مدرسه خوب
محمد داوري
اين روزها به‌رغم اينكه هنوز دانش‌آموزان متوسطه اول و دوم يا همان راهنمايي و دبيرستان قديم مشغول امتحان هستند والدين به ويژه كساني كه قصد ثبت‌نام در مقاطع جديد يعني پايه‌هاي هفتم و دهم را دارند يا والديني كه فرزند پيش‌دبستاني و اول ابتدايي دارند يا خانواده‌هايي كه به هر دليل قصد تغيير مدرسه فرزندشان را دارند به دنبال يك مدرسه خوب براي ثبت‌نام هستند.
همه‌ساله پيدا كردن مدرسه خوب نگراني ميليون‌ها خانواده‌اي است كه بي‌ترديد تعريفي از يك مدرسه خوب ندارند و اگر از مادران و پدراني كه در جست‌وجوي مدرسه براي ثبت‌نام فرزندشان هستند پرسيده شود كه منظور شما از مدرسه خوب چيست؟ پاسخ‌هاي بسيار پراكنده و حتي متضاد و متناقض خواهيم شنيد.
براي كمك به والديني كه امسال به‌دنبال مدرسه براي ثبت‌نام فرزند خود هستند در اين يادداشت به چند شاخص اشاره‌اي خواهم داشت كه اميدوارم بهانه‌اي باشد براي پرداختن كارشناسان و صاحب‌نظران به اين موضوع. پيش از پرداختن به شاخص‌ها بد نيست اشاره كنم به گفت‌وگويي كه چند سال پيش با چند دانش‌آموز دختر و پسر از مدارس و مقاطع مختلف انجام دادم و در «اعتماد» منتشر شد كه حرف مشترك همه آنها اين بود كه «آموزش و پرورش خوبي نداريم اما معلم و مدرسه خوب پيدا مي‌شود» حرف مشتركي كه تيتر گفت‌وگو و ميزگرد شد تا صدايي باشيم براي دانش‌آموزان بي‌تربيون و بي‌رسانه. حالا با استفاده از اين حرف مشترك دانش‌آموزان كه تاسف‌بار و تلخ است بايد تاكيد كنم كه مدرسه خوب به معناي واقعي در كشور ما به سختي پيدا مي‌شود چرا كه همه مدارس تحت مديريت يك ساختار ناكارآمدي قرار دارند كه تا اين ساختار اصلاح نشود و سياست‌ها و رويكردها متحول نشود اميدي به داشتن مدرسه خوب وجود نخواهد داشت اما اگر با اين وجود نگرشي نسبي داشته باشيم به قول دانش‌آموزان شركت‌كننده در ميزگرد «اعتماد» مي‌توانيم مدرسه خوب پيدا كنيم كه به چند شاخص مدرسه خوب به اختصار اشاره مي‌كنم.
1- مدير و مديريت مدرسه: در ساختار موجود نخستين شاخصي كه در خوب و بد يا كارآمد و ناكارآمد بودن مدرسه تعيين‌كننده است مدير مدرسه و مديريت متاثر از وي است كه در گفت‌وگوي كوتاهي با مدير مدرسه مي‌توان تشخيص داد كه سكان‌دار اصلي كانون مدرسه آيا دانش و دركي از تربيت دارد يا نه و آيا نگاه انساني و علمي به دانش‌آموز دارد يا نه و از سياست و ايدئولوژي پرهيز مي‌كند يا گرفتار آن است و مهم‌تر اينكه آيا فردي جسور و پويا و مشاركت‌جو است يا فردي كليشه‌اي و بخشنامه‌محور و اطاعت‌پذير است و به‌طور كلي نگرش‌ها و روش‌هاي مدير و مديريت مدرسه يكي از مهم‌ترين شاخص‌هاي ارزيابي يك مدرسه است.
2- معلمان مدرسه: ترديدي نيست كه يك مدير خوب بدون داشتن معلماني توانمند كه ويژگيهاي شخصيتي و مهارت و دانش معلمي را نداشته باشند كاري از پيش نمي‌برد هر چند عكس آن صادق نيست چرا كه متاسفانه معلمان خوب در مدارسي كه مدير خوبي ندارد، نمي‌توانند كارايي لازم را داشته باشند. براي پي بردن به اينكه آيا معلمان يك مدرسه خوب و كارا هستند بهترين راه تحقيق از دانش‌آموزان و والدين مدرسه است و معلماني كه مورد تاييد آنها باشند، مي‌توانند دليلي باشند براي اينكه مدرسه مورد نظر مي‌تواند مدرسه خوبي باشد.
3- كادر اجرايي مدرسه: براي اجرايي شدن ديدگاه‌هاي مدير مدرسه و تبلور يافتن توانمندي‌هاي معلمان، هر مدرسه نيازمند كادر اجرايي قوي است كه پشتيبان كارآمدي باشند براي مدير و معلمان مدرسه و ساير فعاليت‌هاي زمينه‌ساز و مكمل را به نحو شايسته‌اي انجام دهند. در ميان كادر اجرايي معاونان مدرسه به ويژه معاون آموزشي و انضباطي هر مدرسه نقش كليدي دارند كه با كمي پرس‌وجو از معلمان و دانش‌آموزان و والدين مدرسه مي‌توان پي برد كه آيا مدرسه از كادر اجرايي توانمندي برخوردار هست يا نه.
4- امكانات و تجهيزات و فضاي مناسب: آنچه به نظر مي‌رسد مدارس به ويژه مدارس غيرانتفاعي روي آن مانور مي‌دهند و متاسفانه والدين هم بيشتر به آن توجه دارند و آن را در اولويت نخست قرار مي‌دهند امكانات سخت‌افزاري مدرسه است كه هرچند مهم اما در اولويت نخست نيست چرا كه آموزش و پرورش امري انساني و نرم‌افزاري است لذا بعد از برخورداري از مدير و معلم و كادر اجرايي كارآمد بايد به‌دنبال فضا و امكانات و تجهيزات رفت؛ شاخصي كه با يك بازديد چند دقيقه‌اي از مدرسه مي‌توان متوجه فضاها و امكانات آزمايشگاهي و كارگاهي و تجهيزات مدرسه شد.