تل‌آويو فشار بر واشنگتن براي مخالفت با متن ايران را افزايش داده است
سراسيمگي اسراييلي‌ها از دورنماي احياي برجام
گروه ديپلماسي
ايالات متحده تا عصر روز يكشنبه به وقت ايران هنوز پاسخ خود به متن پيشنهادي از سوي تهران براي نهايي شدن روند احياي برجام را نداده بود تا فاصله زماني تحويل پاسخ تهران تا انتظار براي دريافت پاسخ غرب در اين مسير به 7 روز برسد. در اين بازه زماني برخي تعلل امريكا را به دور از دسترس بودن توافق و عده‌اي مجموع تحولات جاري از جمله رايزني‌ها ميان مقام‌هاي عمان با ايران و امريكا و مقام‌هاي كره جنوبي با ايالات متحده را نشانه نزديك بودن توافق دانستند. همزمان انتشار برخي اطلاعات غيررسمي و تاييد نشده درباره جزييات توافق احياي برجام به روايت مقام‌هاي ايراني در فضاي مجازي سر و صدا به راه انداخته و حتي مقام‌هاي امريكايي و بعضا اسراييلي را به متهم كردن واشنگتن به اعطاي امتيازهاي بي‌حد و حصر به تهران واداشت. در حالي كه سكوت خبري از وين تا تهران گوياي تعلل واشنگتن در ارايه پاسخ به متن پيشنهادي ايران است مقام‌هاي اسراييلي روزهاي پرفعاليتي را در اين زمينه پشت سر مي‌گذارند.
سايت خبري اكسيوس در تازه‌ترين گزارش خود به فعاليت اسراييلي‌ها و وعده امريكا اشاره و ادعا كرده كه دولت امريكا در روزهاي اخير به دنبال جلب اطمينان اسراييل در ارتباط با توافق احتمالي براي احياي برجام بوده است. براساس اين ادعا امريكايي‌ها به دولت اسراييل گفته‌اند كه با وجود گزارش رسانه‌ها درباره عقب‌نشيني واشنگتن در برابر ايران، دولت جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده با دادن هيچ‌گونه امتياز جديدي به ايران موافقت نكرده و توافق هسته‌اي به زودي به دست نمي‌آيد. بنابر اين گزارش مقام‌هاي اسراييلي از اين پيام‌هاي امريكايي‌ها قانع نشده‌اند.
در بخش‌هاي ديگري از اين گزارش آمده است كه دولت اسراييل به دليل مخالفت با احياي برجام با امريكا دچار اختلاف است و انتخابات آتي اسراييل و وضعيت سياسي داخلي، نگراني‌ها درباره احتمال توافق با ايران را بيشتر كرده است. به نوشته اكسيوس اگر توافق با ايران قبل از انتخابات ماه نوامبر در اسراييل اعلام شود، بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير سابق و رهبر مخالفان دولت، مي‌تواند از آن به عنوان اهرم فشاري عليه يايير لاپيد، نخست‌وزير اسراييل استفاده كند.
به گزارش خبرگزاري فارس، اين وبگاه خبري با بيان اينكه رژيم اسراييل از اين اطمينان‌بخشي‌هاي امريكا راضي نشده، به نقل از يك مقام اسراييلي نوشت: «مذاكرات با واشنگتن درباره تهران اخيرا سخت‌تر شده است. هنوز تصميم نهايي امريكا در مورد توافق هسته‌اي گرفته نشده است. سياست ما اين است كه به رويارويي آشكار [درخصوص توافق هسته‌اي ايران] با واشنگتن نرسيم، مانند آنچه [توسط نتانياهو] در سال ۲۰۱۵ رخ داد». اين منبع كه نام يا سِمتش فاش نشد، با تاييد تلويحي اين مساله كه مخالفت كابينه كنوني تل‌آويو با احياي توافق هسته‌اي ايران مربوط به انتخابات سراسري آتي در فلسطين اشغالي است، اظهار داشت: «[يايير] لاپيد قصد ندارد تقابل علني با [جو] بايدن بر سر توافق هسته‌اي به راه بيندازد». طبق اين گزارش، «ايال هولاتا» مشاور امنيت داخلي رژيم اسراييل، روز سه‌شنبه با «جيك ساليوان» مشاور امنيت ملي كاخ سفيد در واشنگتن ديدار خواهد كرد.
