تركيه به شهرك‌سازي غيرقانوني در خاك سوريه
با هدف كوچ اجباري پناهجويان سوري ادامه مي‌دهد
تثبيت بي‌سر و صداي اشغالگري
شهاب شهسواري
دولت تركيه به زمينه‌سازي براي اقدام نظامي در خاك سوريه ادامه مي‌دهد. روز گذشته سليمان سويلو، وزير كشور تركيه براي دومين بار در سال جاري به صورت غيرقانوني به درون مناطق اشغال شده در خاك سوريه رفت تا از پروژههاي ساخت و ساز تركيه در خاك سوريه بازديد كند. ساختمان‌هايي كه توسط تركيه ساخته مي‌شود، قرار است ميزبان صدها هزار پناهجوي سوري باشد كه توسط تركيه با هدف تغيير تركيب جمعيتي مناطق شمالي سوريه به اين منطقه كوچ داده شوند. تركيه اعلام كرده است كه قصد دارد در تمام طول خط مرزي خود با سوريه يك منطقه حائل به طول ۴۸۰ كيلومتر و عمق ۳۰ كيلومتر ايجاد كند. آنكارا ادعا مي‌كند كه مناطق مرزي سوريه و تركيه به محلي براي اقدامات خرابكارانه توسط گروه‌هاي كرد كه توسط تركيه تروريستي تلقي مي‌شوند، تبديل شده است.
تركيه از ۶ سال پيش تاكنون چندين عمليات نظامي عليه كردها در خاك سوريه انجام داده است. عمليات نظامي تركيه در مارس ۲۰۱۸ كمك كرد تا شبه‌نظاميان افراطي تحت حمايت تركيه، مناطقي را در شمال عفرين تصرف كنند. اين توفيق آنكارا باعث شد كه كردها مجبور به عقب‌نشيني به جنوب به سمت تل رفعت شوند. پاييز ۲۰۱۹ واپسين حمله نظامي تركيه به خاك سوريه شهرهاي راس‌العين و تل ابيض را هدف قرار داد كه ضمن قطع كردن ارتباط كردها در شرق و غرب نوار مرزي، ده‌ها هزار نفر از شهروندان منطقه را آواره كرد. در طول هفته‌هاي اخير، بار ديگر دولت اردوغان از عمليات نظامي جديد در خاك سوريه خبر مي‌دهد. در حالي كه هنوز زمان دقيقي براي اين علميات نظامي اعلام نشده است، اما شواهد نشان مي‌دهد كه تركيه قصد دارد به زودي آرزوي خود را براي ايجاد نوار حائل ۳۰ كيلومتري در خاك سوريه عملي كند. اين برنامه تركيه با مخالفت‌هاي بين‌المللي مواجه شده است. روسيه، امريكا و ايران چنين اقدامي را تقبيح كرده‌اند و خواستار تجديدنظر تركيه در برنامه‌هايش شده‌اند.
بازديد وزير كشور تركيه از مناطق اشغالي در خاك سوريه
وزير كشور تركيه، روز يكشنبه در سفري به مناطق اشغالي شمال سوريه، از پروژههاي ساخت و ساز تركيه در خاك سوريه بازديد كرد. ساخت و سازهايي كه تحت نظر اداره مديريت بحران و بلاياي طبيعي تركيه در خاك سوريه ساخته مي‌شوند، بخشي از پروژه نوار حائل تركيه در خاك سوريه است. سليمان سويلو، وزير كشور تركيه ارديبهشت ماه سال جاري در سفر پيشين خود به مناطق اشغال شده سوريه توسط تركيه گفته بود كه تركيه قصد دارد يك ميليون مسكن در خاك سوريه بسازد. به گفته وزير كشور تركيه اين خانه‌ها قرار است به پناهجويان سوري واگذار شود كه قرار است بعد از اخراج از خاك تركيه با هدف تغيير تركيب جمعيت شمال سوريه در منطقه حائل مرزهاي دو كشور زندگي كنند.
