آيا آتش‌بس يمن بعد از شش ماه بار ديگر تمديد مي‌شود؟
سايه ترديد بر آتش‌بس
شهاب شهسواري
آتش‌بس شش ماهه در يمن كه از فروردين ماه امسال ابتدا به مدت دوماه آغاز شد و دوبار تمديد شد، روز گذشته به پايان رسيد و بار ديگر سايه جنگ بر فقيرترين كشور عربي سايه افكند. انصارالله يمن به شدت از بي‌ميلي عربستان سعودي و ائتلاف تحت رهبري اين كشور به اجراي تعهداتش در توافق آتش‌بس ناراضي است و تاكيد مي‌كند كه ادامه آتش‌بس به همين شكل كنوني با معناي «مرگ باليني» يمن است. سازمان ملل متحد، دولت ايالات متحده امريكا و ۴۴ نهاد بشردوستانه ملي و بين‌المللي خواستار از سرگيري آتش‌بس در يمن شده‌اند. هر چند دو ماه پيش هم در واپسين ساعات پايان آتش‌بس، دو طرف با ميانجيگري سازمان ملل متحد بار ديگر حاضر به تمديد آن شدند، اما اين‌بار اظهارنظرهاي انصارالله تندتر است. هيات مذاكره‌كننده انصارالله يمن با صدور بيانيه‌اي اعلام كرده است كه طرف‌هاي متجاوز هيچ جديتي در حل مسائل بشردوستانه ندارند و تمايل دارند كه از طريق هدف قرار دادن معيشت مردم يمن، آنها را به زانو در بياورند. همزمان انصارالله به شركت‌هاي نفتي خارجي كه در «چپاول منابع نفتي يمن» دست دارند، هشدار داده است كه در صورتي كه به اقدام‌ها خود از جمله استخراج نفت و صادرات آن به خارج از كشور ادامه دهند، با عواقب سختي مواجه خواهند شد.
همزمان با اظهار نارضايتي انصارالله يمن از وضعيت اجراي آتش‌بس توسط طرف سعودي، دولت منتصب عربستان سعودي در يمن روز گذشته اعلام كرد كه نسخه‌اي به‌روزرساني شده از پيشنهادهاي سازمان ملل متحد براي تمديد آتش‌بس دريافت كرده است. هانس گروندبرگ، فرستاده ويژه سازمان ملل متحد در امور يمن، نسخه به‌روزرساني شده پيشنهادي خود براي تمديد آتش‌بس را روز گذشته به شوراي رياستي يمن، وابسته به عربستان سعودي و دولت نجات ملي صنعا، وابسته به انصارالله يمن داده است. شوراي رياستي وابسته به عربستان سعودي در بيانيه‌اي كه در خبرگزاري دولتي سبا منتشر شده است، تاكيد مي‌كند: «دولت خواستار تمديد آتش‌بس است كه به نفع همه يمني‌هاست، آمد و شد را تسهيل مي‌كند و پرداخت دستمزدها را تامين مي‌كند و باعث فروكش كردن رنج‌هايي مي‌شود كه توسط كودتاي شبه‌نظاميان حوثي ايجاد شده است.»
در برابر، شنبه شب، هيات مذاكره‌كننده انصارالله يمن در بيانيه‌اي تاكيد كرد: «يمن در مدت آتش‌بس، در قبال نقض‌هاي مكرر، خويشتنداري كرد تا فرصت بيشتري به تلاش‌هاي سازمان ملل و ساير كشورهاي برادر بدهد.» به گزارش فارس و به نقل از المسيره در اين بيانيه آمده است: «ما جز منافع و حقوق انساني و قانوني ملت يمن، هيچ برنامه‌اي نداريم. بر همين اساس، دو بار با تمديد آتش‌بس موافقت كرديم، به اميد اينكه كشورهاي متجاوز، كمترين احساس مسووليت يا دركي از خود نشان دهند.»
