بازار آزاد ارز را به رسميت نمي‌شناسم

گروه اقتصادي

رييس كل بانك مركزي مي‌گويد كه «نرخ ارز در بازار غيررسمي را به رسميت نمي‌شناسد.» علي صالح‌آبادي كه روز گذشته در جمع خبرنگاران صحبت مي‌كرد به دو نرخ «سامانه نيما» و «بازار متشكل ارزي» اشاره كرد و گفت كه «سامانه نيما براي واردات كالا به كار مي‌رود و در بازار متشكل ارزي نيز صادركنندگان با نرخ توافقي، اسكناس دلار خود را به بانك مركزي مي‌فروشند. بنابراين بازار غيررسمي چيزي نيست كه بانك مركزي روي آن نظارتي داشته باشد. اتفاقاتي كه در اين بازار مي‌افتد مربوط به بخش غيررسمي اقتصاد ايران يعني قاچاق كالا يا ديگر نيازهاست و با واقعيت‌هاي اقتصادي تفاوت دارد.» او افزود: «بانك مركزي قيمتي كه در بازار غيررسمي وجود دارد را به رسميت نمي‌شناسد. ضمن اينكه حجم معاملات اين بازار چندان زياد نيست. نرخ ارز نيمايي و بازار توافقي رسميت دارند، چراكه ارز مورد نياز براي واردات از طريق بازار نيمايي تامين مي‌شود. هيچ واردكننده‌اي هم ارز مورد نياز خود را از طريق دلالان و بازار غيررسمي تهيه نمي‌كند. از طرفي برخي نرخ‌هايي كه در بازار غيررسمي اعلام مي‌شود نيز عملا شرط‌بندي است. اصلا در اين موارد ارزي مبادله نمي‌شود، بلكه معادل ريالي آن است كه در معاملات جابه‌جا مي‌شود. ضمن اينكه اين معاملات بسيار محدود هستند و قابل توجه نيست. از سوي ديگر در اين بازار سوءاستفاده‌هايي انجام مي‌شود كه از آن جمله مي‌توان به استفاده از حساب‌هاي اجاره‌اي اشاره كرد.»

