواهم برخي مسائل را روشن كنم. هيچ‌كس با آموزش دختران مخالف نيست و همين الان هم دختران تا پايه ششم مي‌توانند به مدرسه بروند و براي بالاتر از پايه ششم همچنان در حال تلاش هستيم تا سازوكار مناسب را ايجاد كنيم. شايد شنيده باشيد كه در سطح رهبري يا كابينه كسي با اين امر مخالف نيست. اما مساله تا مدتي كه بعدا اعلام مي‌شود به تاخير افتاده است. در بيانيه‌اي كه توسط وزارت آموزش منتشر شد، برخي مشكلات براي آماده‌سازي آموزش وجود دارد، براي حل اين مشكلات همچنان در حال كار هستيم. از طريق اين مصاحبه و اين شبكه تلويزيوني من تضمين مي‌دهم كه هيچ‌كس با آموزش مخالف نيست، فقط كار براي ساز و كار آن ادامه دارد.» وي در پاسخ به اين پرسش كه فكر مي‌كنيد كه چه زماني اين اتفاق بيفتد، گفت: «چيزي كه مي‌توان به شما بگويم اين است كه به زودي ان‌شاءالله خبرهاي بسيار خوبي را خواهيد شنيد. ما براساس سازوكاري كه رهبري ارايه داده است، زمان را اعلام خواهيم كرد، فعاليت براي آن ادامه دارد و به‌زودي خبرهاي خيلي خوبي را خواهيد شنيد.» كريستين امانپور در ادامه در يك سوال شخصي خطاب به سراج‌الدين حقاني گفت كه نمي‌داند او دختر دارد يا نه، اما مي‌خواهد بداند كه آيا حاضر است دخترش را به مدرسه بفرستد؟ حقاني در پاسخ گفت: «ما همه معتقديم كه آموزش به عنوان يك نعمت الهي ايجاد شده است و هم براي مردان و هم براي زنان نياز اساسي است. همان‌گونه كه گفتم هيچ‌كس با آموزش مخالف نيست. مشكلي كه وجود دارد، آموزش براساس روش فكري افغان و فهم ويژگي‌هاي فرهنگي افغانستان است، مساله‌اي كه وجود دارد ايجاد ساختار آموزشي براساس اصول و قوانين اسلامي است.» هدربار معاون امور زنان ديدبان حقوق بشر در واكنش به اين اظهارنظر سرپرست وزارت كشور طالبان و معاون رهبري اين گروه شبه‌نظامي گفته است: «طالبان بارها وعده‌هاي خود را زير پا گذاشته‌اند از اين‌رو تضمين‌هاي اين گروه به‌ويژه درباره تحصيل دختران بي‌معنا است.» وي تاكيد كرد: «براي تحت فشار قراردادن طالبان به‌خاطر توقف سوءاستفاده‌هاي اين گروه، رويكرد واحد و استراتژيك نياز است.» با اين حال كريستين امانپور در بخشي از مصاحبه با اشاره به اظهارات يك مقام ارشد وزارت خارجه امريكا در مورد سراج‌الدين حقاني گفت كه بسياري از ديپلمات‌هاي آشنا با شرايط افغانستان باتوجه به عملكرد او در وزارت كشور دولت طالبان، دچار تناقض شده‌اند، چرا كه او به‌رغم تندروي‌ها و خشونت شديد گروه شبه‌نظامي تحت امرش (شبكه حقاني) از زمان دراختيار گرفتن حكومت در افغانستان به يكي از پرچمداران اقدامات پيشرو بر‌خلاف ديگر همتايانش تبديل شده است، از جمله اينكه براي مثال وزارتخانه تحت امر او نخستين وزارتخانه‌اي بود كه از زنان براي بازگشت به كارشان دعوت كرد. به گفته امانپور اين ديپلمات امريكايي گفته است اين فرد به‌رغم اينكه نزديك‌ترين روابط را با گروه‌هاي افراطي دارد و خون تعداد زيادي از امريكايي‌ها را ريخته است، اما در مورد مبارزه با تروريسم گام‌هاي قابل‌توجهي برداشته است.
برقع اجباري: براي امنيت زنان!
