امنيت، قرباني جديد زلزله تركيه
غارت، دزدي و درگيري‌هاي مسلحانه عمليات برخي از تيم‌هاي امدادي خارجي را در مناطق زلزله‌زده تركيه مختل كرد
شهاب شهسواري
نگراني در مورد وضعيت امنيتي مناطق زلزله‌زده تركيه باعث شد برخي گروه‌هاي امدادي خارجي، فرآيند كمك‌رساني به زلزله‌زدگان را متوقف كنند. روز شنبه گروه‌هاي امدادي اعزامي از سوي اتريش اعلام كردند كه به دليل خشونت‌هاي جاري در مناطق زلزله‌زده استان ختاي و درگيري گروه‌هاي مختلف محلي با يكديگر و حتي تيراندازي، امدادرساني خود را به زلزله‌زدگان متوقف مي‌كند. روز يكشنبه با تعهد ارتش تركيه براي حفاظت از امدادرسان‌هاي اتريشي، عمليات جست‌وجو و امداد اين تيم از سر گرفته‌شد. اما روز يكشنبه نوبت به تيم‌هاي امداد و نجات آلماني رسيد كه اعلام كنند به دليل نگراني‌هاي امنيتي عمليات خود را متوقف مي‌كنند. تيم‌هاي امداد و نجات اعزامي از سوي سويیس هم اعلام كرده‌اند كه اوضاع امنيتي مناطق زلزله‌زده را به دقت رصد مي‌كنند و با توجه به شرايط امنيتي حاكم فعلا به كار خود ادامه مي‌دهند. عصر روز يكشنبه امدادگران اعزامي از سوي رژيم اسراييل، اعلام كردند كه به دليل «تهديد شديد امنيتي» خاك تركيه را ترك مي‌كنند.
گزارش‌هاي مختلفي از غارت اموال به جا مانده از زلزله‌زدگان و تيراندازي و خشونت در محل‌هاي آسيب ديده در تركيه مخابره شده است. رويترز به نقل از مهمت بوك، شهروند ۲۶ ساله اهل انطاكيه كه در جست‌وجوي همكار خود در آوارها مي‌گردد، نوشته است: «گروهي از افراد در حال شكست شيشه‌ها و حصارهاي خانه‌ها، فروشگاه‌ها و اتومبيل‌ها هستند.»
آيلين كاباسكال، شهروند ختاي به آژانس فرانس‌پرس مي‌گويد: «ما مجبور به نگهباني از خانه‌ها و خودروهاي‌مان هستيم. غارتگران در حال دزدي از خانه‌ها هستند. متاسفانه چيز بيشتري براي گفتن ندارم. ما نابود شديم، فروپاشيديم. چيزي كه با آن مواجهيم يك كابوس است. مقام‌هاي دولتي بايد از خانه‌هاي ما حفاظت كنند.»
دو نهاد آلماني كه امدادگران خود را به تركيه اعزام كرده‌اند يعني نهاد جست‌وجو و نجات بين‌المللي آلمان (ISAR) و آژانس فدرال آلمان براي كمك‌هاي فني (THW) روز يكشنبه اعلام كردند تا زماني كه سازمان بلاياي طبيعي و امور اضطراري تركيه (AFAD) شرايط را در مناطق فعاليت آنها «امن» اعلام كند، عمليات خود را متوقف مي‌كنند.
به گزارش رويترز، سرپرست عمليات ISAR، استيون باير گفته است كه « وضعيت امنيتي در مناطق زلزله‌زده تا اندازه‌اي در حال بدتر شدن است. وي گفته است با توجه به گذشت زمان بيشتر از زلزله و كاهش اميد براي پيدا شدن نجات‌يافتگان از زير آوار، چنين شرايطي عادي است. بخشي از اين امر به دليل اين است كه ذخاير غذا در حال پايان یافتن است، آب در حال تمام شدن است و مردم دنبال آب و غذا مي‌گردند. عامل دوم اين است كه به شكل روزافزوني اميد براي پيدا كردن افراد زنده كمتر مي‌شود و اين نااميدي به خشم دامن مي‌زند.»
اين امدادگر آلماني به رويترز گفته است كه امدادگران ISAR و THW فعلا در كمپ مشترك خود باقي خواهند ماند، هر چند اگر شواهدي مبني بر وجود نجات‌يافته‌اي زير آوار به دست بيايد، بلافاصله وارد عمل خواهند شد. نهاد آلماني ISAR در اي‌ميلي براي رويترز توضيح داده است: «گزارش‌ها در مورد برخورد ميان گروه‌هاي مختلف افزايش يافته است و حتي گزارش‌هايي در مورد تيراندازي هم وجود دارد.»
مقام‌هاي تركيه در مورد وضعيت امنيتي مناطق زلزله‌زده اظهارنظري نكرده‌اند، اما رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه در منطقه اعلام وضعيت اضطراري كرده است و تاكيد كرده است كه گزارش‌هايي در مورد غارت اموال وجود دارد. رييس‌جمهور تركيه تاكيد كرده است: «از اين لحظه به بعد، افرادي كه در غارت و آدم‌ربايي نقش دارند بايد بدانند كه دست قدرتمند حكومت دنبال آنها است.»