اكسيوس در بخش‌هاي ديگري از اين گزارش نوشته است: در حالي كه موضع رسمي مقام‌هاي اسراييلي مخالفت با احياي برجام است اما در ميان اين مقام‌ها هم ديدگاه‌هاي متفاوتي وجود دارد. مقام‌هاي اطلاعاتي و امنيتي اسراييل در جلسه‌هاي خصوصي تاكيد مي‌كنند كه بازگشت به توافق هسته‌اي با ايران در راستاي منافع اسراييل است. وزير دفاع (جنگ) اسراييل هم مي‌گويد كه ادامه اين وضعيت مبهم با ايران بدتر از بازگشت به توافق است. برخي مقام‌هاي سابق اسراييل در حوزه نظامي و امنيتي هم در چند روز اخير در فضاي مجازي تاكيد كرده‌اند توافق برجام براي اسراييل بد است اما اين توافق براي حفظ كنترل برنامه هسته‌اي ايران لازم است.
پيش از اين نيز لاپيد در نامه‌اي اعتراضي به دولت «جو بايدن» رييس‌جمهور امريكا نوشت پيش‌نويس توافقي كه اتحاديه اروپا به ايران تحويل داده، از خطوط قرمز دولت بايدن تعدي كرده است.
يايير لاپيد از قدرت‌هاي جهان خواسته كه به مذاكره با تهران پايان دهند. او روز پنجشنبه گذشته در تماسي با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان بار ديگر موضع كشورش را در مخالفت با احياي برجام تكرار كرد و خواستار پايان يافتن تلاش‌ها براي رسيدن به توافقي جديد با حكومت ايران شد.
همزمان به گزارش انتخاب، رسانه اسراييلي «والانيوز» هم نوشت: دولت جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده، در روزهاي اخير تلاش كرده است تا اسراييل را آرام كرده و روشن كند كه با امتيازات جديد در چارچوب مذاكرات غيرمستقيم با ايران موافقت نكرده است. به گفته مقامات ارشد امريكايي، دولت امريكا به اسراييل تاكيد كرده كه امضاي اين توافقنامه انتظار نمي‌رود در آينده نزديك اتفاق بيفتد و قريب‌الوقوع باشد. با اين حال، مقامات ارشد اسراييل به صراحت مي‌گويند كه آرام نشده‌اند. مقامات ارشد دولت امريكا گفتند كه طي ده روز گذشته كاخ سفيد با مقامات ارشد در دفتر نخست‌وزيري اسراييل گفت‌وگو و تصريح كرده است كه برخلاف گزارش‌هاي رسانه‌هاي مختلف، هيچ امتياز جديدي وجود ندارد كه دولت بايدن با آن موافقت كرده باشد. گزارش‌هاي رسانه‌اي باعث شد تا مقامات ارشد كاخ سفيد پنجشنبه شب و جمعه دور ديگري از مذاكرات با همتايان اسراييلي خود داشته باشند و بگويند هيچ تغييري در مواضع امريكا ايجاد نشده است.
روزنامه اسراييلي هاآرتص نيز در گزارشي به مساله ارتباط ميان نگراني‌هاي مقام‌هاي دولت فعلي اسراييل از احياي برجام پيش از انتخابات نوامبر پرداخته و مي‌نويسد: طي چند ماه گذشته، اين ادعا مطرح شد كه قبل از انتخابات ميان‌دوره‌اي كنگره در ماه نوامبر و با توجه به پيش‌بيني‌هاي شكست حزب دموكرات - بايدن ترجيح مي‌دهد توافق بر سر توافق هسته‌اي را به تعويق بيندازد. زماني كه بايدن توصيه اسراييل را پذيرفت و سپاه پاسداران ايران را در ليست نهاد‌هاي تحريمي حفظ كرد، اين فرضيه را تقويت كرد كه امكان دستيابي به توافق قبل از نوامبر وجود ندارد. اما طي چند ماه گذشته، وضعيت سياسي بايدن تا حدودي بهبود يافته است: قيمت بنزين پس از افزايش شديدي كه بعد از تهاجم روسيه به اوكراين رخ داد، در حال كاهش است، او در حال پيشبرد دور جديدي از قوانين در كنگره و خوش‌بيني حزبش به شانس بيشتر در انتخابات آينده است. اين رويكرد به ملاحظات ديپلماتيك نيز سرايت كرده و تمايل طبيعي او را براي امضاي توافق تقويت كرده است.
