مشاور امنيت ملي بايدن براي ديدار با نتانياهو به اسراييل رفت
سوليوان در قدس با دستور كار ايران
شهاب شهسواري
جيك سوليوان، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا روز گذشته براي نخستين‌بار از زمان آغاز به كار دولت جديد بنيامين نتانياهو به اسراييل سفر كرد. براساس گزارش رسانه‌ها، محور اصلي ديدارهاي جيك سوليوان در سرزمين‌هاي اشغالي موضوع ايران بود. سوليوان در سفر خود با اسحاق هرتزوگ، رييس رژيم، بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير و تزاچي هانگبي، همتاي اسراييلي خود ديدار و گفت‌وگو كرد. به نوشته هاآرتص مقام‌هاي اسراييلي، به دليل رويكرد افراطي و ضدايراني جيك سوليوان، او را «پليس خوب» در واشنگتن تلقي مي‌كنند. جيك سوليوان، علاوه بر ديدار با مقام‌هاي اسراييلي امروز به كرانه باختري رود اردن خواهد رفت و در رام‌الله با محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطيني ديدار و گفت‌وگو مي‌كند. دولت نتانياهو از زمان آغاز به كار خود مساله ايران را در راس دستوركارهاي كابينه قرار داده است. بنيامين نتانياهو از زمان آغاز به كار دولتش گفته است كه مساله برنامه هسته‌اي ايران و توسعه توافق‌هاي عادي‌سازي روابط با كشورهاي عربي، به ويژه اضافه كردن عربستان به اين كشور، اولويت‌هاي سياست خارجي او هستند. نتانياهو از زمان آغاز به كارش تقريبا به صورت روزانه، به اظهارنظرهاي تند عليه ايران ادامه داده است. نخست‌وزير اسراييل روز سه‌شنبه گفته بود كه با تهديدات ايران با جديت تعامل خواهيم كرد و از رسيدن ايران به سلاح هسته‌اي ممانعت مي‌كنيم. نتانياهو مدعي شد كه ايران دليل ۹۰درصد از تهديدات در منطقه خاورميانه است. نخست‌وزير رژيم صهيونيستي گفت كه ايران بزرگ‌ترين منبع تهديد در منطقه است و ما براي مقابله با دشمنان‌مان تمام اقدامات لازم را انجام خواهيم داد. بنيامين نتانياهو سه‌شنبه هفته گذشته نيز گفته بود: «دشمن اصلي كه ما با آن مواجه هستيم، ايران است.» وي افزود: «ما مصمم هستيم تا با تلاش‌هاي ايران براي ساخت سلاح هسته‌اي و احداث پايگاه نظامي در مرز شمالي‌مان مقابله كنيم.»
اختلاف در روش‌ها
با اين حال اختلاف‌نظر ميان دولت بايدن و دولت نتانياهو درخصوص نحوه مواجهه با ايران بر هيچ كس پوشيده نيست. با اين حال، جيك سوليوان مي‌گويد كه اختلاف‌هاي اسراييل و امريكا درخصوص مواجهه با ايران بنيادين نيست و فقط اختلاف در روش‌ها است. دو هفته پيش جيك سوليوان در سخناني درخصوص مخالفت نتانياهو با برجام گفته بود: «فكر نمي‌كنم اينكه او هيچ‌گاه از برجام خوشش نمي‌آمد، كسي را غافلگير كرده باشد.» با اين حال سوليوان گفته است كه در حال حاضر اولويت امريكا برجام نيست «چراكه زمينه لازم براي اولويت بخشيدن به آن وجود ندارد.» او تاكيد مي‌كند: «در زمينه مناسب بهترين مسير براي اين كار ديپلماسي خواهد بود.» جيك سوليوان درخصوص مواجهه دولت جو بايدن با دولت جديد نتانياهو درخصوص ايران گفته بود: «ما اين فرصت را داريم كه با دولت جديد اسراييل درخصوص تهديدي كه از سوي ايران وجود دارد، همكاري عميقي داشته باشيم. من تصور مي‌كنم كه اهداف اصلي ما مشترك است و همان‌گونه كه در طول دو سال گذشته تلاش كرده‌ايم، روي اختلاف‌هاي‌مان در روش‌ها كار مي‌كنيم.» آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا يك روز پيش از سفر سوليوان به اسراييل در اظهاراتي گفته بود كه احياي برجام ديگر دستور كار واشنگتن قرار ندارد. وزير خارجه امريكا در نشست مطبوعاتي مشترك با جيمز كلورلي، همتاي بريتانيايي خود گفت: «ايران ماه‌ها پيش فرصت بازگشت سريع به برجام را از دست داد. تمام طرف‌هاي مذاكرات وين از جمله امريكا، كشورهاي اروپايي، روسيه و چين به توافق نهايي در اين زمينه رسيده بودند، اما تهران فرصت احياي برجام را از دست داد.»
