اسراييلي‌ها و پنجمين انتخابات در كمتر از چهار سال
آيا بنيامين نتانياهو بازمي‌گردد؟
گروه جهان
روز سه‌شنبه، اسراييلي‌ها براي انتخاب كنست يا پارلمان جديد به پاي صندوق‌هاي راي مي‌روند. اين پنجمين‌بار در كمتر از چهار سال است كه راي‌دهندگان اسراييلي راي مي‌دهند. رسانه امريكايي سي‌ان‌ان در گزارشي كوتاه به چند پرسش رايج درباره اين انتخابات پاسخ داده است:
چرا انتخابات گاه به گاه؟
اسراييل يك سيستم پارلماني متشكل از چندين حزب دارد كه هيچ كدام به تنهايي آراي كافي براي كسب اكثريت كرسي‌هاي پارلمان را به دست نياورده‌اند. اين بدان معناست كه احزاب بايد براي تشكيل ائتلاف متحد شوند و به 61 كرسي مورد نياز براي تشكيل دولت حاكم برسند. اين ائتلاف‌ها حتي در صورت شكل‌گيري مي‌توانند متزلزل باشند و در شرايطي كه اين ائتلاف حمايت حزب يا احزاب ديگر يا گاهي حتي يك عضو پارلمان را از دست بدهد از اكثريت مي‌افتد.
عامل ديگر بنيامين نتانياهو است. او بيش از هر كس ديگري در تاريخ اسراييل به عنوان نخست‌وزير خدمت كرد، در بحبوحه محاكمه فساد قرار دارد و در مجموع يك چهره قطبي است. برخي از سياستمداران ارشد راست ميانه كه از نظر ايدئولوژيك با او موافق هستند، به دلايل شخصي يا سياسي از همكاري با او امتناع مي‌ورزند.
اين امر ايجاد اكثريت‌هاي حكومتي پايدار را پس از چهار انتخابات قبلي براي او دشوار كرد و در سال گذشته، مخالفان او موفق شدند ائتلافي از احزاب كه قبلا هرگز اسمي از آنها شنيده نشده بود را در كنار هم جمع كنند تا او را از قدرت دور نگه دارند. اما اين ائتلاف تنها حدود يك سال و چند ماه دوام آورد و درنهايت رهبران آن، ياير لاپيد و نفتالي بنت، كار را يكسره كرده و خواستار برگزاري انتخابات جديد شدند.
اگر نظرسنجي‌ها درست باشد حزب راست ميانه ليكود به رهبري نتانياهو پس از راي‌گيري روز سه‌شنبه تقريبا به‌طور قطع بزرگ‌ترين حزب در كنست خواهد بود. به عنوان مثال، مجموعه نظرسنجي هاآرتص نشان مي‌دهد كه آنها احتمالا حدود 30 كرسي، يك‌چهارم كل كرسي‌ها را به دست خواهند آورد.
يايير لاپيد، نخست‌وزير كنوني اميدوار است كه حزب ميانه‌رو او «يش آتيد» در جايگاه دوم قرار گيرد. لاپيد براي تشكيل آخرين دولت با نفتالي بنت شريك شد اما بنت اين‌بار نامزد نمي‌شود. حزب بنت متلاشي شده و در آستانه اين انتخابات هم با مشكلات بسياري روبه‌رو است.
بني گانتز، وزير دفاع، قصد دارد در راس حزب جديدي به نام اتحاد ملي، جانشين حزب آبي و سفيد خود كه اكنون از متحد سابق بنت، گيدئون سار و رييس سابق ستاد نيروهاي دفاعي اسراييل، گادي آيزنكوت تشكيل شده است، فعاليت خود را ادامه بدهد. ائتلاف راست افراطي به نام حزب صهيونيست مذهبي به رهبري بزالل اسموتريچ و ايتامار بن گوير مي‌تواند بزرگ‌ترين گروه راست افراطي باشد كه تاكنون در كنست حضور داشته است. از سوي ديگر، پيش‌بيني مي‌شود كه حزب كارگر و اسلاف آن كه زماني قدرتمند بودند و اساسا اسراييل را در 30 سال اول شكل‌گيري آن به عنوان يك دولت تك حزبي و تحت رهبري ديويد بن گوريون و جانشينان او اداره مي‌كردند اما اكنون تنها سايه‌اي از آنها باقي مانده است موفق به كسب تنها تعداد انگشت‌شماري از كرسي‌هاي كنست شوند.
انتخابات چگونه برگزار مي‌شود؟
اسراييل يك دموكراسي پارلماني است كه در آن مردم به حزب مورد حمايت خود راي مي‌دهند. هر حزبي كه حداقل 3.25درصد از آراي مردمي را به دست آورد، براساس درصد كل آرايي كه به دست آورده، تعداد مشخصي از كرسي‌هاي كنست را به دست مي‌آورد. حداقل 3.25درصد براي دور نگه داشتن احزاب بسيار كوچك از كنست و به عنوان تلاشي براي تسهيل شكل‌گيري ائتلاف‌هاي حكومتي درنظر گرفته شده است.
اسراييل در گذشته سيستم انتخاباتي ديگري را تجربه كرد كه براساس آن نخست‌وزير مستقيما و جدا از كنست انتخاب مي‌شد. شيوه‌اي شبيه انتخابات در ايالات‌متحده كه راي‌دهندگان رييس‌جمهور و اعضاي كنگره را جداگانه انتخاب مي‌كند. اما اين سيستم براي اسراييل جواب نداد لذا به همان سيستم سنتي انتخابات پارلماني بازگشتند.
