نفوذ کم‌سابقه عملیات TTP در پاکستان

شهاب شهسواری

گروه شبه‌نظامی افراطی تحریک طالبان پاکستان، روز جمعه در عملیاتی مسلحانه به یک پاسگاه پلیس در کراچی حمله کرد و علاوه بر کشتن ۴ نیروی پلیس، چندین نفر دیگر را نیز زخمی کرد.  یک روز بعد از این حمله، تحریک طالبان پاکستان یا TTP در یک اعلامیه تهدید کرد که به حملات علیه نیروهای پلیس در سراسر پاکستان ادامه خواهد داد.  در این اعلامیه آمده‌است: «نیروهای پلیس باید پای خود را از جنگ ما با ارتش مزدوران بیرون بکشند، وگرنه حمله به پناهگاه‌های افسران بلندپایه پلیس ادامه پیدا خواهد کرد.»  شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی توییتر به این حمله واکنش نشان داد و گفت: «پاکستان نه تنها تروریسم را ریشه‌کن می‌کند، بلکه تروریست‌ها را با اجرای عدالت نابود می‌کند.  ملت بزرگ ما برای پایان دادن همیشگی به این شرارت، قاطع است.»  اخیرا وضعیت امنیتی در پاکستان به دلیل حملات متعدد تحریک طالبان به شدت تضعیف شده‌است.  دهم بهمن‌ماه سال جاری عملیات بمب‌گذاری انتحاری تحریک طالبان در مسجدی در پیشاور، باعث کشتار بیش از ۱۰۰ نفر شد که مرگبارترین عملیات تروریستی در پاکستان محسوب می‌شود.  بیش از ۸۰ نفر از کشته‌شدگان، نیروهای پلیسی بودند که برای حفاظت از نمازگزاران در مقابل این مسجد حضور داشتند.  تحریک طالبان پاکستان، اوایل دی ماه سال جاری، اعلام کرده‌بود که ساختار دولتی جدیدی در شمال پاکستان ایجاد کرده‌است.

محمدرضا بهرامی، سفیر پیشین ایران در افغانستان با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی توییتر در این خصوص نوشته‌است: «هر چند عملیات TTP در این روزها بیانگر افزایش توانایی آنان برای اقدام در همه نقاط پاکستان است، اما کماکان قابلیت تهدید بقای حاکمیت را ندارند.»  این دیپلمات ایرانی معتقد است: «قدر مسلم مقابله با TTP تک بعدی نخواهد بود، ولی بدون قطع دسترسی آنها به مناطق خارج از مرزهای پاکستان، اصولا امکان پذیر نیست.»  به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، حمایت طالبان افغانستان از تحریک طالبان پاکستان، یکی از عوامل اصلی افزایش عملیات این گروه شبه‌نظامی در سال‌های اخیر است.
بر اساس گزارش‌ها، ۵ نیروی گروه تروریستی تحریک طالبان پاکستان، ساختمان پنج طبقه پایگاه فرماندهی پلیس در کراچی را اشغال کردند.  بر اساس روایت رسانه‌های پاکستانی، مهاجمان در طول چهار ساعت درگیری با نیروهای پلیس، ۴ نیروی پلیس پاکستان کشته و ۱۹ نفر دیگر زخمی شدند.