روز شنبه، نهاد اتريشي واحد نيروهاي امداد در فاجعه (AFDRU) اعلام كرده‌بود كه فعاليت‌هاي خود را موقتا متوقف مي‌كند. با اين حال روز يكشنبه، مايكل باوئر، سخنگوي وزارت دفاع اتريش اعلام كرد كه با تصميم‌گيري ارتش تركيه براي محافظت از عمليات امدادرسان‌هاي اتريشي، اين تيم امداد و نجات فعاليت خود را از سر مي‌گيرد. ۸۲ امدادگر اتريشي در شهر انطاكيه از سه‌شنبه گذشته مشغول فعاليت هستند و در طول كمتر از يك هفته دست كم ۹ نفر نجات‌يافته را از زير آوار رها كرده‌اند.
پي‌ير كوگلوايز، سخنگوي ارتش اتريش، روز شنبه گفته‌بود: «درگيري‌هاي متعددي ميان گروه‌هاي مختلف در تركيه رخ مي‌دهد. به نظر مي‌رسد كه بخت پيدا كردن نجات‌يافتگان ديگر در مقابل تهديدهاي امنيتي منطقي به نظر نمي‌رسد.»
امدادگران سويیسي هم گفته‌اند كه با دقت وضعيت امنيتي در استان ختاي را زيرنظر دارند و تمهيدات امنيتي را به نسبت شرايط تقويت كرده‌اند. سويیس ۸۷ امدادگر و ۸ سگ تربيت‌شده براي عمليات امداد و نجات به تركيه اعزام كرده است و تاكنون امدادگران سويیس موفق شده‌اند ۱۱ حادثه‌دیده را از زير آوار رها كنند كه از جمله آنها دو نوزاد بودند. يك تيم ۱۲ نفره ديگر هم از سويیس روز جمعه به منطقه اعزام شد.
اسراييلي‌ها از تركيه گريختند
گروه امداد اسراييلي موسوم به «هاتزاله متحد» روز يكشنبه اعلام كرد كه بعد از شش روز حضور در مناطق زلزله‌زده تركيه، به دليل «تهديدهاي شديد امنيتي» خاك تركيه را ترك مي‌كند. اين گروه درحالي از خاك تركيه رفته است كه گروه ديگر اسراييلي موسوم به IsraAid اعلام كرده است كه به عمليات در خاك تركيه ادامه مي‌دهد. الي پولاك، مدير اجرايي هاتزاله متحد و داو ميزل، معاون عمليات اين نهاد در بيانيه‌اي مدعي شده‌اند: «اطلاعات موثقي در مورد تهديد فوري عليه تيم اسراييلي دريافت كرديم و بايد امنيت پرسنل را در اولويت قرار دهيم.»
مقام‌هاي اين گروه اسراييلي گفته‌اند: «ما از ابتدا از تهديدهاي احتمالي اعزام يك تيم به تركيه، به‌ويژه در نزديكي مرز سوريه، آگاه بوديم؛ اما گام‌هاي ضروري براي خنثي كردن تهديدها برداشتيم تا عمليات نجات‌بخش خودمان را ادامه دهيم.» به گفته مقام‌هاي اين گروه اسراييلي، با ارزيابي مشترك روساي واحدهاي جست‌وجو و نجات و فرماندهي داخلي ارتش اسراييل كه شنبه شب انجام شد، نتيجه‌گيري شد كه امكان ادامه عمليات وجود ندارد. به گفته مقام‌هاي اين گروه، به دليل فقدان هواپيماهاي كافي و ضرورت خروج سريع از خاك تركيه، ميريام ادلسون، همسر شلدون ادلسون، حامي يهودي درگذشته حزب جمهوري‌خواه در امريكا، يك هواپيماي اختصاصي براي اين گروه اعزام كرده است.
آغاز بازداشت‌ها توسط دولت تركيه
بعد از دستور رييس‌جمهور تركيه براي بازداشت غارتگران اموال مردم، آناتولي، خبرگزاري رسمي تركيه اعلام كرده است كه دست كم ۹۸ مظنون كه متهم به غارت و تخريب ساختمان‌ها و مزاحمت يا كلاهبرداري تلفني براي قربانيان زلزله هستند، بازداشت شده‌اند. به گزارش آناتولي، يك مقام امنيتي به شرط پنهان ماندن نامش به دليل محدوديت‌هاي رسانه‌اي گفته است كه تيم‌هاي امنيتي دست كم در حال تحقيق از ۴۲ مظنون به غارتگري در ساختمان‌هاي آسيب‌ديده از زلزله در استان ختاي هستند. براساس اطلاعات منتشر شده دست‌كم ۴۰ مظنون بازداشت شده‌اند كه همراه آنها ۱۱ هزار دلار و ۷۰ هزار ليره پول نقد، ۲۰ گوشي تلفن همراه، ۸ لپ‌تاپ، ۵ قطعه لوازم خانگي، ۶ هفت‌تير و ۳ تفنگ به اضافه مقاديري جواهرات و كارت‌هاي بانكي متعلق به افراد ديگر كشف شده است.
