گروه ديپلماسي
پاسخ جمهوري اسلامي ايران به متن نهايي اتحاديه اروپا براي جمع‌بندي توافق در راستاي احياي برجام آماده شده است. اين خبر را حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه روز گذشته در جمع خبرنگاران رسانه‌هاي داخلي و خارجي اعلام كرد. قريب به يك هفته پيش بود كه انريكه مورا، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و هماهنگ‌كننده مذاكرات احياي برجام با قراردادن متني روي ميز در پايان 4 روز مذاكره فشرده در وين پايتخت اتريش اعلام كرد كه فرصت براي چانه‌زني بيشتر براي تغيير متن به پايان رسيده و تهران و واشنگتن بايد در يك بازه زماني كوتاه‌مدت پاسخ خود را به اين متن ارايه كنند. به گفته مورا امكان مذاكره مجدد درباره جزييات اين متن وجود ندارد و دو طرف بايد پاسخ خود را به بله و خير مختصر كنند. رويكردي كه با موافقت تلويحي امريكا و برخورد محتاطانه ايران روبه‌رو شد. يك منبع آگاه ايراني در همان مقطع اعلام كرد كه از نظر ايران آنچه از سوي اتحاديه اروپا ارايه شده متن نهايي نيست و صرفا جمع‌بندي انريكه مورا از گفت‌وگوها در چند ماه اخير است كه ايران آن را براي بررسي جامع‌تر در تهران به بحث و بررسي خواهد گذاشت. در حالي كه مقام‌هاي ايراني در يك هفته اخير ترجيح دادند سكوت خبري درباره جزييات متن و پاسخ احتمالي را رعايت كنند روز گذشته ابتدا ناصر كنعاني، سخنگوي وزارت خارجه و سپس حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه توضيحات مبسوطي درباره رويكرد ايران به پيشنهاد اتحاديه اروپا و پاسخ احتمالي به خبرنگاران دادند.
ناصر كنعاني، سخنگوي وزارت خارجه در پاسخ به پرسشي درباره وضعيت بررسي متن ارايه‌شده توسط اروپا به هيات‌هاي مذاكره‌كننده گفت: در وين گفت‌وگوهاي سنگين و حساسي صورت گرفت. در برخي زمينه‌هاي مورد مطالبه تهران پيشرفت‌هاي نسبي حاصل و بخشي از انتظارات ما تامين شد. ولي اين پيشرفت‌ها به صورت كامل تامين‌كننده مطالبات قانوني ايران نبود و انتظارات ديگري از طرف مقابل داشتيم كه معتقد بوديم بايد تامين شود. ماحصل گفت‌وگوها اين بود كه هماهنگ‌كننده اتحاديه اروپا به عنوان ميانجي گفت‌وگوها جمع‌بندي جديدي را به طرف‌هاي مذاكره‌كننده ارايه كرد كه اين مسائل نياز به مشورت‌هاي بيشتري داشت لذا قرار شد تيم‌ها به پايتخت‌ها بازگردند. گفت‌وگوهاي تكميلي در پايتخت‌ها انجام و مبتني بر آن نظرات تكميلي به طرح نهايي و جديد جوزپ بورل ارايه مي‌شود.
به گزارش خبرگزاري فارس، سخنگوي وزارت خارجه افزود: ما در مرحله پيشرفت قرار داريم اما اينكه بگوييم به توافق نزديك هستيم و اين دور از گفت‌وگوها مي‌تواند به توافق منتهي شود، معطوف به انتظارات برحق ايران از طرف مقابل و مشخصا طرف امريكايي است.
در ادامه اين نشست خبري، «اعتماد» با توجه به اين سخنان سخنگوي وزارت خارجه پرسيد كه به نظر مي‌رسد ايران متن ارايه‌شده را نهايي نمي‌داند و احتمالا اصلاحيه‌هايي بر آن وارد خواهد كرد كه ناصر كنعاني پاسخ داد: از نظر ايران، متن نهايي زماني نهايي است كه منافع و مصالح و انتظارات قانوني و بحق جمهوري اسلامي ايران در آن رعايت و خطوط قرمز در آن تضمين شده باشد. مشخصا منافع اقتصادي ناشي از احياي برجام براي ايران تامين شده باشد.