در پی بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، عملیات TTP در خاک پاکستان روز به روز گسترده‌تر شده‌است.  عملیات جدید این گروه در کراچی، در جنوب شرقی پاکستان، نشان از عمق نفوذ این گروه، فراتر از سرزمین‌های بومی طالبان در مناطق قبیله‌نشین و مرزهای افغانستان است.  به نظر می‌رسد که در طول یک سال و نیم گذشته توان سیاسی و نظامی تحریک طالبان پاکستان به شکل گسترده‌ای افزایش پیدا کرده‌است.  اقدام این گروه برای اعلام دولت و تعیین وزرای کابینه در دی‌ماه، نشان از میزان پیشرفت این گروه از یک گروه تروریستی ساده به یک تهدید امنیتی جدی برای پاکستان باشد. در طول سال ۲۰۲۲ دست‌کم ۳۰۰ عملیات تروریستی در سراسر پاکستان انجام شده‌است که از این میان ۸۹ عملیات را تحریک طالبان پاکستان برعهده گرفته‌است.  گروه TTP از سال ۲۰۰۷ و در اوج همکاری پاکستان و ایالات‌متحده امریکا در عملیات مبارزه با تروریسم تشکیل شد.  این گروه فراز و فرودهای بسیاری داشته‌است و بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ عملیات این گروه تقریبا متوقف شده‌بود، اما با خروج ایالات‌متحده امریکا از افغانستان و تحویل قدرت در این کشور به طالبان افغانستان، تهدید طالبان پاکستان هم نسبت به گذشته افزایش یافته‌است.  هر چند سال گذشته، ارتش پاکستان در مذاکره با طالبان پاکستان به یک آتش‌بس چند ماهه با این گروه رسید، اما TTP پس از برآورده نشدن مطالباتش این آتش‌بس را لغو کرد.
حمایت طالبان افغانستان از TTP
موسسه دولتی ایالات متحده برای صلح در واشنگتن (USIP) به تازگی گزارشی را درخصوص وضعیت تحریک طالبان پاکستان منتشر کرده‌است.  در این گزارش، وضعیت اقتصادی پاکستان و حاکمیت طالبان در افغانستان از جمله عوامل اصلی رشد فعالیت‌های گروه تروریستی تحریک طالبان پاکستان عنوان شده‌است.  در این گزارش آمده‌است: «همزمان با بحران اقتصادی پاکستان و حاکمیت طالبان در افغانستان، TTP در حال ظهور مجدد به عنوان یک تهدید قابل توجه است.»  موسسه ایالات متحده برای صلح تاکید می‌کند که وضعیت رو به افول اقتصاد پاکستان یکی از دلایل محدودیت توانایی اسلام آباد در واکنش به عملیات‌های تروریستی است.  به گفته مقام‌های سازمان ملل متحد، افراد وابسته و فرماندهان تحریک طالبان پاکستان آزادانه در شهرهای افغانستان رفت و آمد و فعالیت می‌کنند. به نوشته موسسه ایالات متحده برای صلح برخی منابع آگاه از اوضاع قندهار، می‌گویند که امیر طالبان در قندهار و مشاوران نزدیکش «بعید است که به دلیل قرابت‌های ایدئولوژیک، دست از حمایت از تحریک طالبان پاکستان بکشند.»  ابن گزارش تاکید می‌کند که حمایت از TTP درون افغانستان هم میان هواداران طالبان و هم میان مخالفان طالبان به دلیل نفرت از سیاست خارجی پاکستان گسترده است.
این گزارش با اشاره به انتقادهای اخیر کابل از سیاست‌های اسلام‌آباد، تصریح می‌کند: «این ادبیات غیردیپلماتیک ازسوی مقام‌های طالبان نشان می‌دهد که اراده آنها نسبت به استمرار حمایت از تحریک طالبان پاکستان، حتی در سایه فشارهای اسلام‌آباد، تغییری نکرده‌است.»  براساس این گزارش مشکلات اقتصادی باعث شده‌است که گزینه‌های نظامی پاکستان هم کاهش پیدا کند.  این گزارش تصریح می‌کند: «پاکستان می‌تواند حملات و اقدامات دفاعی در داخل خاک خود انجام دهد، اما منابع کافی برای استمرار یک کارزار نظامی مستمر و قوی ندارد.»  بر اساس این گزارش، دولت پاکستان به فکر تکرار عملیات فرامرزی علیه TTP در خاک افغانستان است، چنین عملیات قبلا در بهار سال جاری انجام شده‌است و در داخل کشور هم فشارها برای اقدام نظامی دولت افزایش یافته‌است، اما همچنان اسلام‌آباد نسبت به چنین اقدامی تعلل می‌کند.  به نوشته این گزارش «برخی گروه‌ها در داخل پاکستان این‌گونه تصور می‌کنند که ظهور مجدد تروریسم، بخشی از توطئه دولت مرکزی پاکستان است تا با جلب حمایت امریکا، جلوی بازگشت عمران خان، نخست‌وزیر پیشین را به قدرت بگیرد.»
