پليس پاكستان نخست‌وزير پيشين اين كشور را
متهم به نقض قوانين ضدتروريستي كرد
تقابل تمام‌قد «خان» و ساختار قدرت در پاكستان
محمدحسين لطف‌الهي
عمران خان، نخست‌وزير پيشين پاكستان روز گذشته از سوي پليس اين كشور متهم به نقض قوانين ضدتروريسم شد؛ مساله‌اي كه مي‌تواند به آغاز دور تازه‌اي از تنش‌هاي سياسي و ناآرامي‌هاي مردمي بينجامد.
اين اتهام چند روز پس از آن مطرح شد كه عمران‌خان، نخست‌وزير سابق پاكستان كه ماه آوريل با راي عدم اعتماد پارلمان از قدرت كنار گذشته بود، در يك سخنراني پرشور در اسلام‌آباد بازداشت يكي از نزديك‌ترين دستيارانش را محكوم و افسر پليس و قاضي درگير در اين پرونده را تهديد كرد. عمران‌خان با بيان اين جمله كه «ما شما را نمي‌بخشيم»، وعده داد شكايتي قضايي عليه آنها طرح كند.
رسانه‌هاي محلي در پاكستان خبر داده‌اند كه پليس در گزارشي شامل جزييات اتهامات مطرح‌شده عليه نخست‌وزير سابق آورده است كه اظهارات او «تلاشي عمدي و غيرقانوني براي ارعاب قوه قضاييه و نيروي پليس» پاكستان است. فوآد چودري يكي از اعضاي ارشد حزب متبوع عمران‌خان مي‌گويد او هنوز بازداشت نشده و در حال حاضر در اسلام‌آباد به سر مي‌برد. حزب تحريك انصاف به رهبري عمران خان كه از مخالفان دولت كنوني است، روز دوشنبه ويديويي را منتشر كرد كه نشان مي‌دهد هواداران عمران‌خان اطراف خانه او تجمع كرده‌اند تا از بازداشت احتمالي او ممانعت كنند. گزارش شده كه از بامداد روز دوشنبه صدها نفر از هواداران عمران‌خان همچنان در مقابل خانه او هستند. اين حزب با بي‌اساس دانستن اتهام مطرح شده عليه رهبر خود، از آن به عنوان «اقدام سياسي» نام برد كه «بي‌ثباتي» در پاكستان را تقويت مي‌كند. تحقيقات پليس از عمران‌خان پس از آن صورت مي‌گيرد كه او پليس و قوه قضاييه را به بازداشت و شكنجه يكي از دستياران نزديكش متهم كرد. شهباز گيل كه مشاور سياسي عمران‌خان است، اوايل ماه اوت پس از آنكه نيروهاي نظامي و انتظامي را به سرپيچي از «دستورات غيرقانوني» فرماندهان ارتش فراخواند، بازداشت و به خيانت عليه كشور متهم شد. مقام‌هاي امنيتي پاكستان هفته گذشته اعلام كردند، شهباز گيل و «عماد يوسف» رييس تلويزيون آري‌نيوز تحت بازداشت قرار گرفته‌اند. اين بازداشت‌ها اواخر روز سه‌شنبه و اوايل روز چهارشنبه، يك روز پس از آن صورت گرفت كه يك ناظر رسانه دولتي پاكستان در بيانيه‌اي اعلام كرد كه به دليل پخش محتواي «كذب، تنفرآميز و فتنه‌انگيز»، آنتن از آري‌نيوز گرفته مي‌شود. نخست‌وزير پيشين پاكستان هم با بيان اينكه شهباز گيل حين بازداشت با بدرفتاري مواجه شده، خواستار برگزاري يك دادگاه منصفانه شد و اين اتهامات را توطئه‌اي براي قرار دادن حزبش مقابل ارتش پاكستان دانست. او در سخناني از پيش ضبط‌شده گفت: اگر او اقدام اشتباهي مرتكب شده، كاري كه غيرقانوني است، او را متهم كنيد و اجازه بدهيد در دادگاه از خودش دفاع كند. دستيار عمران‌خان در اين برنامه تلويزيوني گفته بود كه تلاش‌هايي براي ايجاد نفرت عليه حزب تحريك انصاف پاكستان (پي‌تي‌آي) در ميان رده‌هاي متوسط و پايين ارتش كه به گفته او عاشق اين حزب هستند، صورت مي‌گيرد. او گفت كه رده‌هاي پايين‌تر از سوي مقامات بالادستي تحت فشار قرار مي‌گيرند و اين دستورات برخلاف ميل اكثريت است و رده‌هاي پايين‌تر بايد در اجراي دستوراتي كه خلاف اصول‌شان است، تجديدنظر كنند. «سلمان اقبال» مالك اين شبكه تلويزيوني هم در پيامي توييتري گفت كه اين صحبت‌ها نظرات شخصي شهباز گيل بوده و اين رسانه هيچ ارتباطي با آن ندارد. هم حزب عمران‌خان و هم رسانه آري‌نيوز، تا پيش از آنكه اين سياستمدار پاكستاني در جريان راي عدم اعتماد ماه آوريل از سوي يك ائتلاف اپوزيسيون بركنار شود، حامي ارتش پاكستان به شمار مي‌رفتند.
