سه اخطار براي فاجعه بعدي

بهاره شبانكارئيان

دوم خرداد ماه سال جاري بخشي از برج‌هاي دوقلوي متروپل آبادان فرو ريخت. اين برج جزو يكي از هلدينگ‌هاي «حسين عبدالباقي» مالك و مقصر اصلي اين فاجعه بود كه پس از فرو ريختن برج متروپل مرگ او نيز با ابهام روبه‌رو شد. اين فاجعه بر اثر شكست سازه‌اي و نقض در ضوابط فني و استانداردها رخ داد و در پي آن 43 نفر كشته و بيش از 30 نفر مصدوم شدند. يك هفته پس از اين فاجعه يعني در 9 خرداد ماه شهاب صديقي مديركل مديريت بحران استانداري خوزستان عنوان كرد: «قرارگاه خاتم‌الانبيا مسووليت تخريب بخش باقي‌مانده و ناايمن ساختمان 11 طبقه متروپل آبادان را برعهده گرفت.»

چند روز بعد در 19 خرداد ماه فالح صفايي معاون فني و زيربنايي سازمان منطقه آزاد اروند درخصوص اين فاجعه اعلام كرد: «پيرو مصوبه شوراي تامين استان خوزستان سازمان منطقه آزاد اروند به عنوان مدير و كارفرما همچنين قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا به عنوان پيمانكار تكميل عمليات آواربرداري و تخريب بقاياي ساختمان متروپل آبادان تعيين شدند. براساس اين مصوبه قراردادي منعقد و عوامل مهندسي اين قرارگاه به ‌طور كامل در محدوده عملياتي اين ساختمان استقرار يافتند. در جريان عمليات امدادرساني و آواربرداري ساختمان متروپل از روزهاي نخست حادثه ماشين‌آلات قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا فعال در پروژه‌هاي جاري با اين سازمان به محل حادثه فرا خوانده شد. با انعقاد اين قرارداد عمليات حساس و تخصصي آواربرداري و برداشت بقاياي ساختمان متروپل از سوي شوراي تامين استان خوزستان به عنوان پروژه‌اي مستقل ميان اين سازمان و آن قرارگاه در دستور كار قرار گرفته است. عمليات اين سازمان فارغ از جايگاه حقوقي و چندگانگي حاكميتي خود را در برابر جان شهروندان مسوول مي‌داند و عمليات آواربرداري و تخريب ايمن و تدريجي ساختمان متروپل تحت نظارت سازمان منطقه آزاد اروند و از سوي قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا طي مدت 4 ماه انجام مي‌شود.»
حدود يك ماه بعد در 21 تير ماه جاري محمدرضا اسكندري مديرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در گفت‌وگوي زنده با بخش خبري 23 شبكه خوزستان عنوان كرد: «مطابق مصوبه شوراي تامين استان خوزستان قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا به عنوان پيمانكار تخريب بقاياي ساختمان متروپل آبادان تعيين شد كه بنا بود شيوه آواربرداري و تخريب را طبق زمانبندي مشخص شده در مفاد قرارداد تعيين كند. معاونت فني و امور زيربنايي اين سازمان به قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا در اين خصوص اخطار داد. طبق مفاد قرارداد في‌مابين سازمان منطقه آزاد اروند و قرارگاه سازندگي 20درصد از اعتبار پيش‌بيني شده از سوي اين سازمان به آن قرارگاه پرداخت شد. از آنجايي كه سپردن كار به قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا از طريق مصوبه شوراي تامين استان خوزستان و با حضور وزير كشور صورت گرفته اگر بنا به تغيير پيمانكار باشد بايد شوراي تامين استان تشكيل شود. اگر قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا از اواخر تير ماه عمليات را آغاز و مطابق زمان‌بندي پيش ببرد، كار را با اين قرارگاه ادامه خواهيم داد 
در غير اين صورت تعيين تكليف خواهيم كرد.»
5 ماه از فاجعه متروپل مي‌گذرد. نه تنها طبق مصوبه ذكر شده در اين قرارداد، عمليات آواربرداري با تخريبي ايمن صورت نگرفت، بلكه براي بار سوم 
فرو ريخت. 
 4 آبان ماه جاري بود كه بخشي از سازه باقي‌مانده ساختمان متروپل بر سر برخي از جمعيتي كه در اين خيابان حضور داشتند آوار شد. نادر نقيبي رييس اورژانس پيش بيمارستاني و مركز فوريت‌هاي پزشكي آبادان درباره فرو ريختن سه باره ساختمان متروپل گفت: «در اين حادثه يك زن به نام «سحر كشيف» ۴۰ ساله جان باخت كه پيكر او توسط تكنسين‌هاي اورژانس ۱۱۵ به بيمارستان امام خميني پالايشگاه نفت آبادان انتقال يافت. دو مرد ۴۲ و ۲۲ ساله نيز در پي وقوع اين حادثه مصدوم شدند. مصدومان اين حادثه توسط تكنسين‌هاي اورژانس به بيمارستان شهيد بهشتي آبادان انتقال يافتند. همچنين مجيد فراهاني‌پور مديرعامل آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهرداري آبادان نيز عنوان كرد: «چند خودرو هم در خيابان سعدي زير آوار گرفتار شدند.» پيش از اين نيز در 23 شهريور ماه جاري متروپل دچار ريزش شد و يك كارگر جان خود را از دست داد. حالا «اعتماد» به حواشي كه حول اين برج تخريب شده مي‌چرخد، مي‌پردازد.