هيات يمني با بيان اينكه با گذشت شش ماه از اين آتش‌بس، هيچ جديتي براي حل مسائل انسان‌دوستانه مشاهده نكرده است، تصريح كرد: «متاسفانه مشخص شد كه كشورهاي متجاوز پس از اينكه تمامي كارت‌هاي خود را از دست دادند، ديگر راهي جز هدف قرار دادن معيشت ملت يمن نداشتند و آن را راحت‌ترين ابزار براي به زانو درآوردن ملت ديدند.» اين هيات در ادامه تاكيد كرد: «كشورهاي متجاوز به اندازه‌اي كه تمايل دارند خود را از پيامدهاي جنگ و حملات مستقيم دور نگه دارند، تمايلي به صلح ندارند. ما خارج از چارچوب حقوق شهروندان يمني، مطالبه‌اي نداشته‌ايم، از جمله رعايت مساوات در پرداخت حقوق‌ها كه از درآمدهاي حاكميتي از جمله نفت خام و گاز صورت مي‌گيرد.» در اين بيانيه با اشاره به اينكه ائتلاف متجاوز، جنگ را به ميدان اقتصادي كشانده است، تاكيد شد، در خصوص بازگشايي مسيرها در تعز و ساير استان‌ها، «در دوره نخست آتش‌بس، كميته‌اي تشكيل داديم، ولي طرف مقابل با بررسي بازگشايي جاده‌ها در همه استان‌ها مخالفت مي‌كرد و سپس اين كميته را هدف قرار داد.» اين هيات با بيان اينكه نقض مكرر آتش‌بس توسط ائتلاف متجاوز باعث شهادت ده‌ها يمني به ويژه در مناطق مجاور عربستان سعودي شده، درباره تبادل اسرا هم خبر داد كه در اين پرونده طرف مقابل فقط بر آزادي اسراي سعودي و برخي سركرده‌ها تمركز كرده است. هيات مذاكره‌كننده يمن ضمن تاكيد بر حق ملت اين كشور در دفاع از حقوق خود و مقابله با تجاوز و محاصره، كشورهاي متجاوز را مسوول به بن‌بست رسيدن توافقات عنوان كرد.
شركت‌هاي نفتي خارجي يمن را ترك كنند
مقام‌هاي انصارالله يمن از هفته گذشته مكررا نسبت به غارت منابع نفتي يمن هشدار داده‌اند و شركت‌هاي خارجي را كه با متجاوزان براي غارت منابع نفتي يمن همكاري مي‌كنند، تهديد كرده‌اند كه در صورت ادامه فعاليت‌هاي‌شان با عواقب سختي مواجه خواهند شد. در تازه‌ترين اظهارنظر از اين دست، روز شنبه احمد دارس، وزير نفت و معادن دولت نجات ملي يمن در مصاحبه‌اي به شركت‌هاي خارجي تا روز يكشنبه (ديروز) فرصت داد كه دست از استخراج نفت يمن و صادرات آن به خارج از كشور بكشند. وي در گفت‌وگو با شبكه المسيره اين كشور گفت كه شركت‌هاي اجنبي و داخلي فعال در مناطق اشغالي بايد دست از چپاول منابع و ثروت طبيعي مردم يمن بردارند. او گفت كه شركت‌هاي نفتي از روز يكشنبه بايد دست از استخراج نفت و صادرات آن به خارج از يمن بردارند. وزير نفت و معادن متجاوزان را تهديد كرد: «ما همه اقدامات قاطعانه براي ممانعت از غارت و دست درازي به منابع ملي بر اساس قوانين بين‌المللي را اتخاذ خواهيم كرد.»
نيروهاي مسلح يمن هم شنبه شب در بيانيه‌اي به شركت‌هاي كشتيراني شريك ائتلاف سعودي در غارت منابع اين كشور هشدار دادند. در بيانيه نيروهاي مسلح يمن آمده است: «ما به شركت‌هاي كشتيراني كه مقصدشان كشورهاي متجاوز هستند و در يمن فعاليت مي‌كنند، هشدار مي‌دهيم كه از دستورالعمل‌هاي ما پيروي كنند و هشدارهاي ما را جدي بگيرند.» در ادامه اين بيانيه آمده است: «به محض پايان آتش‌بس، در صورتي كه خواسته‌هاي بحق مردم ما محقق نشود، هشدارهاي‌مان را به شما عملي خواهيم كرد.» در پايان اين بيانيه تاكيد شده است كه نيروهاي مسلح يمن در حال آماده شدن براي هر گونه تحولي هستند و اين شركت‌ها را مسوول ناديده گرفتن هشدارهاي خود مي‌دانند. مهدي المشاط، رييس شوراي عالي سياسي يمن نيز چندي پيش اعلام كرد كه هرگز در برابر چپاول و غارت ثروت و منابع يمن سكوت نخواهيم كرد. وي چپاول و غارت ثروت مردم يمن توسط مزدوران وابسته به ائتلاف سعودي و واريز آن در بانك ملي عربستان را به شدت محكوم كرد. پيش‌تر منابع رسانه‌اي گزارش داده بودند كه نفتكش بزرگي با ظرفيت حدود دو ميليون بشكه نفت، طي يك روز نفت يمن را از مناطق تحت اشغال عربستان به سرقت برده است.
