بانك مركزي گزارش تحولات اقتصاد كلان در شهريور امسال را منتشر كرد
موتور چاپ پول روشن است
بانك مركزي گزارش «تحليل تحولات اقتصاد كلان و اقدامات اين بانك در شهريور ماه ۱۴۰۱» را منتشر كرد. در گزارش بانك مركزي آمده است: حجم نقدينگي در پايان شهريور امسال به 55949.3 هزار ميليارد ريال (5594هزار ميليارد تومان) رسيده. اين رقم نسبت به پايان سال گذشته معادل 15.8درصد افزايش يافته است. ضمن اينكه عدد نقدينگي نسبت به مرداد ماه، نزديك به 4درصد رشد كرده است. اين درحالي است كه عدد نقدينگي در مرداد ماه نسبت به تير ماه 3درصد رشد كرده بود. اتفاقي كه برخلاف ادعاهاي مطرح شده توسط مسوولان دولتي است كه همواره از كنترل نقدينگي و رشد پايه پولي صحبت كرده‌اند.
نكته قابل توجه اينكه نرخ رشد دوازده ماهه نقدينگي در شهريور ماه 1401 معادل 37.5درصد بوده است در مرداد ماه اين عدد در 37.8درصد قرار گرفت و در نگاه اول، كاهش 0.3درصدي رخ داده است. اما مدت‌هاست كه اين رشد سالانه نتوانسته به زير ۳۷درصد برسد. اين درحالي است كه مدتي پيش بانك مركزي و دولت از هدف‌گذاري ۳۰درصدي براي رشد نقدينگي خبر دادند. اما وضعيت كنوني اميدها رسيدن به اين رقم را هم كمرنگ كرده است.
بانك مركزي به مانند مرداد ماه، باز هم اعلام كرده در حدود ۲.۵ واحد درصد از رشد نقدينگي در دوازده ماهه منتهي به پايان شهريور سال ۱۴۰۱ مربوط به اضافه شدن اطلاعات خلاصه دفتركل دارايي‌ها و بدهي‌هاي بانك مهر اقتصاد به اطلاعات خلاصه دفتركل دارايي‌ها و بدهي‌هاي بانك سپه (به واسطه ادغام بانك‌هاي متعلق به نيروهاي مسلح در بانك سپه) است و «فاقد آثار پولي» است. به عبارت ديگر، سياست‌گذار پولي كشور معتقد است كه در صورت تعديل اثرات پوشش آماري مذكور، رشد نقدينگي در پايان شهريور سال ۱۴۰۱ نسبت به پايان شهريور سال ۱۴۰۰ معادل 35درصد خواهد بود.
رشد 3درصدي پايه پولي در يك ماه
بانك مركزي عنوان كرده كه رشد ميانگين پايه پولي (دوازده ماهه منتهي به شهريور ماه امسال) به 33.1درصد رسيده است. رشد پايه پولي در دوازده ماهه منتهي به مردادماه امسال ۳۰.۳درصد بود. پايه پولي در پايان شهريور ماه امسال معادل 6907.3 هزار ميليارد ريال اعلام شده نسبت به پايان سال گذشته، رشدي معادل 14.4درصد داشته است. بانك مركزي معتقد است كه اين عدد در مقايسه با رشد پايه پولي در دوره مشابه سال قبل (13.1درصد) به ميزان 1.3 واحد درصد افزايش يافته است. اين درحالي است كه پايه پولي در مردادماه رشدي معادل ۱۱.۳درصد داشته كه در مقايسه با دوره مشابه سال قبل (۱۲.۴ درصد) به ميزان ۱.۱ واحد درصد كاهش يافته بود. در واقع مي‌توان گفت كه شرايط پايه پولي كه به معناي چاپ پول پرقدرت و تورم‌زاست؛ چندان مساعد نيست.
بررسي وضعيت تورم
با اينكه بانك مركزي از انتشار اطلاعات مربوط به شاخص قيمت كالاها و خدمات مصرفي براي خانوارها «منع» و اين وظيفه به مركز آمار ايران سپرده شده، اما در بخش ديگري از اين گزارش به بررسي تحولات تورم پرداخته است. هر چند اطلاعاتي كه بانك مركزي درباره تورم ارايه كرده، با اطلاعات منتشر شده توسط مركز آمار در برخي موارد همسو است و در برخي ديگر متناقض. اين موضوع شايد به بحث «سبد انتخابي» بانك مركزي از نرخ تورم برمي‌گردد و نحوه محاسبه آن.