چه كسي مقصر است؟
يك منبع مطلع به «اعتماد» مي‌گويد: «عصر روز چهارشنبه 4 آبان ماه بخشي ديگر از متروپل فرو ريخت. معمولا از روز چهارشنبه بعدازظهر تا جمعه شب مردم از اكثر نقاط خوزستان براي خريد به آبادان مي‌آيند، چون كالا در بازارهاي آبادان از خارج از كشور وارد مي‌شود و كيفيت بالايي دارد. همچنين از قيمت مناسبي برخوردار است. بازار آبادان در منطقه اميري قرار دارد و اين منطقه در چنين روزهايي به‌ شدت شلوغ مي‌شود. خيابان اميري مركز اصلي اين شهر است. مراكز تجاري و اقتصادي كه شريان اصلي آبادان است در خيابان اميري قرار دارد. متروپل هم همان‌طور كه مي‌دانيد در خيابان اميري واقع شده است. وقتي كه متروپل براي بار سوم فرو ريخت گردشگران زيادي براي خريد از شهرهاي مختلف خوزستان به اين خيابان آمده بودند. همين موضوع مي‌توانست فاجعه‌اي ديگر به همراه داشته باشد ولي به دليل ساعتي كه اين اتفاق رخ داد، تعداد مصدومان كم بود اما متاسفانه يك خانم بر اثر ريزش متروپل جانش را از دست داد. ساختمان تجاري پارميدا و پارسه نزديك‌ترين مجتمع‌ها به متروپل هستند. اين دو مجتمع در خيابان اصلي اميري نرسيده به ساختمان متروپل واقع شده‌اند. براي همين مغازه‌دارها و كسبه‌هاي اين مجتمع‌ها پس از اين حادثه عنوان كردند كه شنيده بودند متروپل قرار است بار ديگر بر اثر تخريب ويژه، ريزش كند ولي كسي به صورت رسمي اين تخريب را اعلام نكرده بود.»
او در ادامه مي‌گويد: «وقتي 4 خرداد ماه متروپل ريزش كرد و آن فاجعه را به بار آورد، قرار شد يك كارگروهي عمليات تخريب را به عهده بگيرد. شهرهاي (آبادان، خرمشهر و مينوشهر) جزو مناطق آزاد به حساب مي‌آيند. براساس قانون، مناطق آزاد عالي‌ترين دستگاه اجرايي هستند بنابراين منطقه آزاد اروند مسووليت اين عمليات را به عهده گرفت. شخص رييس‌جمهور هم مدتي قبل طي ابلاغيه‌اي اعلام كرد كه كليه مسوولان دولتي بايد با هماهنگي سازمان منطقه آزاد اروند پروژه را پيش ببرند. به همين جهت نيز طبق اين ابلاغيه مديرعامل سازمان منطقه آزاد اروند مسووليت اين پروژه را به عهده گرفت. براي همين منطقه آزاد اروند پس از فاجعه متروپل تفاهمنامه‌اي را با قرارگاه خاتم منعقد كرد اما چند روز پس از انعقاد اين تفاهمنامه قرارگاه خاتم به تعهدات خود عمل نكرد. براي همين منطقه آزاد اروند به قرارگاه خاتم اخطار داد. قرارگاه خاتم پس از اين اخطار، عمليات تخريب را شروع كرد. حتي نيروهاي خودش را به ساختمان متروپل اعزام كرد. نيروها هم شامل نگهبان، كارگر بود. ماشين‌آلاتي هم براي تخريب پروژه آوردند. مدتي پس از شروع عمليات تخريب در 23 شهريور متروپل مجدد ريزش كرد و يك كارگر هم جانش را از دست داد. ببينيد حادثه‌اي كه 4 آبان ماه رخ داد و باعث شد ساختمان متروپل براي بار سوم ريزش كند مربوط به ضلع جنوبي اين ساختمان بوده و به ضلع شمالي مربوط نمي‌شده است. خانمي هم كه در اين حادثه جان خود را از دست داد گويا داخل ماشين‌اش بوده كه ساختمان فرو مي‌ريزد. هنوز دو سازه در ضلع شمالي اين ساختمان باقي مانده است. بزرگ‌ترين چالشي كه پيش رو قرار دارد همين ضلع شمالي است كه در خيابان اصلي اميري است. مهم‌ترين موضوع اين است كه سينما آزادي در همان ضلع شمالي قرار گرفته و اهالي اين منطقه از اين مساله مي‌ترسند كه سازه باقي‌مانده در ضلع شمالي متروپل هم فرو بريزد و فاجعه‌اي بدتر از دفعه اول رخ دهد. در حال حاضر نيز آبادان تحت‌الشعاع ريزش سه‌باره متروپل قرار گرفته است.»