رويكرد انتقادي دولت امريكا از ائتلاف افراطي نتانياهو
جيك سوليوان در حالي به سرزمين‌هاي اشغالي سفر مي‌كند كه انتقادهاي بين‌المللي از رويكرد ائتلاف جديد حاكم بر اسراييل تحت رهبري بنيامين نتانياهو افزايش يافته است. روزنامه هاآرتص مي‌نويسد كه دولت بايدن تلاش كرده است رويكرد منفعلانه‌اي درقبال شرايط جاري در سياست داخلي اسراييل بگيرد با اين حال تاكيد كرده است كه از اسراييل هر سياستي كه باعث آسيب رساندن به راهكار دو دولتي براي مناقشه فلسطين شود، خودداري كند. اقداماتي مانند توسعه شهرك‌سازي در كرانه باختري رود اردن و تلاش براي تغيير وضعيت مسجدالاقصي، اقدامات و سياست‌هايي است كه واشنگتن نسبت به آنها انتقاد كرده است. به نوشته هاآرتص، ديگر مسائل مانند موضوعات مرتبط با دموكراسي در اسراييل، از جمله اصلاحات پيشنهادي قضايي كه از قدرت ديوان عالي مي‌كاهد يا تلاش‌ها براي تغيير تعريف «يهودي» و افرادي كه حق مهاجرت به سرزمين‌هاي اشغالي دارند، با واكنش‌هاي ناچيزي مواجه شده‌اند. جيك سوليوان، پيش از سفرش به اسراييل تاكيد كرده بود: «واشنگتن از راه‌حل دو دولتي حمايت مي‌كند و از هر سياست و اقدامي كه اعتبار راه‌حل دو دولتي را زير سوال ببرد يا وضعيت تاريخي قدس را تحت‌تاثير قرار بدهد، مخالف است. من در مورد اين مسائل كاملا صريح و مستقيم برخورد خواهم كرد.»به‌رغم سكوت نسبي دولت بايدن نسبت به تركيب افراطي دولت نتانياهو، هيات پارلماني كه از سوي كنگره امريكا روز سه‌شنبه به سرزمين‌هاي اشغالي سفر كرده‌اند، به روشني تلاش كردند تا از رويارويي با وزرا و مقام‌هاي افراطي دولت نتانياهو اجتناب كنند. به گزارش اكسيوس، هيات هفت‌نفره كه از كنگره امريكا به اسراييل سفر كرده‌اند تاكيد كرده‌اند كه قصد ندارند با بزالل اسموتريچ و ايتمار بن‌گوير رهبران افراطي حزب صهيونيسم مذهبي و ديگر اعضاي اين گروه ملاقاتي داشته باشند. تايمز آو اسراييل نوشته است كه دفتر سناتور جكي روزن، از حزب دموكرات كه به همراه سناتور جيمز لنكفورد از حزب جموري‌خواه رياست هيات را برعهده دارند، اين درخواست را به ميزبان داده‌اند. اين هيات روز سه‌شنبه با بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير، امير اوهانا، رييس كنست و تعدادي ديگر از نمايندگان كنست اسراييل ديدار كردند. اين هيات كنگره امريكا قرار است بعد از اسراييل به سه كشور عربي هم كه در قالب توافق‌هاي موسوم به ابراهيم روابط خود را با اسراييل عادي‌سازي كردند، يعني امارات متحده عربي، بحرين و مراكش نيز سفر كنند. ايتمار بن‌گوير، وزير امنيت داخلي كابينه نتانياهو بعد از انتشار خبر عدم ديدار نمايندگان امريكا توسط خبرنگار اكسيوس، اين خبرنگار را متهم كرد كه «كارزار سياسي» عليه وي راه انداخته است.