به نظر مي‌رسد اين اظهارات رييس كل بانك مركزي به معناي «به رسميت نشناختن» بازار آزاد ارز باشد كه همين ديروز قيمت دلار در آن، 39200 تومان نرخ‌گذاري شد. با اين حساب آيا مي‌توان گفت كه بانك مركزي نسبت به تحولات قيمتي در اين بازار «بي‌تفاوت» است؟ شواهد چنين نشان مي‌دهد و حالا اظهارات صريح رييس كل بانك مركزي آن را تاييد مي‌كند. 
صالح‌آبادي مي‌گويد: «ما نرخ ارز غيررسمي را قبول نداريم و بايد تعديل شود؛ دولت هيچ ‌وقت از محل بازار قاچاق نيازهاي ارزي را تامين نمي‌كند؛ تامين مالي نيازهاي ارزي كشور در نيما انجام مي‌شود.»
قيمت دلار مورد نظر بانك مركزي چقدر است؟
با اين حال رييس كل بانك مركزي از پاسخ به اين سوال كه «اگر قيمت‌هاي بازار آزاد را قبول ندارد چه قيمتي را قبول دارد؟» طفره رفت و گفت كه «نمي‌تواند قيمت خاصي را ارايه دهد.» 
تسهيلات تكليفي ادامه مي‌يابد؟
رييس كل بانك مركزي در بخشي از صحبت‌هاي خود به اين سوال پاسخ داد كه «آيا بانك‌ها قدرت پولي تسهيلات‌دهي به ميزان 360 هزار ميليارد تومان تا پايان سال براي نهضت ملي مسكن را دارند؟» او گفت: «توان نظام بانكي مشخص است و اين را هم اعلام كرده‌ايم كه براي اين برنامه دولت، منابع مالي متنوع بايد در نظر گرفته شود. بنابراين تسهيلات‌دهي بانك‌ها براي ساخت مسكن ملي، اصلا امكان‌پذير نيست و بايد منابع مالي مختلفي علاوه بر بانك‌ها وارد شوند.» 
نرخ بهره تغيير مي‌كند؟
خبرنگاري از صالح‌آبادي اين موضوع را سوال كرد كه چرا «از ابزار نرخ بهره براي كنترل تورم و نرخ ارز استفاده نمي‌شود؟» او پاسخ داد: «بانك مركزي معتقد به اصلاح نرخ سود بانكي است، اما اين مساله منوط به تصميم‌گيري در شوراي پول و اعتبار است.» او گفت: «اگرچه تفاوت‌هايي در شرايط اقتصاد ما با ساير كشورها وجود دارد، اما بايد نگاه به نرخ سود را در كشور اصلاح كنيم. در سال ۱۳۹۶ و در سال ۱۳۹۹ اصلاح اندكي داشتيم و تاكنون تغييري صورت نگرفته است. بانك مركزي معتقد به اصلاح نرخ سود است، اما اين مساله منوط به تصميم‌گيري در شوراي پول و اعتبار است كه پيگير اين موضوع هستيم.»
چرا مردم كاهش تورم را حس نمي‌كنند؟
رييس كل بانك مركزي در ابتداي صحبت‌هاي خود از كاهش نرخ تورم در بازه نقطه به نقطه و سالانه خبر داده بود. خبرنگاري از وي اين سوال ساده را مطرح كرد كه «اگر مي‌گوييد كه تورم كاهش يافته، پس چرا مردم كاهش تورم را حس نمي‌كنند؟» صالح‌آبادي در پاسخ گفت: «چون هنوز تورم بالاست؛ هرچند تورم از 59.3 درصد به 39.9 درصد رسيده ولي هنوز تورم بالاست و بايد كاهش يابد، از تورم راضي نيستيم و بايد كاهش يابد. ولي امسال اصلاح ارز ترجيحي، افزايش حقوق‌ها و حقوق گمركي و ... نصف اين تورم را به خود اختصاص داد. اميدواريم سال آينده افزايش تورم از اين محل نداشته باشيم و همين موضوع مي‌تواند به كاهش تورم سال آينده كمك كند.» او افزود: «قرار نيست هميشه افزايش تورم تكرار شود. روند تورم به روال طبيعي خود برمي‌گردد؛ البته بايد تلاش كنيم انتظارات را تعديل كنيم. تورم نقطه به نقطه در اسفندماه 29.5 درصد شد و اگر اصلاح ارز ترجيحي نداشتيم، مي‌توانستيم تورم را به كمتر از 25 درصد هم كاهش دهيم؛ البته آثار اين سياست تخليه شده است.»
درآمد نفت چقدر است؟
سوال ديگر از رييس كل بانك مركزي درباره ميزان درآمد نفت در سال جاري بود. صالح‌آبادي هفته گذشته گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس را مورد ترديد ارزيابي كرده بود. او در پاسخ به سوالي درباره «چرايي عدم انتشار آمار درآمدهاي وصولي نفت كه هفته پيش وعده داده بود»، گفت: آمار فروش نفت و درآمدهاي اين حوزه محرمانه است و قابل انتشار نيست. اما به‌طور كلي ميزان درآمدهاي نفتي نسبت به سال گذشته رشد بالايي داشته است.
ناآرامي‌ها چقدر در افزايش نرخ ارز تاثير داشت؟
رييس‌كل بانك مركزي همچنين در پاسخ به پرسشي درباره تاثير ناآرامي‌هاي اخير بر بازارها گفت: ناآرامي‌هاي اخير با تحريك خروج سرمايه در بازار ارز موثر بوده است ولي تنها دليل افزايش نرخ ارز نيست. آنچه مهم است ايجاد آرامش عمومي در فضاي جامعه است. همه بازارها مثل بورس و ارز متاثر از عوامل مختلفي است و نمي‌توان اثر موضوعات مختلف را ناديده گرفت.
چه خبر از پول ايران در كره جنوبي؟
رييس كل بانك مركزي درباره آزادسازي پول بلوكه‌شده ايران در كره جنوبي نيز عنوان كرد: اصل موضوع آزادسازي منابع ايران در كره با مشكلي مواجه نيست. طرف كره‌اي هم در اين زمينه موضع ايران را پذيرفته و تاييد مي‌كند. اما مشكلاتي در زمينه حساب‌هاي مقصد وجود دارد كه يكي از كشورهاي منطقه قول همكاري داده است. در حال حاضر در پي دريافت تضامين لازم هستيم تا منابع ايران در اين كشور آزاد شوند. البته پول برخي سازمان‌هاي بين‌المللي كه ايران بايد پرداخت مي‌كرد از محل اين منابع تاكنون پرداخت شده است.