ورود چين به جنگ اوكراين؛ كابوس جديد غرب
نيويورك تايمز واكنش‌هاي امريكا به كسب اطلاعاتي درباره خيز پكن براي كمك نظامي به مسكو را بررسي كرده است
اعتماد آنلاين
هنگامي كه مقامات ارشد سياست خارجي ايالات‌متحده و چين در آخر اين هفته در كنفرانس امنيتي مونيخ حاضر شدند، هر دو اعلام كردند كه پكن و واشنگتن به دنبال جنگ سرد جديدي نيستند. با اين حال، هشدارهاي جديد مقامات امريكايي مبني بر اينكه چين ممكن است در حال آماده شدن براي ارسال تسليحات و مهمات به روسيه براي جنگ با اوكراين باشد، نمايي از جنگ سرد قديمي را تداعي كرد. در آن مبارزه چندين دهه‌اي، ايالات‌متحده، اتحاد جماهير شوروي و گهگاه چين منابع نظامي خود را به جنگ‌هاي طولاني در سراسر جهان سرازير كردند و درگير درگيري‌هاي نيابتي خونين از كره گرفته تا ويتنام و افغانستان شدند. مقامات امريكايي مي‌گويند كه چين برخلاف ايران و كره‌شمالي در طول يك سال جنگ در اوكراين از ارسال كمك‌هاي نظامي به روسيه خودداري كرده است. جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات‌متحده به شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين تاكيد كرده كه هرگونه اقدام در اين زمينه پيامدهاي گسترده‌اي خواهد داشت.
شكي نيست كه ورود چين به اين شيوه به جنگ اوكراين، ماهيت اين درگيري را دگرگون مي‌كند و آن را به يك مبارزه جهاني عصر حاضر تبديل مي‌كند كه هر سه ابرقدرت بزرگ جهان و شركاي آنها يعني روسيه، چين، ايران و كره‌شمالي مقابل ايالات‌متحده، اوكراين، متحدان و شركاي اروپايي و آسيايي آنها، ازجمله ژاپن و كره‌جنوبي قرار مي‌گيرند.
هشدارهاي آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه ايالات‌متحده به چين -كه در چندين موقعيت در روزهاي شنبه و يكشنبه تكرار شد- نشان داد كه دولت بايدن معتقد است پكن در آستانه عبور از خط قرمز است. اين واقعيت كه آنتوني بلينكن به طور علني در اين باره صحبت كرد، نااميدي ايالات‌متحده را نشان مي‌دهد كه تلاش مي‌كند شي جين پينگ و همكارانش را از انجام اين كار منصرف كند.
مقامات واشنگتن و پايتخت‌هاي اروپايي مي‌گويند كه در بهار امسال براي حمله جديد روسيه به اوكراين آماده مي‌شوند و بايد در زمستان امسال هر كاري كه مي‌توانند انجام دهند تا شانس روسيه را در شكستن خط دفاعي اوكراين كاهش دهند. آنتوني بلينكن در ديدار اخير با وانگ يي، وزير خارجه چين به او گفته بود كه واشنگتن معتقد است پكن «در حال بررسي ارائه حمايت مرگبار از روسيه در جنگ اوكراين است.» بلينكن درباره اين گفت‌وگو به رسانه‌ها گفت: «من همان‌طور كه رييس‌جمهور بايدن با رييس‌جمهور شي در ميان گذاشته بود، پيامدهاي جدي را كه كمك چين به روسيه در جنگ اوكراين براي روابط دو جانبه تهران-واشنگتن خواهد داشت، با همتاي چيني در ميان گذاشتم.» به گفته بلينكن اين كمك احتمالي شامل تسليحات و مهمات خواهد بود، اما وي جزيياتي در مورد اطلاعات زيربنايي كه احتمالا دولت بايدن به دست آورده است، ارائه نكرد.
درست قبل از حمله روسيه به اوكراين در فوريه گذشته، مسكو و پكن بيانيه‌اي 5000 كلمه‌اي را منتشر كردند كه در آن شراكت «بدون محدوديت» را اعلام كردند و همين مساله نگراني واشنگتن و پايتخت‌هاي اروپايي را برانگيخت. ايالات‌متحده تلاش كرده است تا با انتشار يافته‌هاي اطلاعاتي كه نظارت عمومي جهاني را در مورد هرگونه اقدام بالقوه پكن براي حمايت از روس‌ها افزايش داده، چين را از كمك نظامي به روسيه منصرف كند. در مارس 2022، مقامات ايالات‌متحده به خبرنگاران چند سازمان خبري ازجمله نيويورك تايمز گفتند كه روسيه از چين درخواست كمك كرده است. اين افشاگري درست قبل از ملاقات جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي كاخ سفيد يا همتاي چيني در رم صورت گرفت.