به گزارش خبرگزاري آناتولي، سليمان سويلو، وزير كشور تركيه در بازرسي از پروژه مسكن سازمان آفاد كه قرار است در زميني به مساحت 1200 هكتار در تل ابيض سوريه ساخته شود، اعلام كرد: «اين منطقه با عمليات سپر فرات از وجود تروريست‌ها پاكسازي شده و هم‌اكنون مردم با امنيت به زندگي عادي خود ادامه مي‌دهند. طرح‌هاي مسكن براي حدود 64 هزار نفر نيز در حال ساخت است.» سويلو با بيان اينكه پروژههاي مختلف در 13 منطقه عملياتي سپر فرات در شهرهاي جرابلس، الباب، تل‌ابيض و راس‌العين با 240 هزار مسكن در حال انجام است، تصريح كرد: «3 منطقه از آنها كه يكي در اينجا (تل ابيض) قرار دارد، به اتمام رسيده است. اين اراضي حدود 1200 هكتار بوده و در مرحله اول آن 10 هزار مسكن براي حدود 64 هزار نفر ساخته مي‌شود. طرح‌هاي مختلف صنعتي و كشاورزي نيز در اين منطقه در حال انجام است.» وزير تركيه افزود: «تاكيد مي‌كنم كه سوري‌هاي ساكن تركيه اطمينان حاصل كنند كه داوطلبانه، شرافتمندانه و ايمن به كشور بازگردند. ما به تازگي چنين كاري را آغاز كرده و اميدواريم اين تلاش‌ها در چارچوب كمك‌هاي بشردوستانه بين‌المللي به پايان برسد.» سويلو خاطرنشان كرد: «خانه‌ها 60، 80 و 100 مترمربع خواهد بود. كساني كه از تركيه به سوريه برمي‌گردند، پس از مدتي امكان تملك اين خانه‌ها را خواهند داشت. ما سعي مي‌كنيم راه‌حلي براي ميليون‌ها آواره سوري كه مجبور به ترك سرزمين‌هاي خود شدند، پيدا كنيم.»
اتاق عمليات «آذرخش شمالي»
پايگاه خبري تحليلي المانيتور، در گزارشي مدعي شده است كه تعداد از گروه‌هاي شبه‌نظامي در شمال سوريه در قالب يك اتاق عمليات مشترك با همكاري ايران، روسيه و دولت مركزي سوريه گرد هم آمده‌اند تا در مقابل عمليات احتمالي تركيه در شمال سوريه ايستادگي كنند. به نوشته اين رسانه امريكايي اتاق عمليات موسوم به «آذرخش شمالي» در يك پايگاه نظامي روسي در روستاي حردتنين در شمال حلب از دو ماه پيش تاسيس شده است. المانيتور ادعا مي‌كند كه در اين اتاق عمليات نيروهايي از ميان يگان‌هاي مدافع خلق، يك واحد از لشكر فاطميون، يك واحد از گروه‌هاي منتسب به حزب‌الله لبنان، رزمندگان شهرهاي شيعه‌نشين نبل و الزهرا و واحدهاي نظامي از ارتش سوريه حضور دارند. به نوشته المانيتور استعداد نظامي اين اتاق عمليات به ۶۰۰ نظامي مي‌رسد. المانيتور به نقل از يك منبع در نيروهاي دموكراتيك سوريه، بدون ذكر نام نوشته است كه اتاق عمليات مذكور به پيشنهاد ايران و با هدف حفاظت از امنيت دو شهر شيعه‌نشين نبل و الزهرا ايجاد شده است.
مسكو اقدام نظامي تركيه را غيرعاقلانه مي‌داند
الكساندر لاورنتيف، فرستاده ويژه روسيه در امور سوريه، هفته گذشته در حاشيه نشست آستانه، اقدام نظامي احتمالي تركيه در خاك سوريه را «غيرعاقلانه» توصيف كرد. اين ديپلمات ارشد روس گفته است كه اقدام تركيه مي‌تواند باعث تشديد تنش‌ها و بي‌ثباتي در منطقه شود. اين مقام روسيه همچنين در مقابل اين شايعه كه ممكن است مسكو به ازاي مخالفت تركيه با پيوستن فنلاند و سوئد به ناتو در مقابل اقدامات آنكارا در شمال سوريه بي‌تفاوت باشد، تاكيد كرد كه اين دو موضوع ارتباطي با هم ندارند و مسكو در اين مورد سكوت نخواهد كرد. او گفت: «چنين چيزي وجود ندارد، معامله نمي‌كنيم، ما متحدان‌مان را در منطقه رها نخواهيم كرد.» وي از تركيه خواسته است كه تلاش كند مشكلات خود در شمال سوريه را از مسير مسالمت‌آميز حل و فصل كند. علي‌اصغر خاجي، دستيار ارشد وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران در امور ويژه سياسي كه پنجشنبه هفته گذشته در حاشيه هجدهمين نشست آستانه در نورسلطان قزاقستان با هيات تركيه ديدار مي‌كرد بر تزلزل‌ناپذير بودن تماميت ارضي و حاكميت ملي سوريه تاكيد كرد.
