کتابخانه
درباره كتاب «فلسفه ابن سينا»
دائره‌المعارف شفاء، از شاهكارهاي ابن‌سينا، اثري سترگ در قلمرو علم و فلسفه است. كتاب «الشفاء» چهار بخش اصلي دارد؛ منطق، طبيعيات، رياضيات و الهيات. الهيات شفاء در ده مقاله تدوين شده است. موضوع كتاب «فلسفه ابن سينا»، تبيين، تحليل و شرح مقاله نخست اين اثر مهم شيخ‌الرييس است. مقاله نخست كتاب الشفاء، خود مشتمل بر هشت فصل است كه در فصل اول و دوم آن موضوع فلسفه تبيين و تعيين مي‌شود. ساير فصول نيز به مباحثي از قبيل سودمندي آموختن فلسفه و مرتبه آن در ميان ساير علوم، فهرستي از مهم‌ترين مسائل فلسفي، بحث از وجود و اقسام آن، بحث از صدق و تبيين اصل اول‌الاوائل مي‌پردازد. از نظر ابن‌سينا آنقدر اين اصل اهميت دارد كه مي‌توان آن را از عوارض موجود بماهو موجود دانست. مواجهه ابن‌سينا با شكاكان از جمله مباحث مهم مقاله نخست است. ابن‌سينا پاسخگويي به شكاكان را وظيفه فيلسوف مي‌دانست و پس از بررسي عوامل شك و انكار، راه‌حل‌هايي را پيشنهاد مي‌دهد. بخش الهيات كتاب «الشفاء»، در درازناي تاريخ فلسفه، همواره مورد توجه بيشتر فيلسوفان اسلامي و غربي بوده است و در روزگار معاصر نيز همچنان اثري كلاسيك و مهم در خوانش فلسفه اسلامي به شمار مي‌آيد. مقاله نخست الهيات شفا، از جوانب مختلف درخورِ تحقيق و بررسي است؛ از مهم‌ترين آن، نحوه ورود به بحث از موضوعات فلسفي به لحاظ آموزش فلسفه است. ابن‌سينا در مقاله نخست با هدف ترسيم جايگاه فلسفه و مرور مهم‌ترين مسائل فلسفي، فضاي ذهني مخاطب را براي ورود به مباحث تفصيلي آماده مي‌كند. اين شيوه در فرآيند آموزش از منظر روانشناسي يادگيري، مطلوب و مفيد تلقي مي‌شود. ابن سينا براي نشان دادن جايگاه فلسفه در ميان ساير علوم، از موضوع فلسفه بحث را آغاز مي‌كند و در اين مسير ابتدا بر ساير موضوعات احتمالي و پنداري خط بطلان مي‌كشد و سپس به تعيين موضوع اصلي فلسفه مي‌پردازد. او در اين اثر ارتباط فلسفه با ساير علوم را به گونه‌اي ترسيم كرده تا از اين طريق بتواند موضوع فلسفه را بهتر مطرح كند. «فلسفه ابن سينا» كتابي است كه با تكيه بر درس‌گفتارهاي استاد محمدحسين حشمت‌پور به سامان رسيده است. استاد حشمت‌پور را اهل فن به دقت نظر و شرح دقيق و شيواي كتب فلسفي مخصوصا كتب بوعلي شناخته شده است.