اخيرا دستور رهبري طالبان و بيانيه وزارت امر به معروف و نهي از منكر طالبان براي اجباري شدن استفاده از روبنده براي همه زنان افغانستان، با واكنش‌هاي گسترده‌اي مواجه شده است. بسياري از تحليلگران معتقدند كه رويكرد گام به گام طالبان براي اجراي همه سختگيري‌ها و محدوديت‌هاي پيشين عليه زنان، با هدف گمراه كردن جامعه جهاني انجام مي‌شود. روز گذشته خبرهايي منتشر شد كه نيروهاي امنيتي طالبان با حضور در مقابل دفتر سازمان ملل در افغانستان (يوناما) پوسترهاي حجاب اجباري نصب شده است. به گفته برخي منابع، نيروهاي طالبان قصد داشته‌اند با حضور در دفتر سازمان ملل حجاب كاركنان زن اين دفتر را نيز مورد ارزيابي قرار دهند. براساس اطلاعيه دفتر سازمان ملل متحد، نيروهاي طالبان گفته‌اند كه از روز بعد در مقابل دفتر مي‌ايستند و حجاب كاركنان زن را ارزيابي مي‌كنند و اگر با زن بي‌حجاب مواجه شوند او را به صورت آرام به پوشش حجاب تشويق مي‌كنند، چراكه اين پوشش براي بيرون رفتن از خانه اجباري است. سراج‌الدين حقاني مساله حجاب را اقدامي براي حفظ شأن و امنيت زنان توصيف مي‌كند و مي‌گويد: «يكي از مسائل موجود در افغانستان در مورد حجاب است، چراكه وقتي فردي اجازه مي‌دهد خواهر يا دخترش از خانه خارج شود، برمبناي اعتماد مطلق اين كار را انجام مي‌دهد. ما بايد شرايطي را ايجاد كنيم كه شأن و امنيت آنها [زنان] حفظ شود و براي تضمين اين شرايط تلاش مي‌كنيم.» هدربار، معاون امور زنان ديدبان حقوق بشر مي‌گويد: «طالبان مي‌گويد كه قوانين جديد پوشش زنان، توصيه است، اما آن را اجبارا به آنها از جمله زنان افغان شاغل در سازمان ملل تحميل مي‌كند.
مي‌خواهيم با امريكا روابط خوبي داشته باشيم
سراج‌الدين حقاني در بخشي ديگر از گفت‌وگويش مدعي شده است كه تصوير بدي از او و همگروهي‌هايش در جهان منتشر شده است. اين نخستين‌بار نيست كه حقاني تلاش مي‌كند چهره خشونت‌بار طالبان را در رسانه‌هاي امريكايي تطهير كند. سال ۲۰۲۰ همزمان با مذاكرات صلح ايالات متحده امريكا و گروه شبه‌نظامي طالبان در دوحه قطر، روزنامه نيويورك‌تايمز يادداشتي را منتشر كرد كه توسط سراج‌الدين حقاني نوشته شده بود. وي در آن يادداشت ادعا كرده بود كه جنگ در افغانستان انتخاب طالبان نبود، بلكه به آنها تحميل شده بود. هرچند اين اظهارات حقاني توضيح كافي در مورد خشونت‌هاي شديد اين گروه در طول دوره پنج‌ساله حكومتش پيش از جنگ با امريكا نمي‌داد. او بار ديگر در گفت‌وگو با سي‌ان‌ان همين اظهارات را تكرار كرده است و بدون اشاره به اقدامات خشونت‌بار گروه طالبان بين سال‌هاي ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ و ائتلاف گسترده اين گروه با گروه‌هاي افراطي و تروريستي گفت: «من لازم مي‌دانم يك مساله را روشن كنم. وضعيت ۲۰ سال گذشته شرايط نبرد دفاعي بود، وقتي توافق در دوحه صورت گرفت ما تصميم گرفتيم كه ديگر در اين مورد صحبت نكنيم. در آينده ما علاقه داريم براساس قوانين و اصولي كه در ديگر نقاط جهان وجود دارد و براساس توافق‌هايي كه در تعهدات‌مان با آنها داشتيم، با ايالات متحده و جامعه بين‌الملل روابط خوبي داشته‌باشيم. ما در حال حاضر به آنها به عنوان دشمن نگاه نمي‌كنيم، بلكه براساس عملكرد آنها، افغان‌ها نسبت به انگيزه‌هاي آنها تحفظ‌هايي دارند.» وي ادامه داد: «اكنون ما به آنها به عنوان دشمن نگاه نمي‌كنيم. ما وقت داريم و باز هم در مورد ديپلماسي صحبت كرده‌ايم. ما به توافق دوحه پايبنديم و مانند بقيه جهان خواهان آن هستيم كه براساس اصول و عرف ديپلماتيك با ما رابطه برقرار كنند و از آن عقب‌نشيني نكنند.»
