دو نشريه سپاه خواستار يكدستي مواضع سياستمداران در موضوعاتي با منافع ملي شدند
متناقض سخن نگوييد!
گروه سياسي
دو نشريه سپاه پاسداران در دو شماره اين هفته خود، از همسو نبودن اظهارات برخي مقامات و مسوولان انتقاد كرده است. اولي، نشريه روزانه اخبار و تحليل‌ها متعلق به وب‌سايت معاونت سياسي سپاه بود كه در شماره شنبه خود به اظهارات برخي مسوولان در باب حجاب اشاره كرده و آنها را متناقض خوانده است و از آنها خواسته كه «لطفا هماهنگ باشيد». دومي، نشريه صبح صادق هفته‌نامه معاونت سياسي نمايندگي ولي‌فقيه در سپاه بود كه در شماره اين هفته خود، بدون نام بردن از مصداق خاصي، از آنچه «اظهارنظرها و راه‌حل‌هاي متفاوت و گاهي ضد و نقيض مسوولان كشور براي عبور از بحران‌هاي فعلي» انتقاد كرده است. شايد يكي از برجسته‌ترين نكات مقاله صبح صادق اين باشد كه وجود «بحران» در كشور را تاييد كرده است. امري كه كمتر اتفاق مي‌افتد در زمان مشكلات و بحران‌ها، برخي نهادهايي مثل مراجع بالادستي صبح صادق وجود آن را قبول كند؛ لااقل در رسانه‌ها. صبح صادق در ادامه نوشته كه «رسيدن به وحدت نظر ميان نخبگان فكري و ابزاري» حاصل «گفت‌وگو، تفاهم در مباني، گفت‌وگوي انديشمندانه و عبور از منافع شخصي، حزبي و گروهي به نفع منافع ملي است.» ادبيات اين‌گونه يادداشت‌ها و مقالات معمولا ثقيل و نامفهوم براي مخاطب عادي است. در اينجا احتمالا منظور نويسنده از نخبگان فكري بايد سياستگذاران و قانون‌نويسان باشد و منظورش از نخبگان ابزاري، احتمالا مقامات اجرايي و مجري قوانين باشد.
منافع ملي را نمي‌دانند
به اعتقاد صبح صادق، ريشه آنچه او «مشكل» خوانده اين است كه «منافع ملي نزد مردان سياست هنوز منزلت خويش را پيدا نكرده» است. نويسنده معتقد است كه بابت همين موضوع، در زمان «بحران‌ها و مشكلات» به جاي آنكه به دنبال «وحدت نظر، هم‌افزايي، همكاري و تعامل» باشند، «غالبا به حفظ جايگاه و شأنيت خويش مي‌انديشند.» اين بخش را مي‌توان كنايه‌اي دانست به گروهي كه «خواص» خوانده مي‌شوند و در اعتراضات اخير سكوت يا مواضع غيرهمسوي آنها باعث انتقاداتي شده بود.
اين يادداشت از سياستمداران خواسته تا زمان چالش‌ها، با در نظر گرفتن «ارزش‌ها، انديشه‌ها، مقتضيات، جو داخلي و خارجي و آينده»، در بستر «منافع ملي» سخن بگويند و تصميم بگيرند. نويسنده علت ديگر اين ماجرا را فقدان «تعريف درست و واحدي از منافع ملي» دانسته است، گفته تا اتفاقي مي‌افتد، «عده‌اي خيلي زود هيجان‌زده مي‌شوند و ماحصل حرف‌ها و كنش‌هاي‌شان همچون تيري كه بي‌اختيار از چله كمان در رفته، يا به خودي‌ها مي‌خورد يا به خطا مي‌رود و عده‌اي ديگر بي‌توجه به اينكه دشمن با ابزارها و روش‌هاي قرن بيست و يكمي به مصاف ما آمده است.» صبح صادق اين افراد را به «گرامافوني» تشبيه كرده كه «سوزنش يك جا گير كرده، هنوز در روش‌ها و ابزارهاي سده نوزده مانده‌اند.» از نظر نويسنده اين دسته افراد، «سعي دارند اين دو قرن فاصله را با داد و فرياد و هياهو پر كنند؛ در حالي كه عصر كنوني، عصر هوشمندي در سياست‌ورزي است.» اين يادداشت خطاب به سياستمداران گفته كه «مردم انتظار دارند» آنها «با تصحيح انديشه‌ها و صيقل دادن تجربه‌ها و روش‌ها به انسجام فكري و عملي لازم دست يافته و در مواجهه با بحران‌ها بيش از پيش حواس‌شان را جمع كرده و هوشمندانه رفتار كنند.»
