كارشكني دوباره در فوتبال
حق‌پخش تلويزيوني تنها چيزي كه نسبت به سال گذشته ارزان شد!
همه چيز نسبت به سال گذشته در ايران گران شده است الا حق پخش مسابقات ورزشي از تلويزيون! عجيب‌تر اينكه اين مورد نه تنها گران‌تر نشده كه ارزان هم شده است.
داستان پرغصه حق پخش مسابقات ورزشي و مخصوصا فوتبال در تمام اين سال‌ها تبديل به يك معادله پيچيده و لاينحل شده است. درحالي كه روي كاغذ به نظر مي‌رسد مساله خيلي ساده باشد. اينكه صداوسيما از كنار پخش مسابقات ورزشي و مخصوصا فوتبال درآمدي دارد كه بايد بخشي از آن را به فوتبال پرداخت كند. يا به عبارت ديگر صداوسيما به عنوان يك رسانه بايد برآورد كند كه از قبل پخش مسابقات فوتبال در سال چقدر درآمد دارد و بر اساس آن در ابتداي سال رقمي را به عنوان خريد حق پخش مسابقات ورزشي به سازمان ليگ يا فدراسيون فوتبال يا نهادي كه باشگاه‌ها مدنظر دارند بپردازد. اين رقم پيشنهادي مورد چانه‌زني قرار مي‌گيرد و درنهايت عددي به عنوان رقم حق پخش مدنظر قرار مي‌گيرد. بعد باشگاه‌ها خودشان براساس فرمولي كه به دست مي‌آورند اين اعداد را بين خودشان تقسيم مي‌كنند.
در ايران اما اوضاع اين شكلي نيست. بعد از چند سال كش و قوس و فشار رسانه‌اي و درخواست ورزشكاران از سال ۹۸ مقرر شد در رديف بودجه سالانه عددي به عنوان رقم حق پخش درنظر گرفته و از سال ۹۹ اعمال شود. از همان سال نخست نحوه محاسبه اعداد و ارقام براي اهالي ورزش ابهام‌آفرين بود. مثلا در سال ۹۸ گفتند براي سال ۹۹، ۵۰ ميليارد تومان براي حق پخش درنظر مي‌گيريم كه اين عدد بايد به شكل
۷۰-۳۰ بين صداوسيما و وزارت ورزش تقسيم شود! اين عدد تحت عنوان درآمدهاي ناشي از پخش مسابقات ورزشي مطرح شد، يعني قانون‌گذار مشخص كرد دو مجموعه وزارت ورزش و صداوسيما از مجموع درآمدهاي ناشي از پخش مسابقات ورزشي ۵۰ ميليارد تومان را به خزانه دولت واريز كنند تا اين عدد بين ۵۲ فدراسيون تقسيم شود. اينكه ۵۰ ميليارد از كجا آمد يا اين عدد چطور بايد بين ۵۲ فدراسيون تقسيم شود مبهم ماند.
سال بعد (۱۳۹۹) همه ابهامات باقي ماند با اين تفاوت كه ۵۰ ميليارد به ۱۵۰ ميليارد افزايش پيدا كرد. ضمن اينكه چند ابهام ديگر هم به وجود آمد. اينكه آيا آن عدد مشخص شده به خزانه دولت واريز شد؟ اينكه پولي به فدراسيون‌ها رسيد؟ اينكه باشگاه‌ها منتفع شدند؟
در سال ۱۴۰۰ هيچ چيزي عوض نشد به جز اينكه براي سال ۱۴۰۱ عدد درنظر گرفته شده به ۳۱۵ ميليارد تومان رسيد.
در سال ۱۴۰۱ مصطفي آجرلو مديرعامل قبلي استقلال كه با شعار ثروت‌سازي هزار ميليارد توماني آمده بود با مديران صداوسيما وارد جنگ شد تا بتواند از قبل پخش مسابقات درآمدي را كسب كند. آجرلو مي‌دانست زورش به صداوسيما نمي‌رسد براي همين مي‌گفت حق پخش آفلاين مسابقات را به باشگاه‌ها بدهيد. او چند وقت مربيان و بازيكنان استقلال را از حضور در برنامه‌هاي صداوسيما منع كرد. چند باري بحث عدم اجازه ورود دوربين‌هاي صداوسيما به استاديوم را وسط كشيد. با فدراسيون و وزير ورزش و صداوسيما جلسه گذاشت و درنهايت به جايي نرسيد. صداوسيما هم در تمام اين مدت با قيافه‌اي حق به جانب پاسخ منتقدين را داد و مدعي شد تلويزيون سهم خود را در زمينه حق پخش پرداخت كرده است. اين در حالي است كه آمار و ارقام درز كرده از سازمان نشان داده درآمد صداوسيما از تنها تبليغات مربوط به مسابقه دربي پايتخت چندين و چند برابر آن رقمي است كه براي حق پخش در بودجه نظر گرفته مي‌شود.