مردم از ما انتظار نتيجه دارند
به گزارش «اعتماد» آخرين و مهم‌ترين به‌روزرساني درباره وضعيت مذاكرات وين از زبان حسين اميرعبداللهيان وزير امور خارجه در مراسمي به مناسبت روز خبرنگار انجام شد. به گزارش خبرگزاري فارس، وزير خارجه درباره گفت‌وگوهاي وين گفت: از ابتدا تصميم نظام بر اين قرار گرفت موضوع مذاكرات وين را به زندگي روزمره مردم گره نزند، آن را از تيتر اخبار صدا و سيما و رسانه‌ها خارج كنيم، ولي به جاي اينكه يك روزشمار هيجاني به كشور ارايه دهيم در دل مذاكرات كار واقعي را انجام داديم. آنچه امروز مردم از ما مي‌خواهند اين است كه به اندازه كافي مذاكره كرديد و حرف زديد، نتيجه چيست؟ نتيجه‌اي كه مي‌خواهند صرف‌نظر از نگاه سياسي و چپ و راست است. برداشتم از يك سال گذشته كه موضوع را دنبال مي‌كنيم اين است كه در مسائل ملي چپ و راست و مستقل همه نگاه‌شان ملي است. ممكن است فردي نظر شخصي خود را بگويد ولي رويكرد اصولي و اساسي در بين اصحاب رسانه نگاه به منافع ملي است و به حزب و جريان و گروه و فرد نيست و اين براي ما در ميز مذاكره قدرت ايجاد كرده و نشانگر فرهيختگي جامعه رسانه‌اي كشور است.
اميرعبداللهيان در مقام پاسخ به اين سوال كه آيا ما به دنبال توافق هستيم يا خير، گفت: برخي به من ايراد مي‌گيرند كه شما چيدماني را در هيات مذاكره‌كننده لحاظ كرده‌ايد كه توافق نشود، اما واقعا اين‌چنين نيست. ممكن است فردي يا افرادي در تيم ملاحظاتي به برجام داشته باشند. از خود من هم بپرسيد، مي‌گويم برجام نتيجه ماه‌ها تلاش همكاران ما در وزارت خارجه بوده و به سندي رسيديم و اين سند مثل هر سند ديگر مي‌تواند ايرادات زيادي داشته باشد كه نمي‌خواهم وارد جزييات ايرادها شوم. اما ايراد اساسي كه در سند برجام مي‌بينيم اين است كه در حوزه راستي‌آزمايي آنچه مربوط به تعهد هسته‌اي ما است به خوبي راستي‌آزمايي مي‌شود اما درباره راستي‌آزمايي لغو تحريم‌ها ابهامات زيادي وجود دارد.
متن توافق نتيجه نظرات 1+6 خواهد بود
وزيرخارجه در ادامه با اشاره به اينكه بايد ماهيت اين قبيل مذاكرات را هم درنظر داشت، گفت: ما كه الان مذاكره مي‌كنيم ممكن است با مشكلاتي مواجه باشيم. ما به عنوان جمهوري اسلامي ايران و يك طرف مذاكرات متني متكي بر روايت و مطالبات خود و منافع صد‌درصد ملي و ايراني را قبول داريم، ولي طرف‌هاي مقابل هم شش كشور هستند كه ملاحظات خود را دارند. توافقي كه حاصل مي‌شود نتيجه تضارب آراي 1+6 است. هفت طرف آراي خود را در اين ظرف ريختند و متن نهايي نتيجه اين مساله است.
متن نهايي ما هم خالي از ايراد نخواهد بود
وزير خارجه در ادامه با اشاره به برخي مخالفت‌ها در مجلس شوراي اسلامي با متن پيش‌نويس گفت: هفته پيش مجلس بودم و برخي دوستان گفتند پيش‌نويس را ديديم و اين ايرادات را دارد. من از همين الان مي‌گويم اگر فردا به توافق رسيديم، اگر كسي موشكافي كند، حتما متني كه ما نوشتيم ايراداتي دارد اما ايرادات به اين برمي‌گردد كه بالاخره طرف مذاكرات ما هم مطالباتي دارد و نمي‌توانيم بگوييم آنچه شما مي‌گوييد درست نيست و حرف شما قابل قبول ما نيست. متني كه داريم ممكن است ايرادات برجام در آن باشد. اين به دليل ماهيت مذاكره است و آنهايي كه كار كردند فن مذاكره را مي‌دانند.