موضوع حجاب است؟
اما نشريه روزانه معاونت سياسي سپاه، كمي واضح‌تر منظور را رسانده بود. مشخص نيست اين نشريه در تحليلي كه ارايه كرده، موضوع ناهماهنگي در مواضع پيرامون حجاب را به عنوان نمونه بيان كرده يا منظورش كلي‌تر از موضوع حجاب است. اين نشريه به گفته‌هاي «حسين جلالي»، نماينده رفسنجان، «محمدباقر قاليباف»، رييس مجلس و معاون دادستان كل كشور اشاره كرده است. جلالي گفته: «منظور از تغيير روش اين است كه امكان دارد در قالب تذكري از طريق پيامك به افراد بي‌حجاب اعلام شود كه شما حجاب رعايت نكرديد و سعي كنيد به قانون احترام بگذاريد. بعد از تذكر، وارد مرحله اخطار مي‌شويم بعد هشدار و در مرحله سوم ممكن است حساب بانكي فرد بي‌حجاب مسدود شود.» قاليباف هم كه گويا پاسخ افرادي امثال جلالي را داده، گفته: «به چه حقي مي‌گوييم وقتي خانمي بدحجاب است اجازه ندهيم به مترو سوار شود؟» حالا نوبت به «غلام‌عباس تركي»، معاون حقوق عامه دادستان كل كشور مي‌رسد كه گفته: «در شرايط حاضر، در مورد كشف حجاب و بدن‌نمايي يا اشاعه و تشويق به منكرات اخلاقي، حكم قانون مشخص و صريح است و ماموران پليس بايد به تكاليف قانوني خود در اين موارد عمل كنند.» نشريه روزانه معاونت سياسي سپاه تاكيد كرده كه «اين تكثر و چند صدايي علاوه بر اينكه پيام خوبي به مردم نمي‌دهد موجب مشوش شدن اذهان جامعه نيز مي‌شود.» نويسنده نشريه سپاه از اين افراد و افراد مشابه آنها خواسته تا چنين مباحثي را «در پستوي جلسات متعدد سازمان‌ها مورد بحث قرار گيرد». اين نشريه گفته كه اين تفاوت مواضع بابت هر چه مي‌خواهد باشد، ولي نبايد «به زندگي مردم كه خود درگير موارد متعدد فكري و معيشتي هستند» وارد شود؛ مي‌خواهد بابت «ناهماهنگي شناختي و اختلاف قرائت» باشد يا حاصل «اختلاف رويكردي».
سخنان رهبري دال اصلي قانون باشد
نويسنده با اشاره به بخشي از سخنان رهبري در ديدار با «بانوان»، تاكيد كرده كه «اين بيانات بي‌شك مورد پذيرش بخش اعظمي از جامعه است» و خواستار اين موضوع شده اين سخنان «دال اصلي براي موضع‌گيري‌ها و قانون‌نويسي‌ها باشد.» در سخنان مورد اشاره تاكيد شده كه «حجاب يك واجب شرعي است كه بايد رعايت بشود، منتها آن كساني كه حجاب را به‌طور كامل رعايت نمي‌كنند، اينها را نبايد متهم كرد به بي‌ديني و ضدانقلابي.» نشريه روزانه سپاه در بخش ديگري از اين تحليل باز هم خواستار تصميم‌گيري و كارشناسي «دقيق، عميق و بدون هياهو در محافل فكري» شده است تا «تبديل به قوانين و دستورات موضوعه» شوند. در ادامه اين تحليل تاكيد شده كه اين قوانين و دستورات، پس از «اقناع‌سازي جامعه» اجرا شود تا «جامعه از سر درگمي موجود خلاصي» يابد.
نويسنده معتقد است كه «جامعه ايراني نشان داده كه از كار كارشناسي دقيق كه جلوي بي‌عفتي را بگيرد و از اظهارت و كنش‌هاي جزيره‌اي و سليقه‌اي جلوگيري كند، استقبال خواهد كرد.» البته نويسنده مصاديق آنچه «بي‌عفتي» خوانده بيان نكرده است و همچنين مشخص نكرده «استقبال» جامعه را بر اساس چه محاسبه يا نظرسنجي‌اي به عنوان يك «فكت» يا همان «واقعيت» آورده است.
