پاسخ «شركت ملي گاز» درباره «قبض‌هاي نجومي گاز»
افزايش پلكاني قيمت گاز براي توزيع عادلانه انرژي پاك است
در پي درج گزارشي با عنوان «قبض گاز ميليوني و آغاز دردسرهاي تازه براي مردم» در مورخ 10/12/1401 در روزنامه اعتماد، روابط عمومي شركت ملي گاز ايران توضيحاتي به دفتر روزنامه ارسال كرده كه عينا مي‌آيد.
به استحضار مي‌رساند در بسياري از كشورهاي مصرف‌كننده گاز طبيعي، ضمن وجود پيك تقاضاي بخش خانگي و تجاري در روزهاي سرد سال، تامين انرژي از طريق گزينه پرهزينه سرمايه‌گذاري در افزايش توليد به منظور نوسان‌گيري مصارف در روزهاي سرد صورت نمي‌گيرد، بلكه با توجه به امكان قيمت‌گذاري انعطاف‌پذير برحسب شرايط پيك و غيرپيك تقاضا، مديريت مصرف در ماه‌هاي سرد و اوج تقاضا عمدتا از طريق وضع قيمت‌هاي بالاتر گاز طبيعي (قيمت‌هاي بالاتر انرژي) اعمال مي‌گردد، چراكه نظام تعرفه‌گذاري در دنيا به اين صورت است كه وظيفه دولت، تامين يارانه انرژي براي مشتركين با مصرف عادي است، ولي براي پرمصرف‌ها اين اجبار وجود ندارد همانطور كه آن روزنامه محترم نيز با انتشار يادداشتي با عنوان «ملي فكر كنيم» در 01/11/1401 اين موضوع را تاييد كرده و گفته است بدون ترديد يكي از مهم‌ترين عوامل اصلي نظام‌مند در صرفه‌جويي، قيمت انرژي‌هاست.
از اين‌رو و در راستاي ايجاد عدالت اجتماعي و توزيع عادلانه اين انرژي پاك، به استناد مصوبه شماره 171209/ت59907هـ مورخ 16/9/1401 هيات محترم وزيران تعرفه گاز طبيعي دوره سرد در بخش خانگي از 16 آذر ماه سال 1401 صرفا در پله‌هاي 4 تا 12 (پرمصرف و بدمصرف) افزايش يافت.
نحوه اعمال تخفيف 70 درصدي در قبوض گاز
با توجه به مصوبه هيات محترم وزيران، به علت كاهش شديد دماي هواي كشور در فصل سرد سال 1401 و با هدف كاهش هزينه‌هاي مربوط به مصارف گاز طبيعي خانوارها كه به دليل عدم آمادگي لازم آنها در خصوص كنترل مصارف گاز متناسب با الگوي بهينه مصرف بوده است، از تاريخ 16/9/1401 تا پايان سال جاري ميزان افزايش تعرفه‌هاي جديد نسبت به تعرفه‌هاي قبلي در هر پله 70 درصد تخفيف خواهد داشت كه اين كاهش گازبها براي اقليم‌هاي 1 تا 5 به ترتيب تا سقف 1300، 1250، 1200، 1000 و 800 مترمكعب در ماه به ازاي هر واحد خانگي قابل اعمال خواهد بود. ليكن ملاك محاسبه گازبهاي مشتركين از ابتداي سال 1402، تعرفه‌هاي مندرج در مصوبه شماره
171209/ت59907هـ مورخ 16/9/1401 مي‌باشد.
معافيت گازبهاي افراد تحت پوشش سازمان‌هاي حمايتي
بر اساس آيين‌نامه اجرايي بند (ك) تبصره (15) قانون بودجه سال 1401، مصارف تحت الگوي تمام مشتركين تحت پوشش سازمان‌هاي حمايتي با تعرفه صفر محاسبه مي‌گردد. بر همين اساس تاكنون اطلاعات حدود 1.300.000 مددجو توسط سازمان‌هاي حمايتي اعلام و در سامانه صدور صورتحساب شركت ملي گاز ايران ثبت شده است. گازبهاي مربوط به مصارف 3 پله ابتدايي كليه اين مشتركين رايگان مي‌باشد و اين مشتركين صرفا گازبهاي مصارف مازاد بر پله 3 را پرداخت خواهند نمود.