به گفته بانك مركزي تورم ماهانه در شهريور ماه سال جاري با 0.2 واحد درصد افزايش نسبت به ماه قبل به 2.6درصد رسيده است. تورم نقطه به نقطه (شهريور امسال نسبت به شهريور سال گذشته) حدود 50درصد و تورم ميانگين (تورم دوازده ماهه منتهي به شهريور امسال) به نزديك 40درصد رسيده است. البته بانك مركزي عنوان كرده كه تورم نقطه به نقطه و ميانگين نسبت به مرداد ماه سال جاري به ترتيب معادل 0.9 و 0.5 واحد درصد كاهش نشان مي‌دهد.
بررسي تورم ماهانه شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي به تفكيك گروه‌هاي اختصاصي «كالا» و «خدمت» در شهريور ماه نشان مي‌دهد تورم ماهانه گروه‌اختصاصي «كالا» با 0.5 واحد درصد افزايش نسبت به ماه گذشته به 1.9درصد رسيد. در مقابل تورم ماهانه گروه اختصاصي «خدمت» در همين مقطع همچنان با روند كاهشي همراه بوده و با
0.3 واحد درصد كاهش نسبت به ماه گذشته به رقم 3.9درصد رسيد. بررسي تحولات تورم ماهانه گروه كالا به تفكيك «خوراكي‌ها» و «غيرخوراكي‌ها» مويد افزايش تورم ماهانه اقلام خوراكي در شهريور 1401 نسبت به ماه قبل از آن است. به‌طوريكه شاخص بهاي خوراكي‌ها و آشاميدني‌ها با 1.3 واحد درصد افزايش نسبت به مرداد و ثبت تورم ماهانه 2.1درصدي، سهمي معادل 0.8 واحد درصد را از تورم ماهانه شاخص كل (2.6درصد) در شهريور ماه سال جاري به خود اختصاص داده است.
تحولات شاخص خدمت نيز حاكي از آن است كه افزايش تورم ماهانه اين گروه عمدتا متاثر از تحولات شاخص‌هاي خدمت در گروه «مسكن و خدمات ساختماني» و «بهداشت و درمان» بوده است؛ به‌طوري كه سهم اين دو گروه از تورم ماهيانه خدمت در شهريور ماه سال جاري (3.9درصد) به ترتيب 3.0 و 0.3 واحد درصد بوده است.
رشد قيمت‌ها در بازار مسكن
بانك مركزي در بخش ديگري از گزارش خود به وضعيت بازار مسكن در شهريور ماه امسال پرداخته و اضافه كرده است: در بازار مسكن و براساس اطلاعات اخذ شده از سامانه ثبت معاملات املاك و مستغلات كشور، متوسط قيمت خريد و فروش يك متر مربع زيربناي واحد مسكوني معامله شده در شهر تهران طي شهريور امسال نسبت به ماه قبل 1.1درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل نيز 36.3درصد افزايش را تجربه كرده است.
افت شاخص سهام
به روايت بانك مركزي، در بازار سهام نيز شاخص كل بورس اوراق بهادار در روز پاياني شهريور ماه 4.9درصد نسبت به روز پاياني ماه قبل كاهش يافت. لازم به ذكر است سياست‌گذار پولي با رصد مستمر تحولات قيمت دارايي‌ها و توجه به دلالت‌هاي آن بر تغيير سطح انتظارات تورمي، عنداللزوم اقدامات سياستي مناسب را در دستور كار قرار خواهد داد.
بازار ارز
بانك مركزي اضافه كرده: مطابق با اطلاعات مندرج در سامانه معاملات الكترونيكي ارز، بررسي تحولات بازار ارز حاكي از آن است كه در شهريور ماه متوسط نرخ فروش دلار در بازار حواله حدود 268.5 هزار ريال بود كه نسبت به مرداد ماه معادل 1.1درصد افزايش نشان مي‌دهد. در بخش اسكناس نيز متوسط نرخ فروش دلار در اين ماه حدود 283.4 هزار ريال بود كه حاكي از كاهش 0.8درصدي آن در مقايسه با مرداد ماه است. در بازار غيررسمي نيز متوسط نرخ دلار در شهريور ماه نسبت به ماه قبل از آن، با كاهش همراه بود. بررسي تحولات بازار بين‌بانكي در شهريور ماه نيز نشانگر كاهشي نسبي در حجم معاملات و كاهش وجوه در دسترس بانك‌ها و به تبع آن افزايش ملايمي در نرخ بازار بود كه از جمله دلايل آن مي‌توان به افزايش حراج‌هاي اوراق دولتي (از 74.6 هزار ميليارد ريال در مرداد ماه به 200.7 هزار ميليارد ريال در شهريور ماه) اشاره كرد؛ هر چند بايد توجه داشت كه به‌رغم موارد عنوان شده، نرخ بازار بين‌بانكي كماكان در محدوده دالان از پيش تعيين شده قرار دارد.