بالاخره در اين كشور نفت مي‌فروشيم يا در جنگ اقتصادي هستيم؟
مرور رسانه‌هاي حامي دولت نشان مي‌دهد هر زمان كه دستاوردهاي دولت اعلام مي‌شود، آمارهاي هيجان‌انگيز از فروش نفت مي‌شنويم و هر زمان كه دولت بايد پاسخگو باشد، معلوم مي‌شود در جنگ اقتصادي هستيم.
اعتمادآنلاين| در جريان جلسه علني ديروز مجلس، گزارش كميسيون اقتصادي از سياست‌هاي ارزي دولت قرائت شد. اين گزارش با واكنش عموما منفي نمايندگان روبرو شد. ساعتي پس از اظهارات نمايندگان و انتقاد به عملكرد دولت، «ايرنا» خبرگزاري دولت جمهوري اسلامي در گزارشي با انتقاد به مجلس گفت كه در جريان سخنان آنها، صداي واحدي از مجلس شنيده نشد.
«ايرنا» در اين گزارش نوشته كه «نمايندگان مجلس شوراي اسلامي در حالي امروز به بررسي سياست‌هاي ارزي كشور پرداختند كه صداي واحدي از مجلس براي شيوه مديريت بازار ارز شنيده نشد و طيف‌هاي مختلف نظرات متعددي از افزايش نرخ ارز بر اساس تورم گرفته تا قيمت‌گذاري بر مبناي سامانه‌هاي ارزي و سركوب نرخ ارز بيان شد.» به نوشته خبرگزاري جمهوري اسلامي، «انتظار مي‌رفت، برآيند اين جلسه ارايه راهكاري از قوه مقننه براي بهبود شرايط و مديريت بازار ارز باشد.»
خبرگزاري دولت در ادامه گزارش خود نسبت به موفقيت سياست‌هاي ارزي ابراز اميدواري كرده است: «اقتصاددانان و صاحب‌نظران اقتصادي مديريت بازار ارز را امري يك‌شبه و فوري نمي‌دانند و تاكيد دارند با بهبود شاخص‌هاي اقتصاد كلان و به‌ويژه مهار نقدينگي و تورم، مي‌توان به موفقيت سياست‌هاي ارزي اميدوار بود.»
«دولت در جنگ اقتصادي است»
خبرگزاري دولت مقصر وضعيت آشفته‌بازار ارز را به گردن آنچه «شرايط ويژه كشور» خوانده انداخته و گفته كه «نمايندگاني كه در جلسه امروز به بيان ديدگاه‌هاي خود پرداختند، شرايط ويژه كشور و قرار گرفتن دولت در جنگ سخت اقتصادي را ناديده گرفتند.» ايرنا، اما در حالي از قرار گرفتن دولت در «جنگ سخت اقتصادي» سخن مي‌گويد كه مقامات دولتي در چند ماه اخير بر افزايش توليد نفت تاكيد مي‌كنند و آن را از دستاوردهاي خود مي‌دانند.
دلايل سابقه‌دار
اين نخستين مرتبه نيست كه دولت سيزدهم و رسانه‌هاي حامي آن، به هنگام نابساماني و آشفتگي بازار، «جنگ اقتصادي» را مورد اشاره قرار مي‌دهند؛ اما در عين حال در برخي مواقع مانند هفته دولت، به افزايش فروش نفت و بازگشت پول حاصل از آن اشاره و بر آن تاكيد مي‌كنند.
همين ديروز وقتي دلار از مرز 41 هزار تومان عبور كرد، سخنگوي دولت افزايش نرخ ارز را موقتي دانست: «همان‌گونه كه ناآرامي‌هاي چند ماه اخير موقتي بود، اين افزايش قيمت ارز نيز موقتي است و ناشي از اين نوع بازارسازي‌ها و فشارهاست.» به گفته علي بهادري جهرمي «در جنگ اقتصادي، عده‌اي به جاي استفاده از توان داخلي، به رفع تحريم‌ها و خارج كشور اميد بسته بودند.»
توليد رفته بالاي 3 ميليون بشكه
وزير نفت هفته گذشته گفته بود كه «در حوزه نفت در كانال توليد روزانه سه ميليون بشكه نفت قرار گرفتيم.» اين گفته‌هاي وزير نفت از سوي رسانه‌هاي حامي دولت مورد استقبال قرار گرفت و با آب و تاب به آن پرداختند و اين خبر را دستاوردي براي دولت آن‌هم بدون «برجام» دانستند.
4 ماه پيش هم «جواد اوجي» وزير نفت در يك برنامه تلويزيوني تاكيد كرده بود كه «هم‌اكنون ۸۰ درصد از فروش نفت خام ايران به‌صورت نقدي و با ارزهاي خارجي انجام مي‌شود و پول نفت را تمام و كمال گرفته‌ايم و اين روند ادامه دارد.» او در همان برنامه‌اي كه براي اروپايي‌ها زمستان سخت را وعده داد، كنايه‌اي هم به دولت روحاني و زنگنه، وزير نفت او زد: «من و همكارانم از آن زمان تاكنون براي فروش نفت خام پشت ميز ننشسته‌ايم و همواره شبانه‌روز در تلاش براي يافتن راهكارهاي مختلف براي دور زدن تحريم و افزايش فروش بوده‌ايم.»
40 درصد افزايش
دي‌ماه پارسال، ابراهيم رييسي در يك گفت‌وگوي تلويزيوني و هنگامي كه مي‌خواست به دستاوردهاي دولتش اشاره كند، تاكيد كرد كه «صادرات نفتي ايران به حدي افزايش يافته كه ما ديگر نگران صادرات آن نيستيم، صادرات نفت در دولت سيزدهم ۴۰ درصد افزايش يافته و پول حاصل از صادرات نيز در حال بازگشت به كشور است.»