در كشور چه مي‌گذرد؟
اما در كشور چه مي‌گذرد كه دو نشريه سپاه پاسداران، از عدم «هماهنگي» مقامات و مسوولان انتقاد كرده‌اند؟
اين دو يادداشت در دو نشريه سپاه نشان مي‌دهد در عيان و نهان تا حدودي تشتت آرا و نظرات وجود دارد. از اين‌رو دو نشريه «صبح صادق» و «اخبار و تحليل‌ها» اقدام به نقد علني اين موضوع كرده است. به نظر مي‌رسد كه نقد نشريه روزانه معاونت سياسي سپاه بيشتر متمركز بر موضوع حجاب باشد؛ موضوعي كه از اواخر شهريورماه در جامعه داغ‌تر شد. با آغاز اعتراضات به جانباختن مهسا اميني دختر 22 ساله‌اي كه در جريان حضور در مقر پليس امنيت اخلاقي دچار عارضه مغزي شد، بسياري از سياسيون از حق اعتراض گفتند. يكي از ضرورت اصلاح گفت و حكمراني نو؛ يكي هم از آمادگي براي گفت‌وگو و حتي شنيدن نظرات انتقادي از سوي همه اقشار جامعه. اما با كمرنگ شدن اعتراضات در خيابان‌ها، گويا اين اظهارات به فراموشي سپرده شد. اوايل آبان ماه و در كشاكش اعتراضات خياباني بود كه مهدي محمدي، مشاور محمدباقر قاليباف رييس مجلس در يادداشتي نوشته بود: «در اين روزها من از نزديك ديده‌ام ذهن سيستم بيش از آنكه درگير سركوب باشد، درگير اصلاحاتي است كه بايد بكند. بحث‌هاي بسيار پرحرارتي در جريان است كه بخشي از جامعه ديده نشده و بايد بشود.» مشاور رييس مجلس مشخص نكرد كه منظورش كدام بخش ديده نشده از جامعه است؛ با توجه به زمان انتشار اين يادداشت به نظر مي‌رسد منظور زنان باشند، اما به هر شكل در سياست‌هاي رسمي نه تنها تغييري ايجاد نشده است، بلكه حالا پس از فروكش كردن اعتراضات در خيابان‌ها، دوباره زمزمه بازگشت گشت ارشاد به ميادين شنيده مي‌شود. از سوي ديگر صداهاي بلندي هم مبني بر برخوردهاي تند در موضوع حجاب شنيده شده است. از پلمب برخي واحدهاي تجاري گرفته تا سخنان برخي نمايندگان مجلس. تقريبا يك ماه پيش بود كه حسين جلالي در سخناني گفته بود: «هزينه بدحجابي و بي‌حجابي را در كشور بالا خواهيم برد. از طرح عفاف و حجاب عقب‌نشيني نخواهد شد.» او تاكيد كرده بود: «عقب‌نشيني از اين طرح، عقب‌نشيني از جمهوري اسلامي است. طرح عفاف و حجاب در يكي، دو هفته آينده اجرايي مي‌شود.»
اين دو تحليل چه مي‌گويند؟
در هر صورت انتقادات دو نشريه سپاه احتمالا حامل هشدار به آنهايي است كه «خواص» و «نخبگان» خوانده مي‌شوند، چراكه در برخي سخنان شنيده مي‌شود كه سكوت اين قشر ممكن است براي اين باشد كه به جايگاه و همچنين هواداران‌شان بر بخورد؛ مانند آنچه ابراهيم رييسي گفته بود يا حميد اباذري مشاور فرمانده كل سپاه در ساري بيان كرده بود. صبح صادق معتقد است اين افراد بابت «حفظ جايگاه و شأنيت» خود تعاريف ديگري از منافع ملي دارند. نشريه روزانه معاونت سياسي نيز معتقد است كه اختلاف ديدگاه‌ها نبايد عيان شود و بايد در جلسات حل و فصل شود و يك صدا شنيده شود. اين دو تحليل مخاطب را به اين نقطه مي‌رساند كه بالادستي‌هاي اين دو نشريه كه يك ارگان است، از وضعيت كنوني در فضاي سياسي رضايت ندارد و خواهان يكدستي فضاي سياسي است و يكپارچگي در مواضع.
اين يادداشت خطاب به سياستمداران گفته كه «مردم انتظار دارند» كه آنها «با تصحيح انديشه‌ها و صيقل دادن تجربه‌ها و روش‌ها به انسجام فكري و عملي لازم دست يافته و در مواجهه با بحران‌ها بيش از پيش حواس‌شان را جمع كرده و هوشمندانه رفتار كنند»