آيا صدور صورتحساب‌هاي چندميليوني بدون دليل است؟
بر اساس بررسي كارشناسي، اگر فرض كنيم يك واحد مسكوني در نقاط سردسير از 3 بخاري با شعله متوسط و يك اجاق گاز و آب گرمكن براي مصارف خود استفاده نمايد، براساس استانداردهاي تجهيزات گازسوز، مصرف ماهيانه اين مشترك 843 مترمكعب در ماه خواهد بود و نهايتا گازبهاي آن 285 هزار تومان مي‌باشد كه پس از اعمال تخفيف 70 درصدي به رشد تعرفه‌ها، گازبهاي آن 231 هزار تومان خواهد بود. لذا مصارف پله‌هاي 11و12 بسيار نامتعارف بوده و نيازمند اصلاح شيوه زندگي، فرهنگ‌سازي، استفاده از تجهيزات راندمان بالا و رعايت اصول مندرج در مبحث 19 براي ساختمان‌ها مي‌باشد. با بررسي روند مصرف مشتركين در سراسر كشور و همچنين شناسايي مناطقي كه بيشترين فراواني مشتركين در پله‌هاي 11 و 12 را داشته‌اند، مشخص گرديد دليل پرمصرفي بسياري از مشتركين عواملي به غير از برودت و سردي هوا بوده است. بيشتر موارد گزارش شده عبارتند از استفاده براي گرمايش استخر يا فضاهاي غيرضروري ساختمان‌هاي بزرگ، توسعه غيرمجاز لوله‌كشي از منزل مسكوني به مغازه‌هاي مجاور، استفاده از گاز طبيعي براي پخت نان يا محصولات خانگي، استفاده از گاز طبيعي براي گرمايش محل نگهداري حيوانات، استفاده از شعله گاز براي گرمايش درختان باغچه‌هاي خانگي، استفاده از گاز طبيعي واحد مسكوني براي طبقات ديگر كه به صورت غيرمجاز ساخت و ساز شده‌اند و فاقد مجوز هستند، استفاده از گاز طبيعي براي خانه‌هاي قديمي كه چند خانوار در اتاق‌هاي مختلف زندگي مي‌كنند و يك اشتراك يك واحدي دارند، استفاده همزمان از بخاري و پكيج در برخي از منازل مسكوني، استفاده از تجهيزات گازسوز ناايمن يا قديمي كه راندمان بسيار پاييني دارند. در هر صورت مشتركين محترم در صورتي كه به حجم مصرفي مندرج در صورتحساب خود اعتراض داشته باشند، مي‌توانند موارد را جهت بررسي به منطقه گازرساني مربوطه اعلام نمايند.
با توجه به آنچه گفته شد به وضوح مشخص است كه مشتركين با مصارف بالاتر از 900 مترمكعب در ماه داراي مصارف نامتعارف هستند و حتي در شرايط سردسيري نيز توجيه ندارد. لذا ضروري است مشتركين محترم ضمن بررسي و در صورت نياز اصلاح روند مصرف خود در استفاده از سامانه‌هاي گرمايشي خود تجديدنظر نمايند و حتما به برچسب انرژي وسايل گازسوز توجه لازم را داشته باشند كه متاسفانه به دليل تعرفه‌هاي ناچيز گاز، اين امر محقق نمي‌شود.