اين بخشي از يك بازي استراتژيك گسترده‌تر بود كه شامل استفاده از اطلاعات توسط واشنگتن براي خنثي كردن حمله روسيه بود. در ماه‌هاي قبل از آغاز حمله ولاديمير پوتين، دولت بايدن به سرعت اطلاعات محرمانه و طبقه‌بندي شده را دراختيار عموم قرار داد تا شايد با اين وسيله او را از اعزام نيروهايش باز دارد. اين استراتژي در آن زمان جواب نداد. مرور زمان نشان داد كه داده‌هاي اطلاعاتي امريكا درست بود اما ولاديمير پوتين ترجيح داد جنگ را آغاز و آن را تا به امروز ادامه دهد.
اظهارات عمومي بلينكن در آخر هفته و اظهارات خصوصي مقامات امريكايي به خبرنگاران، فصل ديگري از همان استراتژي افشاي اطلاعات توسط امريكايي‌ها بود. كامالا هريس، معاون رييس‌جمهور در سخنراني روز شنبه در كنفرانس امنيتي مونيخ به چين در مورد حمايت از روسيه هشدار داد و مقامات ايالات‌متحده گفتند كه اطلاعاتي را با متحدان به اشتراك گذاشته‌اند. مقامات امريكايي مي‌گويند چين در طول جنگ روابط خود را با روسيه عميق‌تر كرده است. پنجشنبه گذشته، در آستانه كنفرانس امنيتي مونيخ، سخنگوي وزارت خارجه چين گفت: «چين آماده همكاري با روسيه براي پيشبرد بيشتر مشاركت استراتژيك جامع است.» انتظار مي‌رود وانگ يي، وزير خارجه چين در روزهاي آينده به مسكو برود، سفري كه مقامات امريكايي از نزديك آن را رصد خواهند كرد. پيش از اين روسيه اعلام كرده بود كه در سال جاري ميلادي پوتين ميزبان همتاي چيني خود خواهد بود. چين در طول جنگ از روسيه حمايت ديپلماتيك كرده و وزارت خارجه اين كشور رسما تئوري‌هاي توطئه ضدامريكايي و ضداوكرايني را مطرح كرده است كه به نظر مي‌رسد از مسكو و متحدان و شركاي آن سرچشمه گرفته است. در ژانويه، ايالات‌متحده يك شركت چيني را به دليل دادن تصاوير ماهواره‌اي به گروه واگنر، شبه نظامي روسي همسو با كرملين كه در اوكراين مي‌جنگد و در آفريقا و خاورميانه فعال است، تحريم كرد. مقامات امريكايي گفتند كه اين كشور همچنين چند شركت چيني ديگر را به دليل نقض كنترل صادرات عليه روسيه جريمه كرده است. اخيرا وال استريت ژورنال گزارش داده كه ارتش روسيه همچنان قادر است پهپادهاي تجاري ساخت چين را براي استفاده در جنگ دريافت كند. ايالات‌متحده كارت‌هاي خوب انگشت‌شماري براي بازي با چين دارد. اگرچه دو كشور همچنان شركاي تجاري قوي يكديگر هستند اما روابط سياسي در يكي از پايين‌ترين سطوح خود در دهه‌هاي اخير قرار دارد و اين وضع به دليل بحران بر سر ورود بالن جاسوسي چين به امريكا بدتر هم شده است. در متن خبري طولاني نشست بين بلينكن و وانگ كه توسط شينهوا، خبرگزاري دولتي چين منتشر شد، به صحبتي در مورد اوكراين و روسيه اشاره نشد اما گفته شد كه اين دو مقام بر سر مساله بالن‌ها با هم گفت‌وگوهاي طولاني داشته‌اند و بلينكن به صراحت اعلام كرده كه ايالات‌متحده از همه ابزارها براي مسدود كردن اين اقدام‌هاي چين استفاده خواهد كرد.
