«اعتماد» پرونده شعارنويسي روي ديوار سفارت بريتانيا و ماجراي بنرهاي خبرساز را بررسي مي‌كند
مسوول يادگاري بر ديوارهاي سفارت كيست؟
سخنگوي شهرداري تهران: بنرهاي كنار سفارت انگليس را ما نصب نكرديم
سخنگوي شوراي شهر: با محتوا موافقم اما به لحاظ كاري بايد پرونده پيگيري شود
حميدرضا خالدي
«به گزارش همشهري آنلاين، پس از حواشي خبر پاك كردن شعارها از روي ديوار سفارت انگليس توسط سفير، شهرداري تهران بنرهاي جديدي را در اطراف اين سفارت نصب كرد»؛ اين متن خبر رسانه وابسته به شهرداري تهران است كه در روزهاي بعد نام «شهرداري تهران» از آن پاك شده اما همچنان در حافظه گوگل باقي مانده است. به عبارتي ساده‌تر اگرچه روز ۲۷ آذر «همشهري آنلاين» رسما «شهرداري تهران» را عامل نصب بنر كنار سفارت انگليس معرفي كرده اما در روزهاي بعد و با اصلاح اين خبر، نام شهرداري تهران حذف شده و حالا هم سخنگوي شهرداري تهران در گفت‌وگو با «اعتماد» نه‌تنها هرگونه ارتباط بين شهرداري و اين تابلو را رد مي‌كند كه مي‌گويد شهرداري سازنده و نصب‌كننده اين بنر را نمي‌شناسد. آغاز ماجرا به روزهاي پاياني پاييز برمي‌گردد؛ روز ۲۶ آذر، «سايمون شركليف» سفير انگليس در تهران با انتشار تصاويري از خود با كلاه معروف بابانوئل و با انتشار توييتي از همكاري نمايندگان 12 كشور خارجي و همچنين مردم رهگذري كه در پاك كردن شعارها از روي ديوارهاي سفارت اين كشور در تهران همكاري كردند، قدرداني كرده بود و همين هم آغازگر چالش تازه‌اي شد كه شهرداري تهران را درگير ماجرا كرده است. اين تصاوير و توييت سفير، همان طور كه پيش‌بيني مي‌شد در كمتر از چند ساعت و با وجود كندي اينترنت و مسدود بودن تلگرام و واتساپ و اينستاگرام با سرعتي باورنكردني در فضاي مجازي منتشر و باعث واكنش‌هاي تندوتيز كاربران اين فضا به شهرداري تهران شد. گروهي از كاربران، شهرداري را به خاطر كوتاهي در پاك كردن ديوار نوشته‌هاي سفارت به باد انتقاد مي‌گرفتند و گروهي ديگر نيز آن را تعمدي خواندند. كاربران فضاي مجازي با استناد به آمارهاي منتشر شده از سوي خود شهرداري كه در آن مدعي شده بود درخواست شهروندان براي پاك كردن شعارها ۶۰ برابر افزايش يافته، به شهرداري انتقاد مي‌كردند كه اگر اين نهاد تا اين حد در پاك كردن ديوار نوشته‌هاي سطح شهر فعال است، چرا اقدامي براي تميز كردن ديوارهاي عريض و طويل سفارت بريتانيا، آن هم در يكي ازشلوغ‌ترين و اصلي‌ترين خيابان‌هاي تهران نكرده است؟ با چنين استدلال‌هايي البته برخي كاربران شبكه‌هاي اجتماعي مدعي بودند كه لابد شهرداري با شعارنويسان همدلي دارد و از چنين اقدامي دفاع مي‌كند يا اينكه نقش پررنگ‌تر در اين ماجراي خبرساز برعهده دارد. كار تا جايي بالا گرفت كه حتي سخنگوي وزارت امور خارجه نيز واداربه واكنش شد. «ناصر كنعاني» در پاسخ به پرسشي درباره شعارنويسي بر ديوار سفارت انگليس در تهران و موارد مشابه درباره سفارت ايران در بريتانيا گفته بود كه «سفارتخانه‌ها مصونيت دارند و نبايد نسبت به آنها تعرضي صورت بگيرد و اين انتظاري است كه از سوي كشورهاي ميزبان خواستيم به مسووليت‌هاي خود عمل كنند. نقض مصونيت سفارتخانه‌ها و امكان ديپلماتيك و ديپلمات‌ها را نمي‌پذيريم و به اين موضوع پايبند هستيم.»
