شهرداري تهران در روياي اتوبوسهاي جام جهاني
شهرداري تهران روياي خريد اتوبوسهاي جام جهاني قطر را در سر دارد. خبر ايده واردات اتوبوسهاي جام جهاني به تهران را يك عضو شوراي شهر تهران در حاشيه هجدهمين نمايشگاه حمل و نقل، عمران و خدمات شهري اعلام كرد. در همين رابطه يك عضو شوراي شهر تهران در جمع خبرنگاران اعلام كرد كه شهرداري براي نوسازي ناوگان اتوبوسراني شهر تهران نيم نگاهي به اتوبوسهاي جام جهاني قطر دارد.
يك عضو ديگر شوراي شهر تهران نيز تصميم شهرداري براي واردات اتوبوس به تهران را تاييد مي‌كند. پرويز سروري، نايب‌رييس شوراي شهر تهران مي‌گويد: «دولت بايد اجازه دهد مازاد را از بيرون كشور واردات داشته باشيم. بي‌ترديد حمل و نقل عمومي از اهميت بسزايي برخوردار است و آلودگي هوا، ترافيك و... به اين موضوع مرتبط و جان مردم مهم است.»
البته اين تصميم تازگي ندارد و پيش از اين نيز عليرضا زاكاني، شهردار تهران پيشنهاد واردات اتوبوس خارجي كاركرده را مطرح كرده بود. عليرضا زاكاني اواخر زمستان ۱۴۰۰ در نامه‌اي به رييس‌جمهور درخواست كرده بود تا دولت با واردات فوري ۱۰۰۰ اتوبوس دست دوم تك‌كابين از تركيه با ميانگين عمر فعلي ۱۳ سال و بازسازي در حد قابل استفاده با استانداردهاي يورو۲ با معافيت از هرگونه عوارض گمركي موافقت كند.
طبق خبرهاي منتشر شده از يك‌هزار دستگاه مورد تقاضاي شهردار تهران تنها ۵۰ دستگاه وارد شده است. در همين رابطه مجتبي شفيعي، معاون شهردار تهران از ورود اتوبوسهاي كاركرده توليد اروپا خبر داده و مي‌گويد: ۵۰ دستگاه اتوبوس وارد شده كه در حال تعميرات اوليه است و پس از اخذ مجوز دولت شماره‌گذاري آن انجام خواهد شد كه در اين ميان اتوبوسهاي تك كابين، دو كابين و دو طبقه به چشم مي‌خورد كه 5 دستگاه از اين اتوبوس‌ها دو طبقه خواهند بود كه اين اتوبوس‌ها استاندارد يورو۴ و حتي يورو۵ هستند و استانداردهاي مورد نظر ما را تامين كرده‌اند و قيمت خريد اين اتوبوس‌ها از هزينه اورهال اتوبوسهاي فعلي كمتر است. حال به نظر مي‌رسد بعد از بي‌نتيجه ماندن واردات اتوبوس دست دوم از تركيه، حالا نگاه مديران شهري تهران به قطر دوخته شده است. اين مديران تصميم گرفته‌اند اتوبوسهاي جام جهاني قطر را خريداري كنند!
متولي قيمت‌گذاري اتوبوس كاركرده كيست؟
برخلاف اتوبوسهاي نو كه معيار ارزش‌گذاري آن روشن، شفاف و قابل ارزيابي است، وسيله كاركرده يا استوك يا به قول معروف دست دوم معيار مشخصي ندارد؛ به همين خاطر داوري مشخصي در خصوص صلاحيت مبلغ خريدار يا فروشنده وجود ندارد. به تعبيري ارزش كالاي دست دوم مبلغي است كه بين فروشنده و خريدار توافق شود.
اما در خصوص اتوبوس نو، معيارها كاملا مشخص است. نهادهاي نظارتي و بازرسي مي‌توانند گرانفروشي يا كم‌فروشي را ارزيابي كرده و در خصوص سلامت معامله اظهارنظر كنند. منتقدان معتقدند اصرار بر خريد اتوبوس كاركرده مي‌تواند بستر بروز فساد باشد. آنها مي‌گويند با اصرار مديران شهري بر خريد اتوبوس دست دوم، دلال‌هاي فاسد به شهرداري چشم طمع خواهند دوخت و ممكن است شهرداري با پرونده‌هاي فساد متعددي درگير شود.
شعار حمايت از توليد داخل مي‌دهند؛ به دلال خارجي پول مي‌دهند. مخالفان واردات اتوبوس معتقدند وقتي در داخل اتوبوس توليد مي‌شود چرا بايد سراغ دست دوم خارجي رفت؟ اين سوالي است كه كارشناسان خودرو مي‌پرسند. آنها مي‌گويند اتوبوس‌سازي بالاترين نرخ اشتغال را در ميان صنايع خودروسازي دارد. اين كارشناسان مي‌گويند در شرايطي كه برخي از اين شركت‌هاي با كمتر از ظرفيت اسمي توليد خود كار مي‌كنند، چرا وزارت كشور و شهرداري‌ها براي افزايش سطح توليد آنها قرارداد نمي‌بندند؟ از نظر آنها توسعه اتوبوس‌سازي با تامين سرمايه از جانب دولت ممكن است. اغلب اتوبوس‌سازان داخلي مي‌توانند در صورت كمك‌هاي مالي دولت خطوط جديد راه‌اندازي كنند و تيراژ توليد اتوبوس در كشور افزايش يابد.
برخي فعالان صنعت اتوبوس‌سازي داخلي معتقدند تاكيد بر واردات اتوبوس به جاي عقد قرارداد با شركت‌هاي داخلي تنها به معناي رشد دلال‌هاي اتوبوس دست دوم است. به نظر مي‌رسد مديران شهري تهران تنها در شعار حامي توليد داخل هستند و با بهانه‌جويي به جاي عقد قرارداد با اتوبوس‌سازان داخلي نگاه به غرب و خارج از كشور دارند.