زينگ يو، استاد روابط بين‌الملل مستقر در پكن در گفت‌وگو با نيويورك تايمز مي‌گويد كه تنش‌ها ميان پكن و واشنگتن ممكن است تا قبل از تابستان كاهش نيابد. او در ادامه افزود: «فكر نمي‌كنم چين و ايالات‌متحده بتوانند در كوتاه‌مدت با هم ارتباط برقرار كنند. پيامدهاي تداوم اين تنش گسترده خواهد بود. اختلاف چين و امريكا فقط مربوط به دو كشور نيست، بلكه در نگاهي وسيع‌تر اختلاف ميان چين و كشورهاي غربي است. اروپا در جدال چين و امريكا در كنار امريكا خواهد بود.» همزمان برخي كشورهاي متحد ايالات‌متحده در ديدار با مقام‌هاي چيني در حاشيه نشست امنيتي مونيخ به مساله بالن‌هاي جاسوسي چين و همچنين ساير اختلاف‌ها پكن اشاره كرده‌اند. براساس متن خبري وزارت خارجه ژاپن درباره ديدار وزراي خارجه چين و اين كشور منتشر كرده وزير امور خارجه ژاپن، به وانگ يي درباره «اشياي پرنده بالن‌شكل» كه در حريم هوايي ژاپن ظاهر شده‌اند، تذكر داده است. او همچنين به مانورهاي نظامي مشترك چين و روسيه در نزديكي ژاپن و اقدامات دريايي تهاجمي چين در اطراف جزاير سنكاكو اشاره كرد، سرزميني كه تحت اختيار ژاپن است اما چين مدعي آن است. موضع‌گيري‌هاي علني و عمومي اخير ساير ديپلمات‌ها نشان مي‌دهد كه سياست‌هاي چين، روسيه و اوكراين مهم‌ترين موضوعات گفت‌وگو مقام‌ها با وزير خارجه چين در حاشيه كنفرانس امنيتي مونيخ بوده است. مقامات ايالات‌متحده و برخي مقامات اروپايي به نيويورك تايمز گفته‌اند كه مقامات چيني تلاش مي‌كنند طوري جلوه دهند كه گويي چين يك واسطه بي‌طرف در جنگ اوكراين بوده و به دنبال توافق صلح است در حالي كه در واقعيت به سمت كمك نظامي به روسيه در جنگ اوكراين حركت مي‌كند.
بري پاول، يكي از اعضاي شوراي آتلانتيك مي‌گويد كه اخبار مبني بر اينكه شي جين پينگ در حال آماده‌سازي متن يك نطق طولاني است به دو دليل بسيار نگران‌كننده است: نخست آنكه چرا رييس‌جمهور چين بايد در اين مقطع سخنراني كند كه احتمالا در آن از پوتين حمايت خواهد بود و دوم اينكه طرح صلحي كه احتمالا او ارائه خواهد كرد چه مختصاتي دارد و ميزان حمايت پكن از مسكو در اين طرح چگونه خواهد بود.
جوزپ بورل: ارسال تسلیحات چینی به روسیه خط قرمز است
جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه به وزیر خارجه چین اطلاع داده که عرضه هرگونه تسلیحات به روسیه، خط قرمز روابط اروپا با چین خواهد بود، از پکن خواسته به روسیه سلاح ندهد.
بنا بر گزارش خبرگزاری روسی «ریانووستی»، بورل در جمع خبرنگاران به دیدار با وزیر خارجه چین در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ اشاره کرد و گفت: «من گفت‌وگوی طولانی با «وانگ یی» (وزیر خارجه چین) داشتم و نگرانی شدید خود را درباره ارايه تسلیحات چین به روسیه ابراز کردم و از او خواستم که از چنین اقدامی خودداری کند. به او اطلاع دادم که این خط قرمزی در روابط ما خواهد بود.» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه افزود که وزیر خارجه چین به وی اطمینان داده است که چین «هیچ برنامه‌ای برای عرضه تسلیحات به روسیه ندارد»، اما «ما (اتحادیه اروپا) همچنان در این خصوص هوشیار هستیم».
سفر وزیرخارجه چین به مسکو
وانگ یی، مسوول ارشد دیپلماسی در حزب کمونیست چین به منظور انجام مذاکرات در خصوص یک طرح صلح احتمالی برای اوکراین وارد مسکو شده است. به گزارش ایسنا، روزنامه روسیه‌ای کومرسانت گزارش داد: هدف اصلی از این سفر (وانگ یی، رييس دفتر امور خارجی حزب کمونیست چین) افزایش نقش‌آفرینی پکن در حل‌وفصل جنگ اوکراین است. وانگ یی در جریان حضورش در کنفرانس امنیتی سالانه مونیخ امریکا را متهم به نقض هنجارهای بین‌المللی با انجام رفتار هیستریک کرد. وانگ بر درخواستش برای انجام گفت‌وگو بر سر اوکراین تاکید کرده و خواستار آن شد که کشورهای اروپایی درباره نحوه پایان دادن به جنگ در اوکراین به آرامی فکر کنند. این دیپلمات ارشد چینی همچنین بیان کرد: به نظر می‌رسد برخی نیروها هستند که نمی‌خواهند مذاکرات بر سر مساله اوکراین به موفقیت رسیده یا جنگ اوکراین به زودی پایان یابد. پیش‌تر وزیر امور خارجه ایتالیا روز جمعه اعلام کرده بود، شی جین پینگ ريیس جمهوری چین قرار است در سالگرد شروع حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه سخنرانی درباره صلح ایراد کند.