دردسرهاي عظيم نبودن وار در فوتبال كشور
پشت پرده عدم وجود كمك‌داور ويديويي
در ايران چيست؟
حدود 6 سال از بهره‌برداري از كمك‌داور ويديويي در سراسر جهان مي‌گذرد و در اين بين، ايران از معدود كشورهايي است كه هنوز موفق به استفاده از وار نشده است. در روزهاي گذشته دوباره بحث ورود تجهيزات كمك‌داور ويديويي در ايران داغ شده است. رييس فدراسيون فوتبال روز سه‌شنبه اعلام كرد اگر VAR نداشته باشيم هيچ داوري از ايران در مسابقات بين‌المللي حضور نخواهد داشت. به گزارش «روزنامه اعتماد»، در۱۷ آوريل ۲۰۱۷، استراليا به عنوان اولين كشور داوطلب براي استفاده آزمايشي از كمك‌داور ويديويي اعلام آمادگي كرد، بر اين اساس اولين استفاده جدي از كمك‌داور ويديويي در هفته ۲۶اي ليگ و در بازي دو تيم ملبورن سيتي و آدلايد يونايتد، در استاديوم اي‌اي‌ام‌اي پارك به عنوان اولين كشور در بالاترين سطح ليگ باشگاهي از كمك‌داور ويديويي استفاده كرد. اما حالا بعد از گذشت چيزي حدود ۶ سال و در حالي كه حتي اغلب كشورهاي خاورميانه از وجود كمك‌داور ويديويي در كشور خود بهره مي‌برند، اين تكنولوژي هنوز وارد ايران نشده است، عدم استفاده از وار در ايران دلايل مختلفي دارد كه البته دردسرهاي فراواني نيز براي فوتبال ايران ساخته است كه در ادامه به آن خواهيم پرداخت.
چرا بعد از گذشت بيش از ۵ سال تا به امسال هنوز كمك‌داور ويديويي در ايران وجود ندارد؟
شايد يكي از مهم‌ترين دلايل عدم وجود وار در ايران، الزام ندانستن فيفا و اي‌اف‌سي در استفاده از اين تكنولوژي در مسابقات داخلي كشورهاست، همين امر موجب شده كه مسوولان فدراسيون در وارد كردن تجهيزات مورد نياز براي راه‌اندازي كمك‌داور ويديويي در استاديوم‌هاي ايران تعلل كنند، اين در حالي است كه بر اساس گمانه‌زني‌ها قرار بر اين بود كه فيفا در مسابقات مقدماتي جام جهاني قطر، استفاده از اين تكنولوژي را براي ميزباني از مسابقات ملزم بداند، اما در نهايت اينچنين نشد، در همين مسابقات و در حالي كه ايران ميزبان كره جنوبي در مسابقات مقدماتي جام جهاني قطر بود قرار بر اين بود كه براي اولين‌بار از كمك‌داور ويديويي در استاديوم آزادي استفاده شود، اما در نهايت فقط چند ساعت پيش از آغاز اين مسابقه، كنفدراسيون فوتبال آسيا اعلام كرد كه شركت مورد نظر كه تجهيزات لازم را به ايران ارايه داده است مورد تاييد آنها نيست و در نهايت مانع استفاده از اين تكنولوژي در تهران شد.
اما چرا تجهيزات مورد نياز در داخل ايران توليد نمي‌شود؟
در يك جمله مي‌توان گفت امكان چنين چيزي وجود ندارد، در ابتداي امر شركت‌هاي داوطلب بايد تاييد رسمي فيفا را براي پشتيباني از اين تجهيزات داشته باشند كه هزينه دريافت همين لايسنس چيزي بيش از ۲۰ هزار دلار است كه پرداخت اين مبلغ فقط براي دريافت لايسنس در حالي كه براي آنها امكان رقابت در بازار جهاني وجود نخواهد داشت، منطقي نيست. در تمام جهان فقط ۱۵ كشور لايسنس رسمي فيفا براي توليد و توزيع تجهيزات كمك‌داور ويديويي را در اختيار دارند كه كشورهاي تحت عضو فيفا نمي‌توانند جز اين شركت‌ها با شركت ديگري در اين خصوص همكاري داشته باشند.
چرا تجهيزات مورد نظر تاكنون از اين ۱۵ كشور خريداري نشده است؟
پاسخ واضح است، تحريم‌ها تاكنون مهم‌ترين عامل عدم خريد تجهيزات كمك‌داور ويديويي توسط فدراسيون ايران بوده است، مي‌توان گفت كشورهاي عرضه‌كننده اين تجهيزات، ريسك از دست دادن بازار فروش خود در ساير كشورها را قبول نمي‌كنند و به جهت ترس از دست دادن مشتريان خود با فدراسيون ايران وارد معامله نمي‌شوند.
نكته ديگر نيز اين است كه براي تجهيز كردن هر استاديوم به كمك‌داور ويديويي مبلغي بيش از ۵ ميليارد تومن نياز است كه اين مبلغ براي برخي باشگاه‌ها مبلغ نسبتا زيادي است كه در اين زمينه خود را علاقه‌مند نشان نمي‌دهند.
اما عدم وجود كمك‌داور ويديويي در ايران چه آسيب‌هايي را به همراه داشته است؟
جز تيم‌هاي حاضر در مسابقات ليگ برتر فوتبال كه همواره نسبت به عملكرد داوران معترض بوده‌اند و وجود كمك‌داور ويديويي مي‌تواند به كمتر شدن اين اعتراضات كمك كند، عدم استفاده از تجهيزات وار و عدم آشنايي داوران ايراني با اين ابزار سبب ايجاد دردسرهاي بزرگي براي داوران بين‌المللي ايران شده است، چراكه استفاده مداوم از وار يكي از الزامات فيفا براي انتخاب داوران براي قضاوت در تورنمنت‌هاي مهم بين‌المللي است. در همين خصوص يكي از دلايل حذف مهسا قرباني، داور بين‌المللي فوتبال زنان ايران همين موضوع بوده است. قرباني كانديد قضاوت در مسابقات جام جهاني ۲۰۲۳ نيوزيلند- استراليا نيز بود كه از ليست نهايي كانديداي قضاوت در اين مسابقات به خاطر عدم استفاده از كمك‌داور ويديويي در مسابقات داخل ايران حذف شد. در حال حاضر تنها در بازي‌هاي خارج از خانه تيم ملي ايران در كشورهاي ديگر از اين تجهيزات استفاده مي‌شود، اما شنيده‌ها حاكي از ورود تجهيزات وار در ماه‌هاي آتي به ايران است، بر اساس اعلام خداداد افشاريان، رييس كميته داوران فدراسيون فوتبال ايران، به احتمال بسيار زياد تجهيزات مورد نظر از طريق يك شركت بلژيكي به ايران وارد خواهد شد و در فصل آتي رقابت‌هاي ليگ برتر، اين مسابقات زير نظر كمك‌داور ويديويي انجام خواهد شد.