عامدانه وانمود مي‌كنند
كه عامل رويدادهاي تروريستي هستيم
در بخشي از مصاحبه امانپور با اشاره به حضور حقاني در فهرست تروريستي امريكا، با عذرخواهي از او مي‌گويد كه آنها [دولت امريكا] او را تروريست مي‌دانند. اين واكنش امانپور با انتقادهاي گسترده‌اي در شبكه‌هاي اجتماعي مواجه شده است كه در مقابل حقاني كه سابقه بسيار سياهي در افغانستان دارد، با لحن عذرخواهانه گفت‌وگو مي‌كند. حقاني در مواجهه با اتهام تروريست بودنش مي‌گويد: «اين قضاوتي است كه آنها مي‌كنند.» وي در پاسخ به اين سوال كه چرا عمليات‌هاي تروريستي در خاك افغانستان افزايش يافته است، مي‌گويد: «در طول چهارده ماه پس از توافق دوحه به‌رغم همه انحراف‌هايي كه از سوي طرف مقابل در اجراي تعهداتش وجود داشت، رهبري ما بارها به ما توصيه كرد كه به تعهدات‌مان پايبند باشيم. به اضافه اينكه تا زمان آزادي كابل، ما تلاش مي‌كرديم كه تعهدات‌مان را حفظ كنيم و از طريق مسالمت‌آميز به قدرت برسيم. اكنون با برخي تهديدات داخلي مواجهيم و برخي آنها عامدانه سطح تهديد را بالاتر مي‌برند تا خود را به عنوان عامل نگراني براي ملت و جامعه جهاني مطرح كنند و اين‌گونه وانمود كنند كه توسط دولت محلي هماهنگ مي‌شوند. من با قاطعيت به تمام جهان تضمين مي‌دهم كه سرزمين ما به عنوان تهديد براي هيچ‌كس مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.»
سراج‌الدين حقاني، سرپرست وزارت كشور امارات اسلامي [حكومت خودخوانده گروه شبه‌نظامي طالبان در افغانستان] و فرمانده افراطي‌ترين شاخه شبه‌نظامي گروه طالبان، مشهور به شبكه حقاني، در مصاحبه‌اي با شبكه خبري سي‌ان‌ان، گفته است كه ديگر امريكا را به عنوان يك دشمن نمي‌شناسد و انتظار دارد كه امريكا و جامعه جهاني با طالبان روابط ديپلماتيك برقرار كنند. اين اظهارات از سوي حقاني در شرايطي بيان مي‌شود كه دولت ايالات متحده امريكا به دليل ده‌ها حمله خشونت‌بار شبكه حقاني به مواضع خود كه علاوه بر تلفات گسترده به نيروهاي امريكايي تعداد زيادي از شهروندان غيرنظامي افغانستان را نيز به خاك و خون كشيده بود، اين گروه را از سال ۲۰۱۲ در فهرست گروه‌هاي تروريستي قرار داده است.
مصاحبه سراج‌الدين حقاني با كريستين امانپور، خبرنگار شناخته‌شده شبكه خبري سي‌ان‌ان، نخستين حضور حقاني در مقابل دوربين‌هاي تلويزيوني است. او كه از ۴ سال پيش پس از مرگ پدرش رهبري شبكه حقاني را برعهده گرفته است تا به امروز كمتر در انظار عمومي ظاهر مي‌شد. او در نشست‌هاي رسمي، صورت خود را مي‌پوشاند و با خود سلاح حمل مي‌كرد. مشخص نيست دليل بيرون آمدن حقاني از سايه، برطرف شدن نگراني‌هاي او در مورد تعقيب از سوي امريكا باشد يا اينكه دليل ديگري دارد.