حذف صورت مساله
براي مديريت آلودگي هوا
شينا انصاري
بازگشت به عقب در استاندارد شاخص كيفيت هوا نگران‌كننده است
صحبت‌هاي وزير كشور درباره تغيير در استاندارد شاخص كيفيت هوا براي جلوگيري از تعطيلي مدارس جالب توجه بود. او گفت: «اگر شاخص‌هاي جهاني كيفيت هوا را ببينيد، در كشورهاي ديگر شاخص كمتر از ۳۰۰ باشد مدارس را تعطيل نمي‌كنند، اما شاخص براي تعطيلي مدارس را براي ما روي ۱۵۰ بسته‌اند. قرار است در جلسه آتي هيات دولت پيشنهاد دهيم اين شاخص‌هاي مرتبط با كيفيت هوا را به تعليق در بياورند.» پيش از او نيز رييس سازمان حفاظت محيط زيست در اظهاراتي مشابه گفت كه «تعطيلي مدارس كمكي به آلودگي هوا نمي‌كند و اين تصميم در اين مدت در بهبود شاخص‌ها اثري نگذاشته است، چراكه در شرايط تعطيلي، رفت و آمدها قطع نمي‌شود و ممكن است خانواده‌ها باز هم با استفاده از وسايل نقليه شخصي در خيابان‌ها رفت و آمد داشته باشند.» اينكه دو متولي اصلي مديريت آلودگي هواي كشور از هدف اصلي دستورالعمل اضطرار براي گروه‌هاي حساس (از جمله كودكان) كه كاهش مواجهه ايشان با آلاينده‌ها و حفظ سلامتي آنهاست، تعابير و انتظارات ديگري دارند، جاي شگفتي است. آيين‌نامه اجرايي قانون هواي پاك (تبصره 3 ماده 3) اين تعطيلي‌ها را نه براي كاهش آلودگي، بلكه براي حفاظت از سلامت گروه‌هاي آسيب‌پذير جامعه پيش‌بيني كرده است. در عين حال استاندارد شاخص كيفيت هوا در كشور با نگاه به مراجع جهاني تصويب شده است و در شرايط فعلي نيز اين استاندارد، فاصله قابل توجهي با راهنماي سازمان بهداشت جهاني دارد. البته مرجع اصلي تعيين استاندارد شاخص كيفيت هوا (AQI) سازمان حفاظت محيط زيست است كه اين ماموريت را با همكاري ساير دستگاه‌ها از جمله وزارت بهداشت انجام مي‌دهد. با توجه به اندازه‌گيري شش آلاينده اصلي هوا، شاخص كيفيت هوا در شش سطح پاك، سالم، ناسالم براي گروه‌هاي حساس (كودكان و سالمندان)، ناسالم براي عموم، بسيار ناسالم و خطرناك قرار مي‌گيرد و انتظار بر اين است كه متناسب با سطح مخاطره‌پذيري اقدام مديريتي انجام شود. در حقيقت استاندارد شاخص كيفيت هوا، تلفيقي از «توان هر كشور براي كاهش آلودگي» و «انتظارات شبكه بهداشتي كشور» است و به منزله ابزاري است هشدار‌دهنده براي دولتمردان، فعالان محيط زيست و حتي مردم تا از اين استاندارد براي اقدامات كنترلي و كاهش مواجهه با آلاينده‌ها كمك بگيرند. حال به نظر مي‌رسد اعضاي دولت در يك ائتلاف قابل تامل تصميم دارند پيچ استانداردي كه در حال حاضر نيز با استاندارد جهاني فاصله دارد، شل كرده و به جاي يافتن دلايل تشديد برخي آلاينده‌ها مانند گوگرد و انجام اقدامات اساسي براي مديريت آلودگي هوا چون از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده، جلوگيري از توزيع و مصرف سوخت‌هاي نامناسب، افزايش حمل و نقل عمومي و ساير محورهاي پيش‌بيني شده در قانون هواي پاك، مساله را از سرچشمه «شاخص كيفيت هوا» حل كرده و به اين ترتيب با افزايش تعداد روزهاي پاك و قابل قبول و جلوگيري از تعطيلي مدارس خيال‌شان را راحت كنند و به قول وزير آموزش و پرورش «با اين تعطيلي‌هاي پياپي در جو القائات رسانه‌هاي خارجي نيفتند.» در اين ميان آنچه نبايد فراموش كرد، اين واقعيت است كه تهران در 9ماهه نخست امسال فقط دو روز هواي پاك داشته و در سال گذشته ميزان مرگ‌هاي منتسب به ذرات معلق در كشور، ۲۰ هزار و ۸۰۰ نفر بوده كه از اين ميان سهم تهران ۶ هزار و ۴۰۰ مرگ اعلام شده است. در شرايطي كه كشورهاي جهان تلاش دارند استانداردهاي محيط زيستي‌شان را سال به سال سختگيرانه‌تر كنند بازگشت به عقب در استاندارد شاخص كيفيت هوا بدون توجه به آثار و عواقب آلاينده‌هاي سمي بر ريه‌هاي ما و فرزندان‌مان، غم‌انگيز و نگران‌كننده است.