فايل‌هاي صوتي منتسب به مالكي، صحنه سياسي عراق را ملتهب كرد
صداهاي آتش‌افروز
محمد صالح صدقيان: مقتدي صدر به دنبال ايجاد تفرقه در چارچوب هماهنگي احزاب شيعي است
شهاب شهسواري
تحولات سياسي عراق در طول يك هفته گذشته با انتشار فايل‌هاي صوتي منتسب به نوري مالكي، نخست‌وزير پيشين عراق و رهبر حزب الدعوه، وارد شرايط پيچيده‌اي شده است. مقتدي صدر، رهبر جريان صدر با اشاره به محتواي تند و توهين‌آميز فايل‌هاي صوتي منتسب به مالكي، خواستار كناره‌گيري او از سياست و معرفي‌اش به دستگاه قضايي شده است. دفتر نوري مالكي، اظهارات منتشر شده به نقل از او را تكذيب مي‌كند. همزمان در حالي كه جريان صدر، جمعه هفته جاري با برگزاري نماز جمعه بزرگ با حضور هوادارانش، به قدرت‌نمايي خياباني دست زد، برخي گروه‌هاي شيعه حاضر در چارچوب هماهنگي احزاب شيعي اعلام كرده‌اند كه به زودي نامزد نخست‌وزيري را براي راي اعتماد در پارلمان معرفي مي‌كنند. از زماني كه نمايندگان جريان صدر از پارلمان عراق كناره‌گيري كرده‌اند، چارچوب هماهنگي چندين ضرب‌الاجل براي معرفي نامزد نخست‌وزيري اعلام كرده، اما تاكنون از اعلام نامزد خود ناتوان بوده است. تا پيش از اين تصور مي‌شد، يكي از نامزدهاي داراي بخت اين جريان، محسوب بشود، اما با تحولات اخير و بيانيه تند دوشنبه شب مقتدي صدر، احتمال نامزدي نوري مالكي، خيلي دور از ذهن به نظر مي‌رسد.
ماجراي فايل‌هاي صوتي منتسب به مالكي چه بود؟
در فايل‌هايي كه از روز عيد قربان (يكشنبه هفته پيش) به صورت چند روز در ميان در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شده، اظهارات تند و بي‌سابقه‌اي با صدايي كه ادعا شده صداي نوري مالكي است، بيان مي‌شود. در اين فايل‌هاي صوتي، نوري مالكي به مقتدي صدر، رهبر جريان صدر حمله و او را با القاب و صفات توهين‌آميزي خطاب مي‌كند. بر اساس گزارش رسانه‌ها در يكي از اين فايل‌ها، صداي منتسب به مالكي، خواستار كشتن مقتدي صدر براي جلوگيري از به هم ريختن وضعيت جامعه مي‌شود و مي‌گويد كه به نيروهاي پليس براي كشتن صدر در نجف اعتماد ندارد و بايد اين كار را به شبه نظاميان وابسته به خودش بسپارد. او همچنين در يك فايل ديگر، مقتدي صدر را به ترور تعدادي از رهبران جريان عصائب الحق به رهبري قيس خزعلي متهم مي‌كند. همچنين اتهام‌ها و اظهارات تندي در مورد حشدالشعبي نيز در برخي از اين فايل‌ها شنيده مي‌شود.
محمد صالح صدقيان، تحليلگر مسائل عراق به «اعتماد» مي‌گويد: «نوارهايي كه از نوري مالكي منتشر مي‌شود، به صورت تدريجي و از ۱۰ روز پيش تاكنون هر دو، سه روز يك‌بار بخش‌هايي از آن منتشر شده است. ادعا شده كه محتواي اين نوارها اظهارات آقاي مالكي است. هم آقاي مالكي و هم دفترش تاكيد كرده‌اند كه اين يك بازي اطلاعاتي است و حزب بعث را متهم به اين اقدام كرده‌اند.»
تكذيبيه مالكي
دفتر نوري مالكي با انتشار بيانيه‌اي با رد اين اتهام‌ها و ادعاها مي‌گويد: «انتشار اين فايل صوتي در زمان بسيار حساسي صورت مي‌گيرد كه فرآيند سياسي و اوضاع عراق در حال گذر از آن است و اين نشانه آشكاري بر اين قضيه است كه آماده‌سازي آن كاري مشكوك و از پيش برنامه‌ريزي شده بوده است.» در بيانيه دفتر نوري المالكي همچنين آمده است: «بار ديگر تاكيد مي‌كنيم كه آنچه در اين فايل صوتي آمده، متعلق به المالكي نيست و روشن است كه جناحي با استفاده از فناوري‌هاي نويني كه به سادگي در دسترس است، آن را ساخته و پرداخته كرده است.»
