محمد فاضلي و حاجي ناصري در برنامه «شيوه» سيما مطرح كردند
نشانه‌هاي استيصال در جامعه ايراني
گروه سياسي| «بايد بدانيم جامعه ايران در چه وضعيتي است.» اين عباراتي است كه محمد فاضلي با استفاده از آن تلاش مي‌كند تصويري از وضعيت امروز جامعه ايراني و ضرورت تحليل لايه‌هاي دروني جامعه ارايه كند. اين جامعه شناس كه در برنامه «شيوه» در تلويزيون صحبت مي‌كرد در ادامه گفت: جامعه ايران به دليل آنچه براي خانم مهسا اميني پيش آمد بسيار داغدار و ملتهب است. فقط 14 درصد مال سال‌هاي قبل از انقلاب هستند، 86 در صد پس از انقلاب به دنيا آمده‌اند. اين جامعه گسترش يافته و رشيد و بالغ شده و تحصيلكرده است. اين جامعه از برخي عارضه‌ها رنج مي‌برد. نرخ بيكاري بسيار بالاست، حتي با نرخ‌هاي پايين مشاركت اين بيكاري بالاست. بيكاري به شكل نابرابري بين زن و مرد تقسيم شده؛ مردان پنج برابر زنان شاغل هستند! نرخ بيكاري زنان 13 درصد، نرخ بيكاري مردان 7.2 درصد. در جوانان 18 تا 35 سال، نرخ بيكاري مردان 13.8 و نرخ بيكاري زنان 28.3 درصد. جوان 18 تا 35 سال دو برابر كل بيكار است!
به گزارش جماران، او در ادامه افزود: همين جامعه در 10 سال گذشته ميزان برخورداري ثروتمندترين دهك به فقيرترين دهكش از 11 برابر شده 14 برابر؛ يعني نابرابري هم گسترش يافته است. طبق گزارش دو سال پيش مركز پژوهش‌هاي مجلس، ما در طول دهه 90 يك افول اقتصادي وحشتناك را تجربه كرديم. اين افول در حدي است كه اگر تا سال 1405 سالي 8 درصد رشد اقتصادي داشته باشيم، 6 سال متوالي رشد 8 درصد، آن هم براي اقتصادي كه از اول دهه نود رشد اقتصادي آن ميانگين صفر بوده؛ اين گزارش مي‌گويد تازه آن سال مي‌رسيم به جايي كه سال نود بوديم! و مي‌دانيم اين غيرممكن است! اين جامعه‌اي است كه 60 درصد شاغلانش پوشش بيمه ندارند! اين جامعه دچار 18.4 درصد فقر است، يعني از هر پنج نفري كه از كنار شما رد مي‌شود يكي در فقر مطلق به سر مي‌برد در اين جامعه دولتش به شدت كسر بودجه دارد و جايگاه جهاني‌اش اين است. ما بايد ببينيم داريم كجا زندگي مي‌كنيم!
فاضلي يادآور شد: در جايي داريم زندگي مي‌كنيم كه در فاصله سال‌هاي 80 تا 97، در سال 80 هشتاد درصد تجارت ما با 23 كشور بوده است. رسيديم به جايي كه در سال 97، 54 درصد تجارت كشور با سه كشور بوده است (چين، عراق، امارات) . اگر شما به اين نمي‌گوييد جداافتادگي از جهان، پس چه مي‌گوييد؟! در داخل به شدت تضعيف شده‌ايد از نظر اقتصادي و به مردم فشار آمده است، در حالي كه كشور 10 ميليون جمعيت افزايش يافته 40 درصد درآمد سرانه‌اش را از دست داده است. ميانگين تورم در جهان در سال 2018، 2.4 درصد بوده است و تورم بلندمدت ايران 20 درصد بوده و فقط سه كشور ونزوئلا، زيمبابوه و آرژانتين تورم بيشتري داشته‌اند! روايت من از جامعه امروز اين است كه جامعه‌اي است كه به شدت بالغ شده، از 36 ميليون نفر شده 84 ميليون، تحصيلاتش به شدت رفته بالاتر، به لحاظ آگاهي بسيار پيشرفت كرده. اين جامعه به شدت جهاني شده، به شدت مي‌تواند خودش را مقايسه كند. به شدت مردمش به سفر مي‌روند و خودشان را با جهان مقايسه مي‌كنند. اين جامعه مواجه شده با يك ساختار حكمراني كه دائم دارد توانش را از دست مي‌دهد و به شدت بر سر موضوعات مختلف انرژِي خود را هدر داده است.