باتوجه به همه دعواها و البته حضور مهدي تاج در راس فدراسيون كه يكي از شعارهايش مساله حق پخش بود انتظار مي‌رفت در قوانين سال‌هاي گذشته تجديدنظر صورت بگيرد. مهدي تاج در يكي از نخستين كنفرانس‌هاي خبري‌اش كه در اوج دعواي آجرلو با سازمان بود گفت طرحي در زمينه حق پخش دارد كه قرار است با مشاركت صداوسيما آن را به سرانجام برساند. تاج با اين تحليل كه برخي باشگاه‌ها نظير سپاهان و مس و آلومينيوم (باشگاه‌هاي وابسته به كارخانه‌هاي صنعتي) از بودجه دولتي ارتزاق مي‌كنند روا نيست دنبال حق پخش هم باشند. تاج گفت در طرح موردنظرش قرار بر اين است كه كارخانه‌ها، اسپانسرها، شركت‌ها و تمام محل‌هاي درآمدي باشگاه‌ها به اضافه هزينه تبليغات تلويزيوني يك كاسه بشود و دراختيار صداوسيما قرار بگيرد و اين سازمان در ابتداي هر فصل پولي را به باشگاه‌ها پرداخت كند. درست مثل كاري كه بقيه جاهاي دنيا انجام مي‌دهند.
با اين حال از تابستان كه مهدي تاج چنين طرحي را پيشنهاد داد تا گره مساله حق پخش بالاخره باز شود هيچ خبري مبني بر برگزاري جلسه در اين رابطه منتشر نشد. مقامات فدراسيون نيز در پاسخ به اين سوال كه آيا جلسه‌اي در اين زمينه وجود داشته يا در آينده وجود خواهد داشت سكوت كردند .
درنهايت هفته گذشته بعد از انتشار ارقام مربوط به بودجه ۱۴۰۲ مشخص شد عدد مربوط به درآمدهاي ناشي از پخش مسابقات ورزشي ۲۴۳ ميليارد تومان درنظر گرفته شده است! ۷۲ ميليارد كمتر از سال گذشته! كمتر درنظر گرفتن درآمد پخش مسابقات ورزشي در شرايطي انجام شده كه بودجه خود صداوسيما با ۴۲درصد افزايش نسبت به سال گذشته به هفت هزار و ۵۳۱ ميليارد تومان رسيده!
همان‌طور كه در سال‌هاي گذشته مشخص نبود رقم‌هاي مطرح شده چطور به دست آمده‌اند امسال هم مشخص نيست عدد ۲۴۳ ميليارد چطور محاسبه شده و اصلا چطور ممكن است اين عدد با وجود گران شدن همه چيز و بالاتر رفتن نرخ تعرفه تبليغات تلويزيوني كمتر شده باشد! تازه نبايد فراموش كرد كه اين ۲۴۳ ميليارد تومان تنها مختص فوتبال و بعد از آن مختص باشگاه‌هاي ليگ برتر نيست، بلكه تمام رشته‌هاي ورزشي را در بر مي‌گيرد و قرار است بين ۵۲ فدراسيون تقسيم شود. در حالي كه تكليف پول‌هاي مربوط به سال گذشته و نحوه تقسيم آنها مشخص نيست.
مقامات وزارت ورزش، فدراسيون فوتبال به اضافه نمايندگان مجلس و صداوسيما در اين زمينه سكوت كرده‌اند. تلاش‌هاي خبرنگار روزنامه اعتماد براي برقراري تماس با افراد مطلع و تصميم‌گير در اين زمينه تا به اين لحظه ناكام مانده است. گويا اين افراد علاقه‌اي ندارند در مورد تصميمات‌شان توضيحي بدهند. تصميماتي كه سال‌ها باعث عقب نگه داشته شدن فوتبال ايران شده است.
در بي‌مبنايي عدد ۲۴۳ ميليارد تومان كه براي درآمدهاي ناشي از پخش كل مسابقات ورزشي ايران درنظر گرفته شده همين بس كه اين عدد حتي كفاف خرج يك تيم ليگ برتري را هم نمي‌دهد!