دو نفر ديگر از بازداشت‌شدگان در استان ختاي افرادي هستند كه خود را به شكل امدادگران درآورده‌بودند و سعي داشتند ۶ كاميون غذا براي آسيب ديدگان را بربايند. ۶ مظنون ديگر در منطقه بيكوز استانبول بازداشت شده‌اند كه با تماس‌هاي تلفني قصد كلاهبرداري از آسيب‌ديدگان زلزله در غازي عينتاب داشتند. نديم آكارسو، يكي از قربانيان اين كلاهبرداري تلفني است كه با او تماس گرفته‌شده و ادعا شده است در صورت ارايه اطلاعات بانكي‌اش به او كمك مي‌شود. بعد از جابه‌جايي پول‌هاي حساب اين قرباني به يك حساب ديگر، اين فرد با پليس تماس گرفته است. پليس گفته است كه از ۶ بازداشت شده در اين پرونده تعداد زيادي موبايل، يك كلت كمري ثبت‌نشده و تجهيزات غيرقانوني ديگر كشف شده است. به گفته مقام‌هاي محلي به خبرگزاري آناتولي در ۸ استان ديگر تركيه نيز دست كم ۴۸ نفر بازداشت شده‌اند و ۷ مظنون ديگر هم با قرار وثيقه آزاد هستند. در قهرمان مرعش هم ۵ مظنون به دليل تلاش براي دزدي از يك فروشگاه لوازم خانگي بازداشت شده‌اند. در پازارجيك، ۳ مظنون به دزدي بازداشت شده‌اند. در سمعان‌داغ و حصه در استان ختاي و در استان‌هاي ملطيه و عثمانيه و آدانا هم چند نفر به دليل دزدي و غارت بازداشت شده‌اند.
ديپلماسي زلزله
يك هفته بعد از وقوع زلزله در تركيه، كمك‌هاي انسان‌دوستانه باعث شده است تا يخ روابط خارجي تركيه با برخي از كشورهاي همسايه آب شود. روز گذشته علاوه بر سفر تميم بن حمد آل ثاني، امير قطر به تركيه به عنوان نخستين رهبر خارجي كه پس از زلزله دوشنبه هفته گذشته براي بررسي كمك‌هاي خارجي و ديدار با رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور، وزير خارجه يونان كه در سال‌هاي اخير با مشكلات متعددي در رابطه با آنكارا مواجه شده است، به تركيه سفر كرد. همچنين براي نخستين‌بار از ۳۵ سال پيش، مرزهاي تركيه و ارمنستان براي عبور يك كاروان كمك‌هاي ارمنستان براي زلزله‌زدگان تركيه، بازگشايي شد.
رييس‌جمهور تركيه و امير قطر روز يكشنبه در كاخ رياست‌جمهوري وحيدالدين استانبول ديداري غيرعلني داشتند. رسانه‌هاي ديگر نيز تاكنون گزارشي درباره موضوع گفت‌وگوهاي دو طرف منتشر نكرده‌اند. اين ديدار به عنوان بخشي از سفر كاري يك روزه امير قطر به تركيه انجام شد؛ او اولين رهبر از كشوري خارجي است كه پس از وقوع زلزله شديد در جنوب تركيه به اين كشور سفر كرده است.
يك مقام تركيه‌اي روز شنبه اعلام كرد كه براي اولين‌بار در ۳۵ سال گذشته، كاميون‌هاي ارسال كمك‌هاي بشردوستانه براي كمك به قربانيان زمين لرزه تركيه، از گذرگاه مرزي بين ارمنستان و تركيه عبور كردند. اين دو كشور مدت‌هاست با بستن مرزهاي مشترك زميني و بدون داشتن ارتباط ديپلماتيك، روابط تيره‌اي را پشت سر گذاشته‌اند. به گزارش يورونيوز، سردار قيليچ فرستاده ويژه تركيه در امور ارمنستان، عكس‌هايي از عبور پنج كاميون حاوي مواد غذايي و آب آشاميدني از ايست بازرسي عليجان در مرز بين دو كشور منتشر كرد. آقاي قيليچ با تشكر از مقامات ارمنستان گفت: «براي هميشه كمك‌هاي سخاوتمندانه ارسال شده توسط مردم ارمنستان براي كمك به كاهش آلام مردم در منطقه زلزله‌زده تركيه را به ياد خواهم داشت.»
نيكوس دندياس، وزير خارجه يونان روز يكشنبه در پي وقوع زلزله اخير در تركيه براي ابراز مراتب همدردي خود به اين كشور سفر كرد. وزير خارجه يونان به عنوان اولين مقام ارشد اروپايي كه پس از وقوع زمين لرزه به تركيه سفر كرده قرار است از مناطق زلزله‌زده بازديد كند. نيكوس دندياس در مرحله اول سفرش با مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه ديدار كرد. وزير خارجه يونان درنظر دارد راه‌هاي افزايش كمك آتن به تركيه براي امدادرساني به زلزله‌زدگان را بررسي كند. يونان يكي از اولين كشورهايي بود كه براي ارسال كمك به تركيه اعلام آمادگي كرد.