به دنبال بيش از برجام بوديم
اميرعبداللهيان در ادامه با اشاره به عزم هيات مذاكره‌كننده براي حصول توافق خوب گفت: تيم ما با نگاه به اينكه مي‌خواهيم توافق انجام شود اعزام شده است و صرف‌نظر از نگاه فردي من يا ديگران، تصميم كشور اين است كه چنانچه خطوط قرمز ما رعايت و منافع ما تامين شود، توافق كردن را كار معقولي ميدانيم ولو اينكه دوست داشتيم سقف توافق فراتر از برجام باشد. وقتي وارد مذاكره شديم، علاقه‌مند بوديم اگر ايراداتي در برجام وجود دارد - كه حتي بخشي از ايرادات را تيم قبلي كه همكاران ما هستند، تاييد مي‌كنند- آن را هم رفع كنيم. يكي از دلايلي كه تا الان مذاكرات طولاني شده به اين خاطر است كه نمي‌خواهيم از خطوط قرمز عبور كنيم. براي ما مهم است كه روي خطوط قرمزي كه درباره آن منطق داريم، بايستيم. از اين ايستادگي در بخش‌هايي نتيجه هم گرفتيم.
شايد در شروع پايان توافق هستيم
وزير خارجه گفت: الان در نقطه‌اي هستيم كه شايد بتوان آن را شروع پايان (پروسه به نتيجه رسيدن) توافق دانست، ولي اينكه شروع پايان توافق چقدر مي‌تواند زمان ببرد، دقيقا بستگي به طرف امريكايي دارد. آنچه بين ما و سه كشور اروپايي و چين و روسيه بايد انجام مي‌شده، انجام شده است. درخصوص آنچه بين ما و امريكا بايد انجام شود، موضوع اساسي لغو تحريم‌هاست.
اروپايي‌ها مي‌گويند ما پستچي شما نيستيم
رييس دستگاه ديپلماسي در ادامه افزود: در مذاكرات اخير وين پيشرفت‌هايي داشتيم. در اين مذاكرات واسطه‌هايي براي مذاكره هستند اما واسطه رسمي ما در سطح مذاكره‌كنندگان ارشد آقاي انريكه مورا است و رييس مورا آقاي بورل هست. شايد تا سه ماه پيش جوزپ بورل كمتر مستقيما وارد موضوع مي‌شد، ولي از زماني كه به تهران آمد به صورت مستقيم وارد طراحي‌‌ها و بحث‌هاي مذاكره و ارايه متن شده است. ما خيلي موافق نبوديم كه هماهنگ‌كننده متن ارايه بدهد، ولي آنها مي‌گويند ما پستچي نيستيم كه پاكت شما را به امريكا بدهيم و پاكت امريكا را به شما برگردانيم. براي خودمان فكر داريم. بورل تا الان دو متن داده است و متن‌هاي آنها تلفيقي از ايده‌هاي طرف‌هاي مقابل است.
اميرعبداللهيان بيان كرد: در هر دور از مذاكرات يك پشت پرده و عقبه‌اي دارد. رفت‌وآمدهايي هست. وزير خارجه قطر، عمان، عراق، فرانسه و ايتاليا در كنار كاري كه اتحاديه اروپا انجام مي‌دهد پيام‌هايي را مي‌آورند و مي‌برند و منتقل مي‌كنند و تلاش مي‌كنند ديدگاه‌هاي ما و طرف امريكايي به هم نزديك شود. امريكايي‌ها مي‌خواهند در مذاكرات مشكلات خود را بزرگ كنند. در هر مقطعي يك ادبيات تكراري نخ‌نما دارند و مي‌گويند اين همه‌چيزي است كه ما مي‌توانيم بدهيم و ما مي‌گوييم، نمي‌خواهيم از خطوط قرمز خود عبور كنيم. نمي‌خواهيم توافقي را به نتيجه برسانيم كه بعد از دو، سه ماه بگوييم، توافق انجام شد ولي روي زمين هيچ اتفاقي رخ نداد.
درباره 3 موضوع پيام‌هايي رد و بدل كرديم
اميرعبداللهيان افزود: در چانه‌زني‌ها خطوط قرمز ما اين است اگر قرار باشد روي كاغذ توافقي انجام شود و مردم حس نكنند در زندگي‌شان تاثيري رخ داده چه اتفاقي را اين دولت توانسته رقم بزند؟ ضمن اينكه خود را معطل توافق نكرديم و دولت برنامه اقتصادي را با همه فراز و نشيب‌ها با جديت دنبال مي‌كند. ما در وزارت خارجه خودمان را متعهد ميدانيم ماموريتي كه به ما واگذار شده را به نقطه توافق برسانيم، ولي نقطه توافق عزتمند. الان به صورت مشخص درباره سه موضوع با امريكا در حال تبادل پيام هستيم و طي روزهاي آينده آخرين نظرات خود را اعلام مي‌كنيم. كشورهاي ديگر كه به پايتخت‌ها رفتند نظرات را با هماهنگي بورل و مورا مورد بررسي قرار مي‌دهند و به صورت مشخص امريكايي‌ها. به امريكا به صراحت گفتيم اگر نظرات ما روي اين سه موضوع كه نظرات منطقي است تامين شود آمادگي داريم وارد مرحله اعلام توافق بشويم و نشست جمع‌بندي را با حضور وزراي خارجه در وين برگزار كنيم و مراحل بعدي را براساس جدول زمانبندي و توافقي كه داريم پيش ببريم.