جمهوري خودخوانده سوريه شمالي
خبرگزاري فرانسه در گزارشي مي‌نويسد كه توجه جهاني به جنگ روسيه عليه اوكراين، فرصت بي‌نظيري براي اردوغان ايجاد كرده است تا پروژه خود براي ايجاد منطقه حائل در خاك سوريه را عملي كند. خبرگزاري فرانسه مي‌نويسد: «به نظر مي‌رسد در حالي كه توجه جهاني به جنگ در اوكراين متمركز است، رييس‌جمهور تركيه در موقعيت خوب ژئوپليتيك قرار گرفته است تا عمليات نظامي جديد خود را عليه كردها در شمال سوريه عملي كند.»
فابريس بالانش، استاد دانشگاه ليون ۲ و پژوهشگر انديشكده موسسه واشنگتن به خبرگزاري فرانسه مي‌گويد: «تهديدهاي اردوغان را عليه كردها، هميشه بايد جدي گرفت.» اين پژوهشگر معتقد است كه تركيه نه تنها ممكن است به اشغال مناطق بيشتري از خاك سوريه ادامه دهد، بلكه ممكن است مانند اقدامي كه در خاك قبرس انجام داد، در شمال سوريه هم يك كشور تازه تاسيس كند. وي مي‌گويد: «نهايتا با توجه به اينكه تركيه ارتش ملي سوريه را تشكيل داده است كه نزديك به ۷۰ هزار نيرو دارد و شبه‌نظاميان اسلام‌گراي افراطي در آن حضور دارند و همچنين با توجه به سرزمين‌هايي كه از مناطق كردنشين تصرف كرده است، اين احتمال وجود دارد كه دولت خودخوانده جمهوري سوريه شمالي را در اين منطقه تاسيس كند، درست همان كاري كه در جمهوري تركي قبرس شمالي انجام داد.»
بالانش توضيح مي‌دهد: «رجب طيب اردوغان قصد دارد از شرايطي كه با تمركز غرب بر روسيه و بر جنگ اوكراين ايجاد شده و به نگراني آنها تبديل شده است، استفاده كند. در واقع او به نوعي با خودش فكر مي‌كند كه از غرب بپرسيم اولويت‌تان اين است كه نقشه‌هاي كرملين عليه اروپا را خنثي كنيد يا از پ‌ك‌ك حمايت كنيد، كدام گزينه را انتخاب مي‌كنيد؟ اگر قرار باشد مساله اين‌گونه مطرح شود، قطعا محاسبه او هم غلط نخواهد بود.» او معتقد است: «هيچ بعيد نيست كه محاسبات اردوغان درست باشد. نبايد فراموش كنيم كه با تفوق نيروي هوايي و تكنولوژي، تركيه توانست نيروهاي يگان‌هاي مدافع خلق را كه در مناطق كوهستاني عفرين، تصور مي‌كردند غيرقابل شكست هستند، در عرض سه ماه به عقب براند.» بالانش در اين مورد كه هشدارهاي واشنگتن بتواند جلوي پيشروي تركيه را بگيرد هم ابراز ترديد مي‌كند و مي‌گويد: «امريكايي‌ها اعتراض كرده‌اند و اگر تركيه عليه كردهايي كه واشنگتن وعده داده است تا از آنها حمايت كند، اقدام نظامي كند باز هم اعتراض خواهند كرد. اما امريكايي‌ها ابزار لازم براي پيشگيري يا مقابله با اين اقدام نظامي را در اختيار ندارند.» او در مورد ايران هم معتقد است كه حمله به شمال سوريه خط قرمز ايران نيست. او مي‌گويد: «ايراني‌ها خط قرمزشان را مشخص كرده‌اند، اينكه به مناطق شيعه‌نشين و حلب حمله نشود.» بالانش اضافه مي‌كند: «ارتش سوريه هم توانايي اين را ندارد كه در مقابل ماشين نظامي تركيه ايستادگي كند.»