در بخشي از گزارش به صورتحساب مشتركين استان همدان اشاره شده بود، لازم به ذكر است از 16 آذر ماه تاكنون حدود 1.100.000 صورتحساب در استان همدان صادر شده است كه تنها حدود 4 درصد اين صورتحساب‌ها در پلكان 11 و 12 قرار گرفته‌اند. اين مشتركين حدود 11 درصد مصرف گاز استان همدان را به خود اختصاص داده‌اند و صورتحساب ماهيانه اين مشتركين متناسب با ميزان مصرف انجام شده از 600 هزار تومان به بالا خواهد بود.همچنين صورتحساب حدود 45 درصد مشتركين اين استان زير 27 هزار تومان بوده است و 33 درصد ديگر مشتركين نيز صورتحساب‌هاي بين 27 هزار تومان تا 90 هزار تومان دريافت كرده‌اند. ليكن اين گزارش حاكي از اين موضوع است كه مصارف بسياري از مشتركين محترم در حد الگو بوده و صرفا تعداد محدودي از مشتركين (4 درصد) مصارف بسيار زياد و خارج از الگو داشته‌اند.
تعرفه‌هاي پلكاني گاز متناسب با شرايط آب و هوايي (اقليم)
اقليم‌هاي آب و هوايي توسط پژوهشكده هواشناسي تعيين و به شركت ملي گاز ايران اعلام شده است و تعرفه‌هاي گاز طبيعي متناسب با اقليم آب و هوايي و رعايت عدالت اجتماعي با دو هدف اصلي تشويق مشتركين به مصرف كمتر براي استفاده از تعرفه‌هاي ارزانتر و همچنين رشد ملايم تعرفه‌ها براي مشتركين پرمصرف، تدوين و ابلاغ شده است. بديهي است در صورت تك نرخي بودن تعرفه، يارانه پرداختي به ازاي هر مترمكعب مصرفي، براي مشتركين پرمصرف و كم مصرف يكسان خواهد بود يا اگر تعداد پله‌ها كاهش يابد، تعداد مشتركين بيشتري به يك‌باره مجبور به پرداخت گازبها با تعرفه‌هاي پرمصرفي خواهند شد. لذا دولت به منظور رعايت اين موارد تعرفه‌ها را در 12 پله تصويب و ابلاغ نموده است. براي مثال تا 425 مترمكعب در ماه براي يك واحد مسكوني در شهر كبودرآهنگ استان همدان (اقليم1) به عنوان مصرف متعارف شناخته مي‌شود. اين در حالي است كه سقف مصرف متعارف در شهر تهران (اقليم3) معادل 325 مترمكعب در ماه مي‌باشد.
نحوه صدور صورتحساب شركتهاي گاز استاني
با توجه به اينكه در بند (م) تبصره (1) و بند (ك) تبصره (15) قانون بودجه سال 1401، دولت مكلف به اصلاح الگوي مصرف و همچنين تغيير تعرفه‌هاي گاز طبيعي در بخش خانگي شده است، لذا دولت با هدف مديريت مصرف اقدام به تغيير تعرفه‌ها از 16 آذر نموده و شركت ملي گاز ايران نيز به منظور اطلاع‌رساني سريع به مشتركين و همچنين متناسب كردن صورتحساب با طول ماه، اقدام به صدور صورتحساب‌هاي 30 روزه نموده است. لازم به ذكر است در سنوات گذشته نيز برخي از شركتهاي گاز استاني با همين هدف صورتحساب‌هاي خود را 30 روزه صادر مي‌كردند. بديهي است مشتركين با رويت چند صورتحساب در طول دوره سرد سال، فرصت مديريت مصرف را نيز خواهند داشت ولي اگر يك صورتحساب در پايان اسفند ماه و براي مصارف دوره سرد دريافت مي‌كردند فرصتي براي مديريت مصرف نداشتند. همچنين به منظور مساعدت با مشتركين، امكان پرداخت مرحله‌اي مبالغ صورتحساب نيز وجود دارد و مشتركين با مراجعه به نواحي گازرساني مي‌توانند درخواست‌هاي خود را ثبت و پيگيري نمايند.