بيانيه صدر
مقتدي صدر، رهبر جريان صدر، دوشنبه شب با انتشار بيانيه‌اي در شبكه اجتماعي توييتر در واكنش به فايل‌هاي صوتي منتسب به مالكي نوشت: «همانند پدرم كشتن من براي اسراييل و امريكا، تروريست‌ها و فاسدان موجب خرسندي است، اما بسيار تعجب مي‌كنم كه اين تهديد از سوي حزب الدعوه كه وابسته به خاندان صدر و از سوي بزرگ آنها مالكي و يك طرف شيعي كه ادعاي قتل من را موجب قدرت گرفتن مذهب مي‌داند، است.»
به گزارش ميدل‌ايست‌نيوز، صدر خواستار خاموش كردن آتش فتنه از طريق محكوم كردن مشترك از سوي سران فراكسيون‌هاي همپيمان با او و بزرگان عشاير شده است. وي در ادامه تصريح كرد كه المالكي به نيروهاي امنيتي عراق نيز توهين كرده و الحشدالشعبي را ترسو خوانده و به فتنه و درگيري بين شيعيان تشويق كرده است و گفته مي‌شود كه در فايل‌هاي صوتي كه در آينده منتشر مي‌شوند حتي به مراجع نيز تعرض خواهد كرد. رهبر جريان صدر گفت كه از هرگونه تعرض به المالكي و به كار بردن خشونت عليه او برائت مي‌جويد با توجه به احتمال ورود شخص ثالث براي شعله‌ور كردن آتش فتنه، از آن شخص نيز برائت مي‌جويد. وي از المالكي خواست از فعاليت سياسي كناره‌گيري كند و به استغفار روي آورد و خود و فاسدان را به دستگاه قضايي تحويل دهد تا شايد به مثابه توبه او باشد.
محمد صالح صدقيان مي‌گويد: «بيانيه اخيري كه دوشنبه شب از مقتدي صدر صادر شد، بسيار تند است. در اين بيانيه براي نخستين‌بار نه تنها شخص آقاي مالكي، بلكه كل حزب الدعوه مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. تا پيش از اين مقتدي صدر، در مورد حزب الدعوه صحبتي نكرده بود و اتهام‌زني به حزب الدعوه يك تحول كاملا جديد است.» اين كارشناس مسائل عراق معتقد است: «حيدر عبادي يكي از نامزدهاي بالقوه نخست‌وزيري عراق از حزب‌الدعوه است. وقتي كه مقتدي صدر، شمشير را براي حزب‌الدعوه از رو مي‌بندد، يعني حاضر به پذيرش نخست‌وزيري عبادي هم نيست.»
حزب الدعوه، ساعتي بعد از انتشار بيانيه مقتدي صدر به آن واكنش نشان داد. در اين بيانيه آمده است: «با نزديك شدن به زمان تشكيل دولت شاهديم كه كساني در پي روشن كردن آتش فتنه ميان ما فرزندان صدر هستند.» اين بيانيه افزوده كه «از زمان ورود به عراق نماد و هويت ما صدري بوده و در كنار برادران‌مان از ديگر احزاب اسلامي و غير آنان فعاليت سياسي كرده‌ايم و هرگز به منصب و مقام نچسبيده و هر سمتي كه به دست آورده‌ايم بر اساس چارچوب‌هاي قانوني بوده است.» در بيانيه حزب الدعوه تاكيد شده كه اين حزب وارد هيچ نزاع حزبي با ديگر گروه‌ها و نزاع‌هاي جنبي كه «ما را از اهداف اسلامي و ملي دور سازد» نمي‌شود. حزب الدعوه افزوده كه در اين روزها كساني كه در كمين ملت عراق نشسته‌اند و به نهادهاي مخفيانه داخلي و خارجي وابسته‌اند در پي روشن كردن آتش فتنه و دامن زدن به آن هستند و مي‌خواهند با منتشر كردن فايل‌هاي صوتي دستكاري شده كشور را به نزاع بكشانند.
شايعه حمايت صدر از نخست‌وزيري هادي عامري
بر اساس گزارش شفق‌نيوز، مقتدي صدر، رهبر جريان صدر از هادي عامري رهبر جريان فتح خواسته است تا براي نخست‌وزيري عراق نامزد شود، هر چند برخي نزديكان صدر اين خبر را تكذيب كرده‌اند. به نوشته اين پايگاه خبري منابع آگاه گفته‌اند كه صدر با عامري تماس گرفته و به او اطلاع داده است كه از نامزدي او حمايت كامل مي‌كند. بر اساس اين گزارش، چارچوب هماهنگي احزاب شيعه، متشكل از جريان‌هاي شيعه درون پارلمان عراق جز جريان صدر، همچنان در حال تصميم‌گيري در مورد اعلام نامزد نهايي اين جريان براي نخست‌وزيري است. اين خبر با واكنش نزديكان صدر مواجه شده است. صالح محمد العراقي، از سياستمداران نزديك به مقتدي صدر، روز سه‌شنبه در شبكه اجتماعي فيس‌بوك نوشت: «اين خبر صحت ندارد.»