افراطي‌گري كابينه نتانياهو حواس اسراييل را از ايران پرت مي‌كند
پايگاه خبري بلومبرگ، در يادداشتي به قلم شوراي سردبيري اين رسانه امريكايي، ضمن انتقاد از رويكرد افراطي كابينه نتانياهو، استدلال كرده است كه رفتارهاي اين دولت باعث پرت شدن حواس اسراييل از ايران و ايجاد مانع در مقابل اهداف نتانياهو براي توسعه روابط اسراييل با اعراب خواهد شد. در اين يادداشت آمده است: «اقدام‌هاي غريب برخي مقام‌هاي اسراييلي مانند بن‌گوير، تنش‌ها را [با فلسطينيان] تشديد مي‌كنند. اين اقدامات تهديد افزايش خشونت را افزايش مي‌دهد و حتي ممكن است باعث وقوع انتفاضه سوم شود و باعث پرت شدن حواس‌ها از مقابله با ايران خواهد شد. با تضعيف هر چه بيشتر دورنماي راه‌حل دو دولتي، آنها سياست ايالات متحده امريكا را به خطر مي‌اندازند و حمايت از اسراييل در دولت دموكرات بايدن را كاهش مي‌دهند.» اين يادداشت نتيجه‌گيري مي‌كند: «نتانياهو همواره به امريكايي‌ها هشدار مي‌داد كه اجازه ندهند مسائل متفرقه باعث پرت شدن حواس‌ها از تهديد ايران شود. كمترين كاري كه اكنون از او بر مي‌آيد اين است كه حرف‌هاي خودش را عملي كند.»
انتقال مهمات ذخيره شده امريكا در اسراييل به اوكراين
نيويورك تايمز در گزارشي نوشته است كه ايالات متحده امريكا مهمات ذخيره شده خود را در اسراييل به اوكراين منتقل مي‌كند تا در جنگ عليه روسيه از آنها استفاده شود. به نوشته رويترز، مقام‌هاي اسراييلي اين موضوع را تاييد كرده‌اند و خبر داده‌اند كه انتقال اين مهمات در دوره نخست‌وزيري يايير لاپيد، نخست‌وزير پيشين مورد تاييد قرار گرفته است، هر چند كه امريكا براي جابه‌جايي مهمات متعلق به خودش كه تنها در اسراييل نگهداري مي‌شدند، نيازي به مجوز دولت اسراييل نداشت. پنتاگون دهه‌ها است كه مقادير زيادي از مهمات را براي شرايط اضطراري جنگي در منطقه يا واگذاري به متحدان امريكا، در خاك اسراييل ذخيره مي‌كند. براساس گزارش نيويورك تايمز، واشنگتن تصميم گرفته است كه نزديك به ۳۰۰ هزار گلوله ۱۵۵ ميلي‌متري توپ را از اين ذخاير به اوكراين منتقل كند. رويترز نوشته است كه انتقال اين مهمات از درون اسراييل مي‌تواند روابط دولت جديد نتانياهو را با ولاديمير پوتين به چالش بكشد. اسراييلي‌ها علاقه‌مند هستند كه روابط صميمانه خود را با مسكو حفظ كنند تا بتوانند از اين رابطه براي حملات گاه و بيگاه به خاك سوريه براي حمله به اهدافي كه ادعا مي‌كنند متعلق به ايران هستند، استفاده كنند. در عين حال، جمعيت نسبتا بزرگ يهوديان روس‌تبار در اسراييل هم عامل ديگري است كه باعث مي‌شود رژيم اسراييل، به‌رغم فشار امريكا موضع قاطعي در مورد تهاجم نظامي روسيه عليه اوكراين نگيرد