مروري بر فاجعه متروپل

حادثه‌اي كه ظهر روز دوشنبه ۲ خرداد ۱۴۰۱ در خيابان اميركبير (اميري) واقع در مركز آبادان رخ داد. در پي وقوع اين حادثه، بخشي از برج شماره ۲ متروپل فروريخت. اين حادثه ۴۳ فوتي و ۳۷ نفر مصدوم داشته است. عمليات آواربرداري متروپل به پايان رسيده است. اين ساختمان بخشي از پروژه برج‌هاي دوقلوي متروپل هلدينگ عبدالباقي بودند. در پي فاجعه متروپل مردم آبادان از روز دوشنبه ۲ خرداد ۱۴۰۱، در خيابان‌ها تجمع كردند و به وقوع اين حادثه و كمبود تجهيزات امدادي و عدم رسيدگي به افراد زير آوار مانده اعتراض كردند. ساعت ۲۱ روز پنجشنبه ۵ خرداد ۱۴۰۱ تجمع عزاداري براي جان‌باختگان برج متروپل در فلكه طوطيا آبادان با حضور صدها نفر از مردم برگزار شد. همچنين ساعت ۱۹ همان روز، مردم آبادان در چهارراه شهيد مطهري تجمع كردند و با شعار دادن خواستار برخورد و محاكمه قاطع و جدي با مسببان اين حادثه شدند. اين ريزش بر اثر شكست سازه‌اي به خاطر نقض ضوابط فني و استانداردها بود. 21 نفر از مقصران اين حادثه دستگير شده‌اند. 
12 مرداد ماه جاري آخرين جلسه دادگاه پرونده حادثه ريزش ساختمان متروپل آبادان با حضور خانواده‌هاي آسيب‌ديده از اين حادثه در اهواز برگزار شد. آخرين جلسه دادگاه پرونده حادثه ريزش ساختمان متروپل آبادان، با حضور خانواده‌هاي آسيب‌ديده از اين حادثه، در شعبه ۱۰۱ دادگاه كيفري ۲ شهرستان اهواز برگزار شد.
در آخرين جلسه بررسي قرار شد كيفرخواست ۱۰ نفر از متهمان اين پرونده مورد بررسي دادگاه قرار بگيرد.
به گفته قاضي ايماني، اين دادگاه به صورت علني برگزار شده اما طبق قانون نمي‌توان نامي از متهمان پرونده حادثه ريزش ساختمان متروپل عنوان كرد. 
سخنگوي قوه قضاييه اعلام كرد كه هر كدام از متهمان پرونده متروپل آبادان به پرداخت ديه كامل در حق اولياي دم و پرداخت ديه مصدومان اين حادثه براساس ميزان تقصير متهمان، تعيين شده است. 21 نفر از جمله شهردار اسبق، شهردار زمان حادثه، سرپرست شهرداري منطقه يك آبادان و جمعي ديگر به اتهام قتل شبه عمدي 43 نفر كه 7 نفر از آنان زن بودند و مصدوميت شبه عمد 13 نفر تحت تعقيب قرار گرفتند؛ ميزان تقصير هر كدام مشخص شد و متعاقب آن فرآيند تعقيب و بررسي در دادسرا انجام شد و پرونده با كيفرخواست به دادگاه كيفري دو شهرستان ارسال شد و راي آن صادر شده است. هر كدام از متهمان به سه سال حبس و انتشار محكوميت قطعي متهمان از رسانه ملي، محروميت از خدمات دولتي به ميزان سه سال، دو سال محروميت از انجام شغل مرتبط با حادثه‌اي كه رخ داد، لغو پروانه مرتبط با شغل و محروميت از عضويت در سازمان نظام‌مهندسي محكوم شدند؛ متهمان اصلي پرونده حسين عبدالباقي به ميزان 75درصد بوده كه به دليل فوت او قرار منع تعقيب صادر شده و ديه از ناحيه اموال باقي‌مانده او پرداخت مي‌شود.