هاآرتص در ادامه مي‌نويسد كه از ديدگاه اسراييل، مساله پيچيده ديگري وجود دارد: روابط بين روسيه و ايران در حال نزديك‌تر شدن است، در نتيجه درگير شدن ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه در جنگ اوكراين. ثابت شد كه پيش‌بيني‌هاي خوش‌بينانه‌اي كه در برخي مقاطع از سوي رهبري سياسي و نظامي مطرح شد، مبني بر اينكه اسراييل با عمليات خود در سوريه مي‌تواند در ايجاد فاصله بين مسكو و تهران موفق شود، كاملا اشتباه بود. روسيه به ايران نياز دارد، پهپاد‌هايي را از آن دريافت مي‌كند كه براي ادامه جنگ به آن نياز دارد و به خوبي مي‌تواند با حمايت از اقدامات ايران در مواجهه با جامعه بين‌المللي در توافق هسته‌اي، در سطح ديپلماتيك و اقتصادي اين اقدام ايران را جبران كند. آنچه از ديدگاه اسراييل نيز نگران‌كننده است، اين احتمال است كه پوتين براي اولين‌بار مداخله كند تا كار را براي حمله نيروي هوايي اسراييل به سوريه، به عنوان بخشي از «جنگ بين جنگ‌ها» دشوارتر كند. بار ديگر به نظر مي‌رسد تعادل بين پيش‌بيني‌هاي مربوط به توافق هسته‌اي به تدريج در جهت امضاي توافق جديد در حال تغيير است. تا آنجا كه به اسراييل مربوط مي‌شود، اين توافق مملو از حفره است و حتي در ابتداي امضا در دولت اوباما در سال ۲۰۱۵ هم به عنوان راه اصلي براي جلوگيري از نزديك شدن ايران به سلاح‌هاي هسته‌اي، خوب نبود. تصميم ترامپ براي خروج از توافق در سال ۲۰۱۸، با تشويق فعال بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير وقت، يك اشتباه جدي بود. كمپين فشار حداكثري دولت ترامپ بر ايران شكست خورد و تهران، واقعا تحت تحريم‌ها تضعيف نشد. در واقع، برعكس اين اتفاق افتاد: بيش از دو سال است كه ايراني‌ها به غني‌سازي اورانيوم به سطوح بالا بازگشته‌اند و نسبت به گذشته به توليد سلاح هسته‌اي نزديك‌تر هستند، هرچند به نظر مي‌رسد با نصب يك كلاهك هسته‌اي روي يك موشك تقريبا دو سال ديگر فاصله دارند. يك توافق هسته‌اي جديد، اگر در نهايت امضا شود، ظاهرا پروژه هسته‌اي ايران را در موقعيتي بسيار بهتر از سال ۲۰۱۵ قرار خواهد داد و با همه مشكلات، بهترين گزينه براي امنيت اسراييل خواهد بود.
