مركز پژوهش‌هاي مجلس هشدار داد
افت توليد و فروش شركت‌هاي بزرگ صنعتي
گروه اقتصادي
مركز پژوهش‌هاي مجلس گزارش پايش بخش حقيقي اقتصاد ايران در تير ماه امسال در بخش صنعت و معدن را منتشر كرده است كه نشان مي‌دهد شاخص‌هاي توليد و فروش شركت‌هاي صنعتي و معدني بورسي در تير امسال نسبت به خرداد ماه كاهشي شده‌اند. شاخص توليد، فروش و قيمت صنايع بورسي با استفاده از داده‌هاي ماهيانه شركت‌هاي صنعتي بورسي پذيرفته شده در بورس محاسبه مي‌شود. در تهيه اين شاخص‌ها از اطلاعات ماهيانه 302 شركت بورسي استفاده مي‌شود و علاوه بر اندازه‌گيري تغييرات ميزان توليد، فروش و قيمت در بخش صنعت، در محاسبات ملي نيز نقش مهمي ايفا مي‌كنند و برآوردي از تغييرات ماهيانه ارزش افزوده ايجاد شده را در صنايع مختلف و به دنبال آن در كل اقتصاد منعكس مي‌كنند. شاخص توليد صنعت را بانك مركزي و مركز آمار ايران با تواتر فصلي و همچنين شاخص قيمت صنعت به صورت فصلي را مركز آمار و ماهيانه را بانك مركزي، منتشر مي‌كنند، اما الزامي به انتشار شاخص فروش صنعت ندارند. از طرفي، اين آمار داراي چندين ضعف اساسي است كه مهم‌ترين ضعف اين آمار وقفه سه ماهه در انتشار داده‌ها و بعضا متوقف شدن انتشار آنها و نداشتن تواتر ماهيانه است. شاخص‌هاي ماهيانه توليد، فروش و قيمت استخراج شده از اطلاعات عملكردي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس تا حد زيادي مي‌توانند با دقت مناسب و به صورت بهنگام تحولات بخش صنعت و معدن كشور را توضيح دهند و با توجه به بررسي‌هاي انجام شده و تطبيق دادن اين شاخص با شاخص توليد صنعتي بانك مركزي و مركز آمار ايران كه به صورت فصلي منتشر مي‌شود، مشخص شده اين شاخص به خوبي مي‌تواند در وقفه انتشار اين شاخص‌هاي رسمي، شاخص جايگزين مناسبي براي آن باشد.
كاهش فعاليت در 11 فعاليت صنعتي
براساس گزارشي كه بازوي پژوهشي مجلس منتشر كرده، در تير ماه ۱۴۰۱، شاخص توليد شركت‌هاي صنعتي بورسي نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزايش ۸,۵درصدي و نسبت به ماه قبل با كاهش ۵.۲درصدي مواجه شده است. در اين ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، ۱۳ رشته فعاليت افزايش در شاخص توليد و ۲ رشته فعاليت كاهش در شاخص توليد داشته‌اند. رشته فعاليت‌هاي «منسوجات»، «ماشين‌آلات و تجهيزات»، «كاشي و سراميك» و «كك و پالايش» بيشترين سهم را در افزايش شاخص توليد نسبت به ماه مشابه سال قبل و رشته فعاليت‌هاي «شيميايي به جز دارو» و «لاستيك و پلاستيك» بيشترين سهم را در كاهش شاخص توليد داشته‌اند. همچنين در تير ماه ۱۴۰۱ نسبت به ماه قبل، از بين ۱۵ رشته فعاليت صنعتي بورسي تنها چهار رشته فعاليت افزايش در شاخص توليد داشته‌اند و ۱۱ رشته فعاليت كاهش در شاخص توليد را ثبت كرده‌اند؛ رشته فعاليت‌هاي «خودرو و قطعات»، «ساير كاني غيرفلزي»، «فلزات پايه» و «سيمان» بيشترين سهم را در كاهش شاخص توليد داشته‌اند. يكي از مهم‌ترين دلايل كاهش توليد در تير ماه نسبت به ماه قبل قطعي برق صنايع عنوان شده است كه در گزارش‌هاي ماهيانه نيز شركت‌ها به اين مشكل اشاره كرده‌اند.