اين جامعه شناس يادآور شد: ميانگين هوشي و توانايي جامعه بالاتر از حكومت است؛ اين وضعيت جامعه ايراني را به استيصال رسانده است! اين روزها ديگر فقط مهاجرت نخبگان نيست، مهاجرت تكنيسين‌هاي نيروي كار شما هم دارد رخ مي‌دهد. آدم‌هايي كه درون ساختار تصميم‌گيري هستند مي‌شود روي اكثريت آنها دست گذاشت و ادعا كرد كه آنها از ميانگين آدم‌هايي كه در جامعه هستند پايين‌تر هستند. روياي توسعه دارد بر باد مي‌رود. جامعه احساس مي‌كند دارد تمام ظرفيت‌هايش را از دست مي‌دهد. انسان موجودي است كه در سايه آينده زندگي مي‌كند. ما تبديل شده‌ايم به جامعه مسائل حل نشده! در زمان شاه هم عده‌اي به جامعه شناس‌ها مي‌گفتند حرف‌هاي غربي مي‌زنيد! محافظه‌كارها زمان شاه هم مي‌گفتند اين اعداد بي‌خود است! در دولت شاه هم كه به غربگرايي متهم بود عده‌اي به جامعه شناس‌ها مي‌گفتند حرف‌هاي غربي مي‌زنيد! در آن حكومت هم كه مي‌خواست سرتا پا غربي شود يك عده‌اي مي‌گفتند اين حرف‌ها غربي است و شد آنكه شد! مردم مطالبه‌گر هستند، بر سر فساد، بر سر اشتغال، بر سر زنان، بر سر مداخله در سبك زندگي‌شان، بر سر تخريب محيط زيست. مجموعه‌اي از تناقضات را نمي‌توانيد پوشش بدهيد. به ميليون‌ها نفر بگوييد مقاومت كنيد و بعد ببينيد خودشان جور ديگري زندگي مي‌كنند! وسايل خودشان را از جاي ديگري مي‌خرند، بچه‌هاي‌شان در جاي ديگري زندگي مي‌كنند!
جوانان فكر مي‌كنند تبديل
به انسان‌هاي زائدي شده‌اند
سعيد حاجي‌ناصري، استاد علوم سياسي دانشگاه تهران نيز در اين برنامه گفت: اگر جوان امروزي طغيان مي‌كند به خاطر اين است كه احساس تعلق ندارد. احساس تعلق از چه چيزي برمي‌آيد؟ از اشتغال، از داشتن خانواده، از اينكه نقشي سودمند در جامعه دارد و جامعه او را به رسميت شناخته است. جوانان، دختر و پسر، امروز احساس تعلق خاطر ندارند. فكر مي‌كنند تبديل به انسان‌هاي زائدي شده‌اند. تورگنيف (نويسنده مشهور روسي) رماني دارد به نام رودين؛ آنجا به نحو احسن نشان مي‌دهد كه چگونه در جامعه روسيه انسان‌هاي زيادي هستند به عنوان انسان‌هاي زيادي! چنين انسان‌هايي پايگاه اجتماعي انقلاب 1917 روسيه شدند. جمهوري اسلامي مخالف طبقه متوسط نيست و طبقه متوسط هم مخالف جمهوري نيست.