سخنگوي شهرداري تهران:
اين بنرها را ما نصب نكرديم
جست‌وجويي ساده در پايگاه‌هاي خبري رسمي كشور نشان مي‌دهد كه همچنان بسياري از رسانه‌ها، شهرداري تهران را عامل نصب بنر كنار سفارت بريتانيا مي‌دانند اما شهرداري نظر ديگري دارد؛ سخنگوي شهرداري تهران در گفت‌وگو با «اعتماد» منكر هرگونه ارتباط بين شهرداري و ديوار نويسي مزبور مي‌شود. «عبدالمطهر محمدخاني» در توضيح اين ادعاي خود مي‌گويد: «آخر چه لزومي دارد كه شهرداري تهران با اين حجم وسيع از فضاهاي تبليغاتي در سطح شهر مانند پل‌ها، بيلبوردها و تلويزيون‌هاي شهري و... بخواهد چند بنر كوچك در اطراف سفارتخانه نصب كند تا به اين طريق اعتراض خود را نسبت به دولت انگليس نشان بدهد؟! ضمن آنكه پايين تمام بنرهاي شهرداري، لوگوي ما نقش مي‌بندد [اما زير اين بنرها لوگوي شهرداري نيست] بنابراين اين بنرها را ما نصب نكرده‌ايم.» سخن از تابلوهايي است كه در قسمت بالاي آن تصوير رييسعلي دلواري و جملاتي مبني بر دخالت انگليس در برخي رخدادهاي تاريخي نقش بسته و در قسمت پايين هم نوشته شده كه «ننگ با رنگ پاك نمي‌شود.» واكنش‌ها به محتوا و محل نصب اين بنرها بسيار بيشتر از ماجراي شعارنويسي روي ديوار سفارت بود و در كنار حمايت و ستايش چنين اقدامي از سوي برخي كاربران موسوم به «ارزشي»، انتقاداتي از سوي ديگر كاربران را هم به همراه داشت. منتقدان چنين اقدامي، اين تابلوها و هدف نهاني پشت آن را به ماجراي حمله به سفارت عربستان سعودي در تهران نسبت دادند كه در جريان آن «حسن كردميهن» و چند نفر رسما بازداشت شدند، اما دادگاه ۲۸ و ۲۹ تيرماه ۹۵ در شعبه ۱۰۶۰ مجتمع قضايي كاركنان دولت در نهايت حكم به تبرئه همگي متهمان از اتهام «تخريب عمدي سفارت عربستان» داد. منتقدان و چندين چهره سرشناس سياسي با اشاره به ماجراي سفارت سعودي، مدعي شده بودند كه شايد در ماجراي تازه هم شهردار يا افراد نزديك به او نقش داشته باشند اما سخنگوي شهرداري تهران چنين شائبه‌هايي را با قاطعيت رد مي‌كند. محمدخاني هر گونه ارتباط شهردار تهران با اين اقدام و تعلل تعمدي شهرداري در پاك كردن شعارهاي ديوار سفارت را تكذيب كرده و مي‌گويد: «ما رسما تعمدي بودن اين مساله را تكذيب مي‌كنيم. تا الان هم اقدامي مخفيانه براي نشان دادن خشم و ناراحتي مردم كشورمان در مورد اقدامات انگليس به عنوان حامي پهلوي و همچنين عروسك‌گرداني حوادثي مانند حادثه 28 مرداد انجام نداده‌ايم. اگر هم بخواهيم چنين كاري كنيم، آنقدر هنرمند برجسته در تهران و كشور وجود دارد و آنقدر فضاهاي شهري در اختيارمان هست كه بخواهيم به راحتي حرف‌مان را بزنيم!» او در پاسخ به اين پرسش كه مگر مي‌شود بدون اطلاع شهرداري بنرهايي در سطح شهر نصب شود، مي‌گويد: «بله، ممكن است اين بنرها را يك جريان يا نهاد خاصي نصب كرده باشد كه ما از آن بي‌اطلاع هستيم.» اين سخنان محمدخاني در حالي است كه افراد آشنا با شيوه فعاليت سازمان زيباسازي شهرداري تهران مي‌گويند كه نصب هر گونه بنري روي سازه‌هاي شهرداري، بدون اطلاع و موافقت اين سازمان، غيرممكن است! منتقدان مي‌گويند اگر اين ادعاي سخنگوي شهرداري درست باشد به معناي آن خواهد بود كه هر كسي مي‌تواند به راحتي برود و روي بيلبوردها يا پايه‌هاي سازه‌هاي تبليغاتي اين سازمان، هر بنري را كه بخواهد، نصب كند. سخنگوي شهرداري تهران همچنين در مورد انتقادهاي كاربران فضاي مجازي كه مدعي‌اند شهرداري تهران به دليل حمايت از شعارنويسان، كاري براي پاك كردن آنها نكرده است هم مي‌گويد: «اصلا چنين چيزي صحت ندارد؛ يكي از وظايف ذاتي شهرداري در حوزه خدمات شهري، زيباسازي