افول توليد در شركت‌هاي معدني
برمبناي گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس، شاخص توليد شركت‌هاي معدني بورسي هم نسبت به ماه مشابه سال قبل با كاهش ۳,۹درصدي و نسبت به ماه قبل با كاهش ۳۴.۱درصدي مواجه شده است. با توجه به سهم 42درصدي گندله از كل محصولات معدني، با كاهش توليد گندله در تير ماه 1401، شاخص توليد نسبت به ماه قبل كاهش يافته است. كاهش توليد گندله از سمت شركت‌ها ناشي از تعميرات دوره‌اي گزارش شده است كه البته احتمالا با توجه به محدوديت استفاده از برق برنامه‌ريزي شده است.
كاهش ماهانه فروش شركت‌هاي صنعتي
همچنين در تير ماه امسال، شاخص فروش شركت‌هاي صنعتي بورسي نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزايش ۲,۸درصدي و نسبت به ماه قبل با كاهش ۱۱.۷درصدي مواجه شده است. در اين ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۰ رشته فعاليت افزايش در شاخص فروش و ۵ رشته فعاليت كاهش در شاخص فروش داشته‌اند. رشته فعاليت‌هاي «ماشين‌آلات و تجهيزات»، «كاشي و سراميك»، «تجهيزات برقي» و «منسوجات» بيشترين سهم را در افزايش شاخص فروش نسبت به ماه مشابه سال قبل و رشته فعاليت‌هاي «دارو» و «شيميايي به جز دارو» بيشترين سهم را در كاهش شاخص فروش داشته‌اند. همچنين در اين ماه نسبت به ماه قبل، تنها دو رشته فعاليت «كك و پالايش» و «غذايي و آشاميدني به جز قند و شكر» افزايش در شاخص فروش داشته‌اند و ساير رشته فعاليت‌ها با كاهش فروش مواجه شده‌اند؛ بيشترين سهم در كاهش شاخص فروش متعلق به رشته فعاليت‌هاي «تجهيزات برقي» و«ماشين‌آلات و تجهيزات» و «فلزات پايه» بوده است. شاخص فروش شركت‌هاي معدني بورسي هم نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزايش ۱۲.۵درصدي و نسبت به ماه قبل با كاهش ۱۱.۱درصدي مواجه شده است.
توليد سيمان و دارو گران‌تر شد
در تير ماه ۱۴۰۱ تورم ماهيانه فعاليت‌هاي صنعتي بورسي ۰,۶درصد افزايش يافت و رشد نقطه به نقطه شاخص به ۴۸.۱درصد رسيد. ميانگين سالانه تورم ۵۹.۶درصد افزايش يافته است، رشته فعاليت‌هاي «دارو» و «سيمان» بالاترين نرخ رشد ماهانه را در شاخص قيمت داشته‌اند.
كند شدن شاخص فروش خودرو
شاخص توليد رشته فعاليت خودرو و قطعات برمبناي شركت‌هاي بورسي نسبت به ماه مشابه سال قبل افزايش
4،13 درصدي و نسبت به ماه قبل كاهش 3،17درصدي داشته است. همچنين شاخص فروش خودرو هم با اينكه نسبت به تير ماه سال گذشته افزايش 9،10درصدي گذشته اما نسبت به خردادماه كاهش 2،15درصدي داشته است. نسبت به تير ماه سال گذشته، تنها خودرو سنگين افزايش در شاخص توليد و فروش داشته است، درصورتي كه زيربخش صنعت خودرو و قطعات نسبت به خرداد ماه كاهش چشمگيري در شاخص توليد و فروش داشته‌اند.