سرپرست وزارت خارجه طالبان براي شركت در اجلاس بزرگ منطقهاي تاشكند به ازبكستان سفر كرد
فرصتي مغتنم براي «ادغام در منطقه»
شهاب شهسواري
روز گذشته امير خان متقي، سرپرست وزارت خارجه امارت اسلامي [حكومت خودخوانده گروه شبه‌نظامي طالبان در افغانستان] براي شركت در يك اجلاس بين‌المللي در مورد افغانستان راهي تاشكند، پايتخت ازبكستان شد. بر اساس گزارش‌ها قرار است كه نمايندگان ۲۰ كشور و سازمان بين‌المللي در اين اجلاس بزرگ شركت كنند؛ اجلاسي كه طالبان يكي از دستور كارهاي آن را «ادغام افغانستان در همكاري‌هاي منطقهاي» توصيف كرده است. اين نخستين‌بار است كه از هيات بلندپايه طالبان براي شركت در نشستي با اين ابعاد دعوت مي‌شود. قرار است امروز و فردا، حاضران در اجلاس در مورد راهكارهاي بازگشت ثبات به سرزمين بحران‌زده افغانستان بحث و تبادل‌نظر كنند. بلال كريمي، معاون سخنگوي طالبان در گفت‌وگو با يك شبكه تلويزيوني در افغانستان گفته است: «ما خوشبين هستيم كه نيازهاي افغانستان و كشورهاي مشاركت‌كننده در اين اجلاس مورد توجه قرار گيرد.» بلال كريمي در گفت‌وگو با شبكه خبري آريانانيوز گفته قرار است در اين اجلاس مسائلي مانند ثبات افغانستان و كمك‌هاي بشردوستانه بين‌المللي مورد بحث قرار گيرد.
اعزام هيات بزرگ طالبان به اين اجلاس با حضور بيش از ۱۰ تن از مقام‌هاي امارت اسلامي [حكومت خودخوانده گروه شبه‌نظامي طالبان در افغانستان] نشان از اين دارد كه طالبان اميدواري‌هاي زيادي نسبت به اين نشست دارد. نمايندگان كشورهايي از جمله ايران، پاكستان، هندوستان و همسايگان افغانستان در آسياي ميانه نيز در اين اجلاس حضور خواهند داشت. طالبان اميدوار است با شركت در نشست‌هاي اينچنيني به عنوان نماينده افغانستان، بخت شناسايي اين گروه به عنوان حاكمان رسمي افغانستان بالاتر رود. در حالي كه جامعه جهاني طالبان را به عنوان حاكم بالفعل افغانستان پذيرفته است، اما هنوز هيچ يك از كشورهاي جهان حاضر به پذيرش رسمي طالبان و برقراري روابط رسمي با اين گروه به عنوان نماينده افغانستان نشده‌اند. وزارت خارجه طالبان با انتشار بيانيه‌اي گفته است: «هدف اصلي اين نشست ارايه شرح دقيقي از تدابير و پيشنهادهاي جامعه جهاني براي حمايت از ثبات، امنيت و بازسازي پس از درگيري‌ها در افغانستان و ادغام اين كشور در روند همكاري‌هاي منطقهاي است؛ روندي كه به سود تمامي اقوام افغانستان و جهان باشد.»