محمد صالح صدقيان مي‌گويد: «هادي عامري قبل از عيد قربان بيانيه‌اي صادر كرد و خبر داد كه نامزد نخست‌وزيري نخواهد شد و در مسائل جاري دخالت نمي‌كند.» صدقيان معتقد است كه اقدام صدر يك بازي جديد سياسي عليه نوري مالكي و با هدف تفرقه در چارچوب هماهنگي احزاب شيعي است. وي مي‌گويد: «مقتدي صدر، بي‌دليل روي نام هادي عامري انگشت نگذاشته است. اين يك اقدام موذيانه و زيركانه است. به نظر مي‌رسد هدف او تفرقه انداختن در اطار تنسيقي باشد. هادي عامري الان موقعيت خيلي قدرتمندي در اطار تنسيقي ندارد و ديگران در اين چارچوب خيلي از عامري حرف شنوي ندارند. البته هادي عامري شخصيت شناخته شده و مهمي است و خودش هم رييس سازمان بدر و رهبر جريان فتح در پارلمان است. مقتدي صدر وقتي عامري را به عنوان نامزد مطلوب معرفي مي‌كند، قطعا اهداف خاصي را دنبال مي‌كند. به نظرم صدر مي‌خواهد يك بازي جديد با اطار تنسيقي، عليه نوري مالكي راه بيندازد.»
نمايندگان چارچوب هماهنگي احزاب شيعي، پيش از اين وعده داده بودند كه نامزد نخست‌وزيري عراق بعد از تعطيلات عيد قربان بلافاصله معرفي شود و نخست‌وزير و رييس‌جمهور عراق به سرعت در پارلمان انتخاب شوند، اما به گفته منابع آگاه چارچوب هماهنگي همچنان در حال بررسي گزينه‌هاست و بين انتخاب يكي از رهبران جريان‌هاي حاضر در چارچوب يا اعلام آمادگي براي استمرار نخست‌وزيري مصطفي كاظمي بين اعضا اختلاف وجود دارد. بعدازظهر سه‌شنبه ابو الاء الولايي، دبيركل كتائب سيدالشهدا در توييتي اعلام كرد كه چارچوب هماهنگي امروز سه‌شنبه جلسه‌اي را با حضور همه اعضاي خود تشكيل خواهد داد و قرار است نامزد نخست وزيري عراق ظرف 72 ساعت آينده مشخص شود.
انتخابات زودهنگام، راه خروج از بن‌بست
محمد صالح صدقيان در گفت‌وگو با «اعتماد» معتقد است كه در وضعيت كنوني تشكيل يك دولت باثبات و پايدار دور از دسترس به نظر مي‌رسد. وي مي‌گويد: «از وقتي كه نمايندگان مقتدي صدر كناره‌گيري كرده‌اند، وضعيت سياسي عراق بسيار پيچيده شده است. زماني كه نمايندگان جريان صدر در پارلمان بودند، اطار تنسيقي [چارچوب هماهنگي] مي‌گفت كه دولت بايد با توافق همه گروه‌هاي شيعي تشكيل شود و مقتدي صدر مخالفت مي‌كرد. الان كه نماينده‌هاي صدر نيستند، تعارضي ايجاد شده، اطار تنسيقي مانده است و اگر بخواهد بدون نظر صدر تشكيل دولت بدهد، بر خلاف اصل پيش گفته خودش است كه دولت بايد با نظر همه گروه‌هاي شيعي تشكيل شود.» صدقيان توضيح داد: «اطار تنسيقي ابتدا گفته بود كه بعد از عيد قربان نخست‌وزير را معرفي مي‌كند، آن زمان نشد. دوباره گفتند بعد از تعطيلات هفته جاري كه يكشنبه تعطيلات تمام شد و دوشنبه و سه‌شنبه خبري از توافق نشد. بيانيه دوشنبه شب مقتدي صدر، عملا باعث شد كه اميدها در مورد به نتيجه رسيدن رايزني‌ها خيلي كمرنگ شد. كردها هم هنوز بين اربيل و سليمانيه به توافقي براي تعيين نامزد رياست‌جمهوري نرسيده‌اند. من فكر مي‌كنم كه اوضاع خيلي پيچيده است و حتي اگر اتفاقي بيفتد و نامزدي معرفي شود، باز هم بعيد است كه اين نامزد به سادگي بتواند دولت تشكيل دهد و اگر هم به نخست وزيري برسد، بتواند دولت پايدار و باثبات و منسجمي داشته باشد.» به اعتقاد اين تحليلگر مسائل عراق «خيلي از سياستمداران عراقي ايده برگزاري انتخابات زودهنگام را مطرح مي‌كنند. در شرايطي هستيم كه دولت مصطفي كاظمي، دولت پيشبرد امور است و كاري از دستش بر نمي‌آيد. پارلمان هم در بن‌بست است و رييس‌جمهور جديد هم انتخاب نشده است. شايد تنها راه برون‌رفت از اين بن‌بست انتخابات زودهنگام باشد.»