شيوه مسرفانه مصرف گاز در كشور
طبق برخي آمارها شدت مصرف گاز در ايران 10 برابر چين است و بر اساس آماري ديگر اتحاديه اروپا متشكل از 28 كشور بوده و مصرف گاز در داخل ايران برابر با 12 كشور اتحاديه است، به‌طور مشخص‌تر اينكه مصرف گاز خانگي ايران برابر با مجموع مصارف 3 كشور همين اتحاديه است و بر اساس گزارش موجود در شركت ملي گاز ايران، در سال 1400 حدود 26 درصد گاز در بخش خانگي، 33 درصد در بخش صنعتي، 33 درصد در بخش نيروگاهي و 8 درصد نيز در ساير بخش‌ها مصرف شده است. اين در حالي است مصرف خانگي در ماه‌هاي سرد سال به حدود 55 درصد افزايش مي‌يابد و در اوج مصرف، بخش خانگي و تجاري حدود 80 درصد گاز كشور را براي گرمايش مصرف مي‌نمايند. در اين شرايط تنها 20 درصد حجم باقي مانده در اختيار صنايع بزرگ و نيروگاه‌ها قرار خواهد گرفت. بديهي است با اين روند مصرف در بخش خانگي، فرصتي براي توسعه مصرف گاز در ساير بخش‌ها نخواهد بود.
اما به نظر مي‌رسد هر چند رفاه و آسايش شهروندان به عنوان غايت اصلي توسعه صنعت گاز كشور تعريف شده است، اما اين رفاه در همه ابعاد منجر به توسعه مطلوب نشده است كه يكي از مهم‌ترين دلايل اين امر نيز شيوه مسرفانه مصرف گاز در كشور بوده است ولي در عين حال شركت ملي گاز ايران معتقد است كاهش شدت مصرف انرژي در كشور نيازمند اجرايي نمودن اسناد بالادستي و مقررات موجود در تمامي بخش‌ها اعم از خانگي، تجاري، صنايع بزرگ و كوچك و نيروگاهي مي‌باشد كه متاسفانه طي سال‌هاي گذشته برنامه منسجم و تاثيرگذاري توسط دستگاه‌هاي ذيربط انجام نشده است، به عنوان مثال اغلب صنايع به ويژه صنايع بزرگ عمدتا فرسوده يا از تكنولوژي با راندمان پايين استفاده مي‌كنند در حالي كه برنامه‌ريزي و اجراي طرح‌هاي بهينه‌سازي با هدف مديريت مصرف شدت انرژي در اين بخش مي‌تواند از هدررفت انرژي جلوگيري و به تامين پايدار آن كمك شاياني نمايد و استدلال اينكه مصرف‌كنندگان خانگي به عنوان ايجاد بحران انرژي معرفي شوند، صرفا زاييده ذهن نگارنده مطلب است و تحت هر شرايطي اولويت شركت ملي گاز ايران در تامين گاز بخش‌هاي مختلف در فصول سرد سال، تامين كامل نيازهاي بخش خانگي بوده و مي‌باشد.
در پايان شركت ملي گاز ايران تاكيد مي‌نمايد با توجه به ناترازي گاز و شدت مصرف بالاي انرژي در كشور، مشتركين گاز طبيعي در همه بخش‌ها اعم از خانگي، تجاري، صنايع عمده و غيرعمده، نيروگاهي و ... ضمن توجه به عامل ميزان مصرف انرژي در طرح‌هاي توسعه‌اي و تكنولوژي‌هايي كه به كار مي‌گيرند، با برنامه‌ريزي مناسب نسبت به پايش مستمر ميزان مصرف و همچنين طرح‌هاي بهينه‌سازي و افزايش راندمان خود اقدام نمايند و همچنين از آن رسانه محترم تقاضا مي‌شود به‌رغم تمام تمهيدات انديشيده شده و پيش‌بيني‌هاي صورت گرفته، با توجه به اينكه هيچ چيز به اندازه همكاري مسوولانه هموطنان عزيز در زمينه مديريت مصرف، نمي‌تواند ضامن حفظ جريان پايدار گاز در كشور باشد، با روشي مناسب در حوزه مديريت مصرف بهينه انرژي از جمله آب، برق و گاز در كشور الگو‌سازي نمايد.