چه پيش‌بيني‌هايي در كار است؟
نظرسنجي‌هاي نهايي نشان مي‌دهد كه حزب نتانياهو و متحدان بالقوه‌اش مي‌توانند چيزي در حدود 60 كرسي را در اين انتخابات به نفع خود سند بزنند و شايد داستان دراماتيك شب انتخابات اين باشد كه آيا نخست‌وزير سابق مي‌تواند دقيقا اين تعداد كرسي يا بيشتر از آن را تصاحب كند؟ اگر بلوك او اكثريت قاطع را به دست آورد، مسير او براي ساختن دولت روشن است و به قدرت بازخواهد گشت. اگر بلوك حامي نتانياهو به زير 61 كرسي سقوط كند، اوضاع پيچيده‌تر مي‌شود. اگر حزب ليكود او بزرگ‌ترين حزب در كنست باشد، احتمالا نتانياهو هنوز اولين شانس تشكيل دولت را خواهد داشت و مي‌تواند منجر به روزها يا هفته‌ها مذاكراتي شود كه راه هم به جايي نبرد.
اگر او شكست بخورد، رييس‌جمهور آيزاك هرتزوگ مي‌تواند تصميم بگيرد كه اين ماموريت را به لاپيد، نخست‌وزير موقت فعلي، يا قانونگذار ديگري كه هرتزوگ برآورد مي‌كند بهترين شانس براي تشكيل دولت را داشته باشد، واگذار كند. اين مي‌تواند به اين معنا باشد كه هيچ كس نمي‌تواند يك دولت اكثريت بسازد كه احتمال برگزاري انتخابات بيشتر و بيشتر را افزايش مي‌دهد. در چنين شرايطي تا زماني كه مذاكرات حزبي در حال انجام باشد و تا زمان تشكيل دولت جديد، لاپيد به عنوان نخست‌وزير موقت به كار خود ادامه مي‌دهد.
مسائل مهم براي اسراييلي‌ها چيست؟
اسراييلي‌ها نگران بسياري از مسائل مشابهي هستند كه مردم سراسر جهان به آن مبتلا هستند؛ به ويژه هزينه زندگي. مساله امنيت نيز هميشه دغدغه آنها بوده است. سي‌ان‌ان در اين بخش از گزارش ادعا مي‌كند كه آنچه جاه‌طلبي‌هاي هسته‌اي و حمايت ايران از گروه‌هاي شبه‌نظامي مي‌خواند يكي از مهم‌ترين نگراني‌هاي راي‌دهندگان اسراييلي است. در سطح محلي، سطح خشونت بين اسراييلي‌ها و فلسطيني‌ها بالاست. برخي از حوزه‌هاي انتخابي نگراني‌هاي خاص خود را دارند، مانند ارتدوكس‌هاي افراطي، كه خواهان حمايت دولتي از نهادهاي خود و معافيت از خدمت ارتش هستند و صهيونيست‌هاي مذهبي كه خواهان حمايت از شهرك‌سازي در كرانه باختري هستند. اما اكثرا، اين روزها انتخابات اسراييل در مورد يك موضوع و يك مرد است؛ بنيامين نتانياهو.
مساله ميزان مشاركت عمومي
سايت اكسيوس در گزارشي درباره ميزان احتمالي مشاركت عمومي در اين انتخابات نوشت: مساله مشاركت عمومي از آنجا كه بسياري از اسراييلي‌ها از تكرار انتخابات خسته شده‌اند بسيار مهم است. هم نتانياهو و هم لاپيد توجه خود را بر ترغيب پايگاه‌هاي مردمي خود به خروج از خانه و راي دادن متمركز كرده‌اند.
حضور اقليت عرب مهم‌ترين عامل در انتخابات است زيرا سه حزب عربي مستقل از يكديگر با يكديگر رقابت خواهند كرد.
درحالي كه در ابتدا انتظار مي‌رفت كه مشاركت شهروندان عرب اسراييل در پايين‌ترين سطح خود در دهه‌هاي اخير باشد، به گفته تحليلگران، اكنون پيش‌بيني مي‌شود نرخ اين مشاركت حدود 50درصد باشد. اين تاحدي به دليل ظهور سياستمداران برتري‌طلب يهودي است.
انتظار مي‌رود كه جناح راست افراطي به‌طور چشمگيري قدرت سياسي خود را به سطوح بي‌سابقه‌اي افزايش دهد. اين مساله در صورت پيروزي نتانياهو مي‌تواند تاثير قابل‌توجهي بر سياست دولت بگذارد.
همزمان با آغاز راي‌گيري، بنيامين نتانياهو در صفحه توييترش نوشت: از خانه بيرون زده و راي بدهيد.
لاپيد عكسي رسمي از خود در حالي كه كنار قبري ايستاده بود در توييتر منتشر كرد و اين متن را نوشت: «پدرم در تمام عمرش به من گفت «يادت باشد كه بزرگ‌ترين معجزه‌اي كه براي ما اتفاق افتاده اين است كه يهوديان كشور خود را دارند» امروز صبح به او قول دادم كه براي اطمينان از آينده اين معجزه به سختي كار خواهيم كرد.» او چند ساعت بعد عكسي از خود در حال راي دادن در توييتر منتشر كرد و گفت: «برويد راي دهيد، اينها انتخاب‌هاي سرنوشت‌سازي براي آينده فرزندان ما هستند.»