ما هم در صورت عدم احياي برجام، جايگزين داريم
وزير خارجه افزود: به صراحت به پيام امريكايي‌ها كه گفته بودند در آستانه انتخابات هستيم و مشكل بنزين داريم و در حوزه انرژي مشكل داريم و به ما براي حصول توافق كمك كنيد، پاسخ داديم براي اينكه قدم نهايي را برداريم حتما طرف امريكايي بايد انعطاف نشان دهد. ما در همه مراحل مذاكره در موضوعاتي كه مي‌توانستيم انعطاف نشان داديم. امريكا به خوبي اين را مي‌فهمد كه الان نوبت انعطاف طرف امريكايي است. طرف امريكايي در مذاكرات اخير وين در حد نسبي در دو موضوع انعطاف شفاهي خود را بيان كرده و بايد تبديل به متن شود و در موضوع سوم براي ما مهم است كه به مساله تضمين‌ها برمي‌گردد كه گارانتي لازم و انعطاف لازم و واقع‌بيني امريكا را بايد داشته باشيم. روزهاي آينده روزهاي مهمي براي توافق هسته‌اي است. اگر امريكا انعطاف را نشان دهد در روزهاي آينده به نقطه توافق مي‌رسيم. اگر نشان ندهد دنيا آخر نخواهد شد. آنها از «plan b» صحبت مي‌كنند، ما هم «planb» خود را داريم. معتقديم اين موضوع بايد با واقع‌بيني همه طرف‌ها از طريق مذاكرات به نتيجه برسد.
منتظر پاسخ اروپا و امريكا مي‌مانيم
وزير خارجه در پايان اعلام كرد: جمع‌بندي نهايي خود را تاكنون به طرف مقابل نداديم و تا ساعت 22 دوشنبه آخرين جمع‌بندي خود را راجع به مسائل باقيمانده بين‌مان به صورت مكتوب به هماهنگ‌كننده اتحاديه اروپا ارايه مي‌دهيم و بايد ببينيم چه بازخوردي مي‌بينيم و واكنش امريكا چه خواهد بود. اگر واكنش امريكا با واقع‌بيني و انعطاف همراه باشد در نقطه توافق خواهيم بود و اگر امريكا به تكرار مصيبت‌هاي داخلي خود بپردازد و بخواهد امتياز بگيرد و انعطاف نشان ندهد بايد بيشتر گفت‌وگو كنيم و طرف‌هايي كه تلاش مي‌كنند كه ديدگاه‌ها را به هم نزديك كنند امريكايي‌ها را به ديدگاه‌هاي منطقي ما نزديك‌تر كنند.
نگاه‌ها به تهران دوخته شد
به گزارش «اعتماد» از مجموع سخنان سخنگو و وزير خارجه اين‌طور به نظر مي‌رسد كه تهران برخي ملاحظه‌هايي بر متن پيشنهادي از سوي انريكه مورا دارد. ملاحظه‌هايي كه احتمالا در قالب اصلاحيه به اين متن دراختيار هماهنگ‌كننده و از طريق او بر ايالات متحده قرار خواهد گرفت. يك منبع آگاه در اين باره به «اعتماد» مي‌گويد: نمي‌توان از اختلاف فاحش ميان رويكرد ايران و هماهنگ‌كننده گفت‌وگوها سخن گفت چراكه براساس آخرين وضعيت شطرنج مذاكرات وين ديگر امكان برگزاري يك دور كامل مذاكراتي وجود ندارد و شايد ضرورتي هم وجود نداشته باشد. اگر هم ايران اصلاحيه‌هايي داشته باشد مي‌توان آن را از طريق واسطه‌ها به گوش و تاييد احتمالي امريكا رساند.
بايد ديد كه آيا در ساعات پيش رو پيام مكتوب تهران دراختيار اتحاديه اروپا قرار مي‌گيرد يا خير و در اين‌صورت اروپا چه پيامي خواهد داد؟