درباره كتاب «كمال انسان از ديدگاه قرآن و روايات»
پرسش از عيار كمال، پرسشي بسيار اساسي است، اما براي اينكه بتوانيم درباره كمال موجودي مثل انسان سخن بگوييم، منطقا بايد ماهيت انسان و نيز ساحت‌هاي وجود او را شناخته باشيم؛ زيرا تا ندانيم انسان چيست و چه مولفه‌هايي در وجود او است، نمي‌توانيم به درستي تبيين كنيم كه كمال او در چيست؟ كتاب «كمال انسان از ديدگاه قرآن و روايات» سعي مي‌كند معيار و ملاك در كمال انسان را از منظر قرآن و روايات واكاود. مقصد كتاب «كمال انسان» به‌طور خاص، كشف «جوهر كمال انسان» از ديدگاه قرآن و روايات اسلامي است و در واقع مي‌خواهد بداند كه انسان درنهايت به داشتن چه چيزي كامل‌تر از ديگر موجودات خواهد شد؟ اين جستار، پس از تحليل دلالت‌هاي مستقيم و غيرمستقيم شمار فراواني از آيات و روايات، به اين نتيجه رسيده كه معيار و جوهر كمال انسان در اين سنت، عبارت از «تحقق به حقيقت» است. «كمال انسان از ديدگاه قرآن و روايات» همچنين اساسي‌ترين ويژگي‌هاي انسان‌هاي كمال يافته از ديدگاه متون اسلامي را فهرست كرده است تا تصوير روشن‌تري از انسان كامل، پيدا كرده و فراتر از آن كوشيده به سهم خود باب گفت‌وگوي بين‌الادياني پيرامون موضوع كمال انسان را بگشايد. در اين كتاب حتي به معناي مفهوم كمال نزد اديان غير الهي و مكاتبي همچون هندوئيسم، اديان چين و ... نيز پرداخته شده است. اين كتاب به‌طور كلي متشكل از يك مقدمه تفصيلي و سه بخش است كه مباحث مطرح شده در آن به اختصار به شرح ذيل است؛
- مقدمه؛ در اين بخش به مباحثي نظير ماهيت و ساحت‌هاي وجود انسان، حقيقت انسان، ساحت‌هاي وجود انسان در قرآن، ساحت‌هاي وجود انسان در روايات، ذاتي و عرضي انسان، هدف از آفرينش انسان، مفهوم «كمال»، كمال يا هنجارمندي، كمال مطلق و كمال نسبي، كمال اول و كمال ثاني، كمال نوعي و كمال فردي، كمال يا سعادت، كمال انسان در اديان، كمال انسان در اديان و مكتب‌هاي هند، كمال در اديان چين، كمال در آيين زرتشتي، كمال در يهوديت، كمال در مسيحيت، كمال در مكاتب جديد فلسفي، كمال انسان در ديدگاه روانشناسان، كمال انسان در عرفان اسلامي، كمال انسان از ديدگاه فلسفه اسلامي و... پرداخته شده است.
- بررسي ديدگاه قرآن و روايات در باب كمال انسان؛ در اين بخش به مباحثي از قبيل قرب خدا، ولايت و مقامات مشابه، فلاح يا سعادت، حكمت، مفهوم رشد، مفهوم تقوا، معنا و مفهوم يقين، عبوديت و تسليم، عبوديت و تقوا، عقل و علم، تعقل و تزكيه، ويژگي‌هاي انسان كمال يافته در قرآن و روايات، مقايسه ديدگاه قرآن و روايات در باب كمال انسان با ديگر ديدگاه‌ها و ... پرداخته شده است.
- برخي مباحث تكميلي در باب كمال انسان؛ در اين بخش پاياني كتاب نيز نهايتا به موضوعاتي همچون غايت كمال انسان، كمال فردي انسان، دين‌شناسي، صبر و معيشت درست، معرفت نسبت به انسان، ايمان و عمل صالح، مفهوم‌شناسي ايمان و عمل صالح، ايمان در لغت و در اصطلاح، ربط و نسبت ايمان و عمل صالح، حقيقي بودن كمال ايمان، غايي بودن يا نبودن كمال ايمان، تقوا و عبوديت، معيارمندي، محبت، كمال و جنسيت و... پرداخته شده است.
«كمال انسان از ديدگاه قرآن و روايات» نوشته علي موحديان‌عطار براي نخستين‌بار در سال 1400 به همت انتشارات دانشگاه اديان و مذاهب در 360 صفحه منتشر شد.