هاآرتص در گزارش جداگانه ديگري هم به انتقاد از سياست‌هاي تل‌آويو در قبال ايران پرداخته و مي‌نويسد: تل‌آويو سياست مشخصي در قبال ايران ندارد و تنها «لفاظي‌هاي توخالي» و «شلوغ‌كاري‌هاي زياد» را در دستور كار قرار داده است. براساس ترجمه خبرگزاري فارس، هاآرتص مدعي شده كه پيش‌نويس نهايي اتحاديه اروپا براي توافق هسته‌اي جديد با ايران، متني ضعيف است و نوشته است: «اسراييل به دقت اين سند را مورد تجزيه و تحليل قرار داده در حالي كه كاخ سفيد، شوراي امنيت ملي [امريكا]، وزارت خارجه امريكا و سيا يا اين سند را نخوانده يا آن را نفهميده‌اند. نگراني‌هاي اسراييل واقعي و موجه هستند. پس چرا شبيه هجو به نظر مي‌رسد؟ چون از دوراني كه گلايه‌هاي اسراييل در دامنه توجه امريكا قرار مي‌گرفت عبور كرده‌ايم. اسراييل زماني وارد استاديوم شده كه جمعيت ورزشگاه را ترك كرده‌اند، چراغ‌ها را خاموش و دوربين‌ها را جمع كرده‌اند. در واقع اسراييل دارد توضيحاتش را به كاركنان سالن غذاخوري و ماموران نظارت ارايه مي‌دهد و هيچ اثري روي اينكه توافق حاصل خواهد شد يا نه ندارد.» اين رسانه نوشته كه اسراييل در لايه‌هاي عميق دروني‌اش حصول توافق را به عدم توافق ترجيح مي‌دهد چون علي‌رغم خودنمايي‌ها و شعارها، اسراييل غير از گلايه‌هاي تمام‌ناپذير درباره توافق هيچ سياست كلاني در قبال ايران ندارد. تمركز امريكا در حال حاضر روي جنگ روسيه با اوكراين است و از لحاظ راهبردي هم تمركز امريكا روي چين است.
روزنامه تايمز اسراييل نيز در گزارشي جداگانه به تلاش‌هاي امريكا براي كاستن از نگراني‌هاي اسراييل از احياي برجام پرداخته و مي‌نويسد: گفت‌وگوها ميان اسراييل و مقام‌هاي امريكايي در چند روز اخير درباره برجام سخت شده است. ابراز نگراني‌ها در اسراييل پيرامون برجام در حالي افزايش يافته كه يك مقام امريكايي در گفت‌وگو با ما تاكيد كرد كه ايران از مطالبه خروج نام سپاه از ليست گروه‌هاي (به اصطلاح) تروريستي عقب‌نشيني كرده است. به گزارش «اعتماد» مقام‌هاي ايراني مي‌گويند كه اين مطالبه از ابتدا پيش‌شرط براي احياي برجام نبوده است.
تايمز اسراييل در بخش ديگري از اين گزارش نوشته است كه به گفته مقام‌هاي اسراييلي، يايير لاپيد قصد ندارد كمپين عمومي و علني مانند سلف خود بنيامين نتانياهو براي مخالفت با دولت امريكا در مسير احياي برجام راه‌اندازي كند. يك مقام اسراييلي در اين باره مي‌گويد: سياست ما اين است كه با ايالات متحده درگير يك مشاجره لفظي علني پيرامون برجام نشويم. ما قرار نيست با دولت بايدن كاري را بكنيم كه نتانياهو با دولت باراك اوباما (هنگام حصول برجام در سال 2015) كرد.
براساس اين گزارش، يك مقام اسراييلي صبح شنبه به واي نت گفته بود كه تل آويو اميدوار است تلاش‌ها براي احياي برجام به سرعت به نتيجه نرسد. به گفته اين مقام شرايط به سرعت در حال تغيير است و مي‌توان اميدوار بود كه احياي برجام در دسترس نيست. اين مقام اسراييلي در ادامه گفته بود كه اگر توافق احيا شود ثابت مي‌كند كه خروج ايالات متحده از برجام در دولت دونالد ترامپ اشتباهي بوده و هيچ گزينه جايگزيني براي آن قابل تصور نبوده است.
تايمز اسراييل در ادامه مي‌نويسد با اينكه توافق امروز به نسبت دو هفته پيش بيشتر در دسترس است اما نتيجه نامشخص به نظر مي‌رسد. جو بايدن نيز تاكيد كرده كه تنها به توافقي باز مي‌گردد كه منافع امريكا را تامين كند. مشاور امنيت ملي اسراييل با پرونده ايران در دست هفته آينده راهي واشنگتن خواهد شد.