امریکا: از نظر ما TTP همچنان سازمان تروریستی است
یک روز پیش از عملیات تروریستی اخیر در کراچی، دولت ایالات‌متحده امریکا اعلام کرد که بعد از بررسی مجدد وضعیت گروه تحریک طالبان پاکستان، همچنان این گروه را یک گروه تروریستی می‌داند.  بر اساس بیانیه وزارت خارجه امریکا، گروه‌های تحریک طالبان پاکستان (TTP) و گروه حزب‌المجاهدین در منطقه کشمیر، همچنان در فهرست گروه‌های تروریستی امریکا باقی میمانند.    به گفته آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا بر اساس بررسی‌ها این نتیجه به دست آمده‌است شرایطی که باعث شد این گروه‌ها در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی قرار بگیرند، تغییر نکرده‌است و به همین دلیل دلیل برای تغییر این وضعیت وجود ندارد.  به گفته بلینکن: «امنیت ملی ایالات متحده مستلزم این است که وضعیت این گروه‌ها در فهرست همچنان باقی بماند و در نتیجه گروه‌های فوق‌الذکر همچنان در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی باقی می‌مانند.»
گروه تحریک طالبان پاکستان در گذشته عملیات‌های موفق و ناموفقی علیه اهداف امریکایی انجام داده‌است.  ازجمله در سال ۲۰۰۹ گروه TTP با همکاری القاعده موفق به برگرداندن یک جاسوس CIA شدند و او را برای یک ماموریت بمب‌گذاری انتحاری به افغانستان بازگرداندند که باعث کشته شدن چندین جاسوس امریکایی شد.  همچنین سال ۲۰۱۰ تلاش TTP برای بمب‌گذاری در میدان تایمز نیویورک با شکست مواجه شد.  با این حال در دوره جدید، به نوشته موسسه دولتی صلح برای ایالات متحده، تحریک طالبان پاکستان یک تهدید مستقیم برای ایالات‌متحده امریکا محسوب نمی‌شود.

عمران خان: اسلام‌آباد باید با کابل همکاری کند
عمران‌خان، نخست‌وزیر سابق پاکستان، نیروهای این کشور را به «سهل‌انگاری» در راستای مبارزه با «تحریک طالبان پاکستان » متهم کرد و تنها راه مقابله با «تروریسم» را متقاعد کردن طالبان به همکاری مشترک با این کشور دانست.  به گزارش ایسنا، عمران خان، هفته گذشته در جریان مصاحبه با صدای امریکا، از تلاش دولت خود برای چراغ‌ سبز نشان دادن به مذاکره با «تحریک طالبان پاکستان» دفاع کرد. این نخست‌وزیر پیشین پاکستان گفت که با سلطه طالبان بر افغانستان، دولت پیشین اسلام‌آباد با دو گزینه مواجه شد؛ یا باید زمینه اسکان مجدد ۳۰ الی ۴۰ هزار تن را به ‌شمول خانواده‌های آنان در این کشور فراهم می‌کرد، یا آنها را به گلوله می‌بست. او افزود: «نظر این بود که اسکان مجدد باید با هم‌فکری سیاستمداران، منطقه قبایلی، نیروهای نظامی و تحریک طالبان پاکستان انجام شود، اما چنین نشد، زیرا دولت ما رفت و دولت جدید آمد.» عمران خان گفت: «فکر می‌کنم در شرایطی نیستیم که بتوانیم جنگ دیگری علیه تروریسم داشته باشیم و تنها راه این است که کابل (حکومت طالبان) را وادار کنیم تا با ما همکاری کند.» نخست‌وزیر سابق پاکستان هشدار داد که نباید حملات «تروریستی» بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ در پاکستان تکرار شود.