ادامه منطقي نشست‌هاي منطقهاي تاشكند
نشست دو روزه تاشكند ادامه منطقي همايش بين‌المللي تاشكند در سطح عالي در مورد افغانستان «روند صلح، همكاري در زمينه امنيت و همكاري‌هاي منطقهاي» (27 مارس سال 2018) و همايش بين‌المللي سطح عالي تاشكند «آسياي مركزي و جنوبي: به هم پيوستگي منطقهاي، چالش‌ها و فرصت‌ها» (16-15 جولاي سال 2021) است. دو ماه پيش ولادمير نوروف، وزير موقت امور خارجه ازبكستان خبر داده بود كه قرار است، تاشكند ميزبان يك كنفرانس بزرگ بين‌المللي درباره افغانستان در اواخر ماه جولاي باشد. نوروف تاكيد كرد: هدف از اين كنفرانس تمركز كليدي روي مسائل امنيتي، ثبات سياسي و توسعه اجتماعي-اقتصادي منطقه خواهد بود. آقاي نوروف اضافه كردند: «بدبختانه در اين اواخر ما شاهد كاهش توجه جامعه جهاني در مورد وضعيت افغانستان هستيم. در حين حال، بحران شديد اقتصادي و وضعيت ناگوار بشري در اين كشور امنيت و ثبات منطقهاي را تهديد مي‌كند.» شبكه خبررساني تاشكنت به نقل از نوروف گزارش مي‌دهد كه وي معتقد است جامعه جهاني بايد در مورد حال و آينده افغانستان مسووليت‌پذير باشد و كمك‌هاي مستمر خود را براي حل مشكل اين كشور ادامه دهد.
نگراني‌ها از گسترش گروه‌هاي افراطي در شمال افغانستان
رسانه‌ها همزماني برگزاري اين نشست با افزايش حملات راكتي و خمپاره‌اي از شمال افغانستان به كشورهاي آسياي ميانه را مورد توجه قرار داده‌اند و يكي از اهداف اين نشست را بررسي راه‌هاي جلوگيري از سرريز شدن بحران افغانستان به كشورهاي آسياي ميانه عنوان مي‌كنند. در طول ماه‌هاي گذشته چندين حمله از درون خاك افغانستان به خاك ازبكستان و تاجيكستان انجام شده است. به تازگي سخنگوي طالبان با پخش يك ويديوي اعتراف، مدعي شده بود كه اين حملات كار داعش است. سخنگوي طالبان گفته بود كه تعدادي از عاملان اين حملات در يك عمليات توسط طالبان بازداشت و بقيه كشته شده‌اند. فردي كه در ويديوي منتشر شده توسط طالبان اعتراف مي‌كند، مدعي شده است كه اين گروه سلاح‌هايش را از «جبهه مقاومت ملي افغانستان» و داعش دريافت كرده است، ادعايي كه به دليل اختلاف ايدئولوژيك عميق ميان دو گروه مذكور، صحت آن دور از ذهن به نظر مي‌رسد. اخيرا گروه‌هاي افراطي جديدي در شمال افغانستان تشكيل شده‌اند كه عمدتا حكومت‌هاي دو جمهوري ازبكستان و تاجيكستان را هدف خود مي‌دانند. از جمله اين گروه‌ها مي‌توان به گروه تازه تاسيس طالبان تاجيكستان اشاره كرد كه گفته مي‌شود متشكل از ۲۰۰ نيرو است. جماعت انصارالله، گروه ديگري است كه از سال ۲۰۱۰ با هدف سرنگوني دولت تاجيكستان تشكيل شده و اخيرا فعاليت‌هاي خود را درون خاك افغانستان تشديد كرده است. گفته مي‌شود حزب حركت اسلامي ازبكستان هم كه با رهبري فردي به نام جمعه‌باي نمنگاني فعاليت مي‌كند، فعاليت‌هاي خود را از زمان قدرت گرفتن طالبان در افغانستان تشديد كرده است.
اجلاسي براي به رسميت شناختن
پايگاه خبري آواپرس در اين خصوص مي‌نويسد: «اين نشست در حالي برگزار مي‌شود كه به باور بسياري از كارشناسان، تجربه گذشته نشان داده كه نشست‌هاي اينچنيني سود چنداني براي نجات افغانستان از بحران نداشته است. به گفته آنان، در اين نشست نهايتا مساله به رسميت شناختن از سوي افغانستان مطرح خواهد شد كه فعلا چنين آمادگي در سطح جهان وجود ندارد؛ گذشته از آن كشورهاي منطقه به شمول ازبكستان از ناامني‌ها و حضور گروه‌هاي تروريستي در افغانستان بيشتر نگران هستند و اين نشست عمدتا رنگ امنيتي خواهد داشت.»