بيانيه ۴۴ نهاد بشردوست
۴۴ نهاد ملي و بين‌المللي بشردوست با صدور بيانيه‌اي روز پنجشنبه خواهان تمديد آتش‌بس در يمن شدند. در اين بيانيه آمده است: «به عنوان سازمان‌هايي كه در يمن فعاليت مي‌كنيم، گام‌هاي مهم برداشته شده از سوي همه طرف‌هاي مخاصمه را براي استمرار آتش‌بس تحسين مي‌كنيم. ما با هم توانستيم كه طولاني‌مدت‌ترين بازه آرامش را در طول هفت سال و براي مردم يمن آسايش و اميد ايجاد كنيم.» در اين بيانيه آمده است كه در طول ۶ ماه گذشته يمن شاهد كاهش ۶۰ درصدي تلفات بوده، ميزان سوختي كه وارد بندر حديده شده است چهار برابر شده و بيمارستان‌ها و كسب و كارها به سوخت دسترسي پيدا كرده‌اند. در همين مدت پروازهاي فرودگاه صنعا اجازه داده است كه ۲۱ هزار يمني با پرواز به خارج از كشور به خدمات بهداشتي دسترسي داشته باشند، تحصيلات‌شان را دنبال كنند، فرصت‌هاي شغلي جديد پيدا كنند و به خانواده‌هاي‌شان در آن سوي مرزها بپيوندند. اين بيانيه تاكيد مي‌كند كه ۲۳ ميليون و ۴۰۰ هزار شهروند يمني به كمك‌هاي بشردوستانه براي ادامه زندگي وابستگي دارند. اين ۴۴ نهاد بين‌المللي تاكيد مي‌كند: «استمرار بيشتر آتش‌بس نخستين گام در راستاي استفاده از دستاوردهايي كه در شش ماه گذشته به دست آمده و ايجاد ثبات لازم براي كمك‌هاي طولاني‌مدت‌تر است. اما اگر درگيري‌ها از سر گرفته شود، نه تنها دستاوردهاي اخير را از بين مي‌برد، بلكه توسعه آينده يمن را هم تهديد مي‌كند.»
درخواست امريكا براي تمديد آتش‌بس
بدر البوسعيدي، وزير خارجه عمان و آنتوني بلينكن، همتاي امريكايي او روز شنبه در تماسي تلفني تلاش‌هاي مربوط به تمديد آتش‌بس در يمن را مورد بررسي قرار دادند. وزارت خارجه عمان اعلام كرد كه وزير خارجه امريكا در تماس تلفني با همتاي عماني خود روابط دو كشور و پاره‌اي از مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي داراي اهتمام مشترك را بررسي كرد. دو طرف بر حمايت از تلاش‌هاي صورت گرفته براي تمديد آتش‌بس در يمن و اهميت اقدام مشترك براي تقويت اعتماد و گفت‌وگوي سازنده بين همه طرف‌ها تاكيد كردند. وزارت خارجه امريكا نيز در بيانيه‌اي با اشاره به تماس تلفني وزير خارجه اين كشور و همتاي عماني او اعلام كرد كه دو طرف پايان قريب‌الوقوع آتش‌بس در يمن تحت نظارت سازمان ملل متحد را بررسي كردند. در اين بيانيه آمده است كه بلينكن از پايبندي عمان به تمديد آتش‌بس و تلاش‌هاي آن براي كمك به توسعه اين آتش‌بس استقبال كرد و گفت كه تمديد آتش‌بس شامل پرداخت حقوق معوقه معلمان، پرستاران و ديگر كاركنان خدمات مدني، گسترش پروازها از صنعا، بازگشايي جاده‌ها در تعز و ديگر اماكن و تضمين تداوم ارسال سوخت را شامل خواهد شد. طبق گزارش وبگاه «الخليج اونلاين»، در بيانيه وزارت خارجه امريكا آمده است كه بلينكن همچنين درباره ازسرگيري جنگ در يمن كه تنها به ويراني و درد و رنج بيشتر مردم يمن منجر خواهد شد، ابراز نگراني كرد.