مدتي پس از اين اظهارات، خبرگزاري مهر متعلق به سازمان تبليغات اسلامي و از رسانه‌هاي حامي دولت، در گزارشي بر اثرگذاري كاهش تحريم‌ها در افزايش فروش نفت اشاره كرد: «هرچند آمار رسمي از فروش نفت وجود ندارد، اما شواهد نشان از افزايش فروش نفت در ماه‌هاي گذشته دارد كه بخشي از آن به علت به‌كارگيري روش‌هاي بازارسازي نفت و بخشي به علت كاهش تحريم‌ها بوده است.»
افزايش پشت افزايش
احسان خاندوزي وزير اقتصاد هم مرداد گذشته گفته بود «با توجه به افزايش صادرات نفتي و نرخ تبديل ارزي در قانون بودجه سال ۱۴۰۱، شاهد افزايش ۵۸۰ درصدي وصول درآمد حاصل از صادرات نفت و ميعانات به خزانه در چهار ماه نخست امسال بوديم.»روزهاي پاياني مردادماه گذشته و در آستانه هفته دولت، خبرگزاري برنا متعلق به وزارت ورزش در گزارشي نوشت كه رييسي با ميزان فروش نفت حداقل «۵۰۰ هزار بشكه در روز» دولت را تحويل گرفت و پس از گذشت يكسال به «بيش از يك ميليون بشكه در روز رسانده است.»
«جنگ است!»
اما نيمه آبان‌ماه گذشته وقتي قيمت دلار رو به افزايش گذاشته بود، خبرگزاري ايرنا در گزارشي از جنگ اقتصادي سخن گفت و افزايش نرخ ارز را به اين موضوع ربط داد؛ «جنگي تركيبي كه با پمپاژ دروغ از رسانه‌هاي معاند تا فضاي مجازي تلاش كرد شعله جنگ داخلي و تجزيه را دنبال كند حالا قصد دارد تا با پمپاژ شايعه در بازارهاي مالي پازلي ديگر از اين جنگ را اين‌بار در عرصه اقتصادي دنبال كند. بانك مركزي و وزارت امور اقتصادي و دارايي به عنوان ميدان‌دار اصلي اين هجمه اقتصادي بسته‌اي چند وجهي را براي مقابله با اين هجمه پيش‌بيني كردند و رويكردي مبتني بر واقعيت‌هاي اقتصادي در مواجهه با اين جنگ اقتصادي اتخاذ كرده است.»
فروش پاييز بيشتر از تابستان
30 آذر ماه در حالي كه قيمت دلار روز به روز افزايش داشت، خاندوزي وزير اقتصاد از بهبود وضع ارزي دولت صحبت كرد و دليل اين ادعاي خود را «رشد ميزان كمي صادرات نفت در مهر و آبان» اعلام و تاكيد كرد كه «فروش نفت ايران به بيش از يك ميليون بشكه در روز رسيده كه از ميزان فروش تابستان امسال هم بيشتر است.»
تفاوت افزايش صادرات نفت
18 آبان‌ماه روزنامه جوان در گزارشي نوشت «در حالي كه صادرات نفت كشورمان در سال ۱۳۹۹ حتي تا زير ۱۰۰ هزار بشكه در روز كاهش پيدا كرده بود، اكنون صادرات نفت ايران، ركورد ۵۰ ماه اخير را شكسته است و ميزان فروش نفت به واسطه بازارسازي و بازاريابي ۴۰ درصد بيشتر شد» اما 5 روز بعد كيهان در گزارشي نوشت كه «افزايش 11 برابري صادرات نفت كه در مقطعي، به حدود 100 هزار بشكه افول كرده بود، از ديگر اقدامات مثبتي است كه در يكسال گذشته اتفاق افتاده است.»در شرايطي كه آخرين عدد و رقم از سوي دولتي‌ها، افزايش توليد نفت به بالاي 3 ميليون بشكه در روز است و حتي پول فروش هم به سرعت وصول مي‌شود، مشخص نيست خبرگزاري دولت چگونه انتقادات دوستان و حاميان قوه مجريه در مجلس پيرامون ارز را به «جنگ سخت اقتصادي» ربط مي‌دهد.
آخر سر افزايش فروش يا جنگ اقتصادي؟
به عبارت ديگر، اگر خبرگزاري‌ها و رسانه‌هاي حامي دولت را معيار قرار دهيم، هنگام فهرست كردن دستاوردهاي دولت، توليد و فروش نفت افزايش مي‌يابد و پول آن هم مرتبا وارد كشور مي‌شود اما به وقت انتقادات از نحوه مديريت دولت، ناگهان «جنگ سخت اقتصادي» شروع مي‌شود و مشخص نيست كه نهايتا فروش نفت و ورود پول‌هاي ناشي از آن افزايش داشته يا جنگ اقتصادي اوج گرفته است؟ غالبا علاوه بر زمان‌هاي اعلام دستاوردها، زماني هم كه دولتي‌ها و حاميانش بخواهند به دولت روحاني حمله كنند، فروش نفت و درآمدهاي وصول‌شده حاصل از آن هم افزايش مي‌يابد اما وقتي حرف از انتقاد و نقد به مديريت مي‌شود، «جنگ اقتصادي» است كه شديد مي‌شود. بالاخره نتيجه اين همه افزايش فروش و ورود درآمدهاي ناشي از آن، بايد تاثيري هم بر وضع بازار داشته باشد.