اسلام‌آباد: شناسايي طالبان نيازمند اقدام جمعي است
عاصم افتخار احمد، سخنگوي وزارت خارجه پاكستان در يك نشست خبري با اظهار اينكه جامعه جهاني انتظار دارد از خاك افغانستان تهديدي متوجه ديگر كشورها نشود، تصريح كرد: مساله مبارزه با تروريسم يك مسووليت جمعي است. به گزارش تسنيم، وي افزود: «يكي از راه‌هاي رفع اين مشكل، تعامل با مقامات افغانستان براي كمك به آنها به روش‌هاي مختلف در ظرفيت‌سازي و ساير كمك‌هايي است كه به آنها امكان مي‌دهد به‌طور موثر با برخي از اين گروه‌ها مقابله كنند.» احمد خاطرنشان كرد: تروريسم تهديدي براي ثبات افغانستان، پاكستان، ساير كشورهاي منطقه و جهان است؛ بنابراين بايد به شيوه همكاري مساله تروريسم مورد توجه قرار گيرد. سخنگوي وزارت خارجه پاكستان در پاسخي پيرامون مساله به رسميت شناختن دولت موقت طالبان و حضور ديپلماتيك آنها در پاكستان گفت: «ما فكر مي‌كنيم بهترين راه اين است كه به رسميت شناختن از طريق يك رويكرد اجماع منطقهاي انجام شود.» وي با اشاره به وضعيت وخيم انساني و اقتصادي در افغانستان گفت: درك فزاينده‌اي وجود دارد كه براي رسيدگي به اين وضعيت، نوعي تعامل با مقامات موقت افغانستان ضروري است. بنابراين در همين زمينه است كه كشورهاي مختلف، در سطوح مختلف، با مقامات دولت موقت طالبان در تماس يا تعامل هستند.
ديدار نماينده ويژه ايران در امور افغانستان با وزير خارجه پاكستان
در آستانه برگزاري نشست بين‌المللي براي افغانستان در تاشكند، روز جمعه حسن كاظمي‌قمي، نماينده ويژه رييس‌جمهور ايران در امور افغانستان در ديدار با بلاول بوتو، وزير خارجه پاكستان تاكيد كرد كه صلح و ثبات در افغانستان پيش‌نياز اساسي براي ثبات و رفاه بلندمدت در منطقه است. بر اساس اطلاعيه منتشر شده توسط وزارت خارجه پاكستان، كاظمي‌قمي همچنين خاطرنشان كرد كه روابط با پاكستان براي ايران از اهميت بالايي برخوردار است و از نقش «سازنده» پاكستان در افغانستان قدرداني كرد. در ادامه اين اطلاعيه آمده است در اين ديدار بوتو بار ديگر بر تعهد پاكستان به يك افغانستان صلح‌آميز و پايدار تاكيد كرد و همكاري نزديك بين پاكستان و ايران در مورد امور مربوط به افغانستان، از جمله مديريت پناهندگان، امنيت منطقهاي و سازوكارهاي نهادي را مهم دانست. وي در ادامه نيز بر اهميت «تعامل سازنده مداوم و همكاري عملي با امارت اسلامي به منظور ارتقاي هدف صلح و امنيت پايدار در منطقه مجددا تاكيد كرد.» همچنين حسن كاظمي‌قمي، پس از ديدار با وزيرخارجه پاكستان در حساب توييتر خود نوشت: زمينه همكاري دوجانبه در زمينه افغانستان وجود دارد؛ هر دو طرف مشاركت تمامي اقوام افغانستان در ساختار دولت را از اصلي‌ترين راه‌هاي برون‌رفت از وضعيت موجود مي‌دانند. كاظمي‌قمي كه ظهر جمعه وارد پاكستان شده بود، با محمد صادق، نماينده ويژه پاكستان در امور افغانستان نيز ديدار و گفت‌وگو كرده است. پيش از اين كاظمي‌قمي، به چندين كشور منطقه از جمله ازبكستان، قرقيزستان و تاجيكستان سفر كرده و با مقامات ارشد اين كشورها ديدار و رايزني كرده بود.