و پاكسازي منظر شهري و پاك كردن عبارت‌ها و شعارها و ديوارنوشته‌ها است. حال اين نوشته‌ها مي‌خواهد شعارهاي تجاري و تبليغاتي باشد يا عبارت‌هاي توهين‌آميزي كه به صورت غيرقانوني نوشته شده است. فرقي هم نمي‌كند كه ديوار خانه و يك ساختمان معمولي باشد يا ديوار سفارت. وظيفه ما پاكسازي همه آنهاست.» سخنگوي شهرداري تهران در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» مبني بر اينكه آيا حتما سفارت بايد با آنها تماس مي‌گرفت تا شهرداري براي پاك كردن اين سازه‌ها اقدام مي‌كرد، نيز مي‌گويد: «مسلما يا بايد از طريق تماس تلفني به ما خبر داده مي‌شد يا از همكاران ما اين مورد را مي‌ديدند و گزارش مي‌كردند. در هر صورت اگر سفير و سايران كمي صبر مي‌كردند، حتما شهرداري خودش اين شعارها را پاك مي‌كرد.» او همچنين با انتقاد از پيگيري‌هاي رسانه‌ها در اين باره مي‌گويد: «اگر واقعا به دنبال حقيقت هستيد، اين سوال من را هم منتشر كنيد كه چطور است كه چند رسانه خاص اين همه به دنبال جريان‌سازي در اين مورد هستند؟» محمدخاني در پايان اما خبر تازه‌اي را هم در سخنان خود مي‌آورد و درباره كم‌اهميت بودن اين پرونده مي‌گويد كه «به هر حال فكر مي‌كنم بنرها الان جمع شده باشند!»
درباره اين موضوع اما «عليرضا نادعلي»، سخنگوي شوراي شهر و نايب‌رييس كميسيون فرهنگي اجتماعي اين شورا هم توضيحات تازه‌اي را در گفت‌وگو با «اعتماد» مطرح مي‌كند. او با تاكيد بر اينكه واقعيت اين است كه ما نيز چندان در جريان اصل اين ماجرا نيستيم و هنوز اطلاع چنداني از چند و چون اين ماجرا نداريم، مي‌گويد: «قدر مسلم اين است كه شهرداري صدها سازه تبليغاتي در نقاط مختلف شهر دارد كه طبيعتا نظارت روي همه آنها كار ساده‌اي نيست؛ بنابراين بعيد نيست كه به دور از چشم شهرداري چنين اتفاقي رخ داده باشد.» او اما در عين حال بر اين نكته هم تاكيد مي‌كند كه مسووليت نظارت روي اين سازه‌هاي اطلاع‌رساني و تبليغاتي برعهده شهرداري است و هيچ عذر و بهانه‌اي براي قصور در اين مورد پذيرفته شدني نيست. نادعلي در اين باره مي‌گويد: «اينكه شهرداري و سازمان زيباسازي بر اساس وظايف خود به عنوان متولي «بايد» بر چگونگي نصب بنرها و بيلبوردهاي شهري نظارت داشته باشد موضوعي درست و غيرقابل انكار است ولي ممكن است برخي از مواقع جريان‌هاي مردمي اقدام به نصب بنرهايي روي تابلوهاي شهرداري كنند كه از چشم شهرداري دور بماند.» سخنگوي شوراي شهر درباره نظر و نگاه خود نسبت به اين موضوع و محتواي مطرح شده هم مي‌گويد: «البته به عنوان شخصي كه رشته تخصصي‌ام تاريخ است و با ظلم‌ها و اقداماتي كه انگليس عليه ملت نجيب ايران انجام داده آشنا هستم، كاملا با مفاد بنرهاي نصب شده موافقم ولي از لحاظ حوزه كاري معتقدم كه بايد موضوع پيگيري شود.» با تمام اين توضيحات اما هنوز يك پرسش اصلي بي‌پاسخ مانده و آن هم اينكه چطور مي‌شود كه ماموران شهرداري از نصب چنين بيلبوردهايي در يكي از شلوغ‌ترين خيابان‌هاي تهران بي‌اطلاع باشند؟ پرسشي كه نايب‌رييس كميسيون فرهنگي شورا در پاسخ به آن مي‌گويد: «شايد بهتر باشد در اين زمينه ما به عنوان شورا موضوع را پيگيري و از شهرداري سوال كنيم.»
با اين توضيحات به نظر مي‌آيد اگرچه در روزهايي ابتدايي افراد و رسانه‌هاي فراواني ضمن تمجيد از اين اقدام، به‌زعم خود مسوول و نهاد منتشركننده اين بنرها را نام مي‌بردند اما حالا كسي مسووليت اين موضوع را برعهده نمي‌گيرد؛ موضوعي كه شايد اهميت آن بيش از اين ماجراي خبرساز، به موارد احتمالي آينده و همچنين قوانين مصوب و مسوول مشخص فضاهاي شهري برگردد.