عمران‌خان كه از سال ۲۰۱۸ قدرت را به عنوان نخست‌وزير در دست داشت، در اوايل بهار امسال پس از آنكه از سوي مخالفان به سوءمديريت به دليل افزايش تورم و مشكلات اقتصادي متهم شد، با راي عدم اعتماد بركنار شد. هواداران خان اين بركناري را حاصل فشار و اقدامات ارتش پاكستان توصيف مي‌كنند كه باعث شد بار ديگر يك نخست‌وزير نتواند دوره 5 ساله دولت خود را به اتمام برساند.
عمران خان كه اخيرا در تجمعاتي در نقاط مختلف پاكستان با هدف فشار براي برگزاري انتخابات جديد، سخنراني كرده است، روز يكشنبه دولت را متهم كرد كه براي ممانعت از دسترسي عمومي به سخنان او در يك تجمع سياسي، يوتيوب را موقتا مسدود كرده است. او در توييتي نوشت كه «دولت فاشيستي وارداتي» يوتيوب را در ميانه سخنراني من مسدود كرده است. مقام‌هاي دولتي روز شنبه انتشار هم‌زمان سخنراني‌هاي عمران خان را در شبكه‌هاي خبري منع كرده بودند. در اين زمينه نهاد ناظر بر رسانه‌هاي الكترونيك پاكستان روز شنبه اعلام كه سخنراني‌هاي عمران خان «به حفظ نظم و قانون آسيب وارد مي‌كند و احتمالاً صلح و آرامش عمومي را برهم مي‌زند.» اما به رغم اجراي اين فرمان از روز شنبه، بازنشر سخنراني‌هاي او به‌طور غيرهم‌زمان منع نشده است.
برخي از تحليلگران سياسي بر اين نظرند كه گشوده شدن پرونده براي عمران خان، بالاترين تنش بين دولت فعلي پاكستان و نخست وزير پيشين از زمان بركناري او از قدرت است. خان از زمان بركناري از نخست وزيري با ايراد يك سري سخنراني‌هاي انتقادي، خواستار برگزاري انتخابات جديد در پاكستان شده است. او با وجود اينكه در اوايل سال ۲۰۲۲ در پي رأي عدم اعتماد مجلس پاكستان از نخست وزيري اين كشور بركنار شد اما همچنان در تلاش است تا با جلب نظر رأي‌دهندگان بار ديگر به قدرت بازگردد. عمران خان در روزهاي پاياني دوره نخست وزيري‌اش با ارتش پاكستان اختلاف پيدا كرد. برخي از نهادهاي حقوق بشري، دستگاه قضايي پاكستان را به جانبداري در جنگ قدرت ميان ارتش اين كشور و سياستمداران مخالف متهم مي‌كنند. ماه گذشته حزب تحريك انصاف پاكستان كه توسط آقاي خان پايه‌گذاري شده، توانست با شكست رقباي خود كنترل يك مجلس مهم استاني در پنجاب را به دست بگيرد و همگان را حيرت‌زده كند و حزب محافظه‌كار مسلم ليگ پاكستان را شكست دهد. همگان پيش از آن انتظار داشتند كه حزب مسلم ليگ بتواند پيروزي آساني در اين انتخابات به دست بياورد. بسياري اين پيروزي حزب آقاي خان را نشان از محبوبيت وي در انتخابات دانسته و پيش‌بيني كردند كه در صورت برگزاري انتخابات زودهنگام وي پيروز آن خواهد بود.
عمران خان مدعي است ارتش مي‌خواهد با برخي اقدامات مانع از بازگشت دوباره او به قدرت شود. او هفته گذشته گفت كه تلاش‌هايي در اين كشور براي بازگرداندن نواز شريف، نخست‌وزير سابق پاكستان از لندن در ماه آينده ميلادي در جريان است. همچنين گفت كه «تشكيلات» حاكم در پاكستان در حال اعمال فشار به منظور «لغو رد صلاحيت مادام‌العمر نواز شريف» به منظور ايجاد امكان شركت او در رقابت مربوط به انتخابات سراسري آتي در سال ۲۰۲۳ در پاكستان است. عمران خان ضمن اشاره غيرمستقيم خود به تشكيلات نظامي قدرتمند پاكستان بيان كرد: توطئه‌اي براي رد صلاحيت من در دولت و هموار كردن راه براي بازگشت نواز شريف، رهبر حزب مسلم ليگ شاخه نواز از لندن به پاكستان در ماه آينده ميلادي در جريان است.
حزب مسلم ليگ نواز پاكستان تقريبا به‌طور رسمي اعلام كرده است كه نواز شريف، رهبر اين حزب قبل از انتخابات سراسري بعدي اين كشور به جهت شركت در «رويارويي واقعي» با عمران خان به پاكستان بازخواهد گشت. رعنا ثناالله، وزير كشور پاكستان هم اخيرا اعلام كرد كه نواز شريف پيش از انتخابات سراسري بعدي براي مديريت كمپين انتخاباتي حزب بازخواهد گشت. بر اساس گزارش‌ها، كميسيون انتخاباتي پاكستان در تدارك براي برگزاري انتخابات سراسري تا اكتبر، يك سال زودتر از موعد تعيين شده براي آن است. ثناالله، وزيري كه نزديك به نواز شريف محسوب مي‌شود، در ادامه گفت كه ممكن است از طريق پارلمان «اصلاحات خاصي» براي لغو رد صلاحيت مادام‌العمر نواز شريف اعمال شود.