جديدترين گزارش شاخص‌هاي عدالت اجتماعي ايران از سوي مركز آمار منتشر شد. اين گزارش بيانگر آخرين اطلاعات مرتبط با وضعيت عدالت اجتماعي در ايران تا پايان سال 1400 است كه در هشت حوزه اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، آموزشي، سلامت، زيرساختي، جنسيتي و بين نسلي تبيين و ارايه شده است. بر اساس اين گزارش، در سال 1400 سرانه توليد ناخالص داخلي در كشور معادل 9 ميليون تومان بوده است و در همين سال از كل درآمدهاي مالياتي دولت، 38 درصد مربوط به ماليات اشخاص حقوقي، 38 درصد مربوط به ماليات بر كالا و خدمات، 19 درصد ماليات بر درآمد و تنها 5 درصد مربوط به ماليات بر ثروت بوده است.
روستاييان در معرض نابرابري بيشتر
در همين گزارش آمده است كه هزينه‌هاي يك خانوار شهري در سال 1400 با افزايش 48.9 درصدي به 92.5 ميليون تومان و هزينه‌هاي يك خانوار روستايي با رشد 52.4 درصدي به 51.9 ميليون تومان رسيده است. علاوه بر اين شاخص ضريب جيني كه بيانگر نابرابري است، مي‌گويد روستاييان در معرض نابرابري بيشتري قرار داشته‌اند. همه اينها نشان‌دهنده اين است كه سياست‌هاي تورم‌زا، بيش از همه روستاييان را هدف قرار داده است. با اين حال نرخ مشاركت اقتصادي جمعيت 15 ساله روستاييان از شهري‌ها نيز بيشتر است يعني روستاييان به‌رغم فعاليت بيشتر، در معرض نابرابري بيشتر قرار گرفته‌اند.
وضعيت عجيب نابرابري در بخش مسكن
در سال 1400 متوسط قيمت فروش يك متر مربع زيربناي مسكوني در شهر تهران 34.4 ميليون تومان و درنقاط شهري كشور 11.8 ميليون تومان بوده است كه نسبت به سال قبل به ترتيب 40.1 و 53.9 درصد افزايش نشان مي‌دهد. نسبت متوسط قيمت يك متر مربع زيربناي مسكوني در نقاط شهري به متوسط درآمد خانوار شهري طي سال‌هاي 1391 تا 1400 با نوسان همراه بوده است به‌طوري كه از 4.4 درصد در سال 1396 به 10.1 درصد در سال 1400 رسيده است. طي سال‌هاي 1391 تا 1400، هزينه مسكن خانوار در مناطق شهري و روستايي كشور با نوسان همراه بوده است. در سال 1400، هزينه مسكن خانوار در مناطق شهري و روستايي كشور به ترتيب 35.96 و 18.54 درصد بوده است.
افزايش شاخص فلاكت
شاخص فلاكت حاصل جمع نرخ بيكاري و نرخ تورم است. بر اساس يكي از جداول منتشر شده از سوي مركز آمار به‌رغم كاهش نرخ بيكاري در سال‌هاي اخير، شاهد افزايش شاخص فلاكت بوده‌ايم به‌طوري‌كه اين شاخص از 19.3 در سال 1395 به 49.4 درصد در سال 1400 رسيده است. همچنين سرانه توليد ناخالص داخلي از 9.7 ميليون تومان در سال 1396 به 9 ميليون تومان در سال 1400 كاهش پيدا كرده است.
كاهش ازدواج و افزايش طلاق
در بخش دوم گزارش كه به بيان شاخص‌هاي عدالت در بعد اجتماعي پرداخته، تصريح شده است: طي سال‌هاي 1391 تا 1400 ميزان عمومي ازدواج روند كاهشي داشته است به‌طوري كه اين ميزان از 11.2 درصد در سال 1391 (به ازاي هر هزار نفر جمعيت) به 6.9 درصد در سال 1400 رسيده است. همچنين طي سال‌هاي مذكور ميزان عمومي طلاق با تغييرات اندكي از ميزان 0.2 درصد در سال 1391 به 2.5 درصد در سال 1400 رسيده است.
افزايش چشمگير خانوارهاي تحت پوشش سازمان‌هاي حمايتي
گزارش مركز آمار نشان مي‌دهد كه تعداد خانوارهاي تحت پوشش نهادهاي حمايتي نظير كميته امداد امام و سازمان بهزيستي از 2.08 ميليون خانوار در سال 1395 به 3.46 ميليون خانوار رسيده كه رقم بسيار قابل توجهي است. همچنين تعداد زنان سرپرست خانوار تحت پوشش نهادهاي حمايتي 1.46 ميليون نفر در سال 1400 رسيده است. علاوه بر اين، حدود 236 هزار كودك معلول و كودك كار تحت حمايت سازمان بهزيستي قرار دارند كه نسبت به سال 1391 بيش از 4 برابر رشد داشته است.
افزايش وقوع جرايم در سال 1400
اطلاعات مندرج در گزارش مركز آمار مي‌گويد در سال 1400 حدود 2316 قتل، 5085 مرگ مشكوك به خودكشي و 24806 مرگ مشكوك رخ داده كه در هر سه مورد با افزايش نسبت به سال قبل و افق ده‌ساله قبل مواجه بوده‌ايم. همچنين در سال مورد اشاره 615 هزار فقره نزاع فردي و 6800 فقره نزاع دسته‌جمعي رخ داده كه نسبت به سال قبل قدري كاهش نشان مي‌دهد. از سويي اين گزارش به ما مي‌گويد، آمار سرقت در كشور در حال افزايش است به گونه‌اي كه از 545 هزار فقره وقوع سرقت در سال 1391 به 903 هزار سرقت در سال 1400 رسيده‌ايم. در سال 1400 حدود 445 هزار نفر به جرم سرقت دستگير شده‌اند.
كاهش هزينه خانواده‌ها براي امور فرهنگي
در بخش ابعاد فرهنگي شاخص‌هاي عدالت اجتماعي گزارش مذكور آمده است كه خانوارها ديگر مانند گذشته براي امور فرهنگي شامل تفريحات، سرگرمي و خدمات فرهنگي هزينه نمي‌كنند. مي‌توان گفت افزايش هزينه‌هاي ضروري زندگي در سال‌هاي اخير مهم‌ترين عامل كاهش اين شاخص بوده است. با اين اوصاف بر اساس اطلاعات، هر خانوار شهري در سال 1400 حدود 1.6 درصد از هزينه‌هاي خالص خود را به تفريح، سرگرمي و ... اختصاص داده درحالي كه اين نسبت در سال 1396 حدود 2.9 درصد بوده است.
كاهش شديد ادامه تحصيل دانش‌آموزان
در سال تحصيلي 1401-1400 پوشش واقعي تحصيلي در مقطع ابتدايي، دوره متوسطه اول و دوره متوسطه دوم به ترتيب 97.7، 91 و 80.4درصد بوده كه نسبت به سال تحصيلي قبل در دوره متوسطه اول و دوم به ترتيب 3.2 و 2.1 واحد درصد كاهش داشته است. در سال تحصيلي 1401-1400 نرخ ترك تحصيل در مقطع ابتدايي، دوره متوسطه اول و دوره متوسطه دوم به ترتيب 0.95 4.36 و 2.32 درصد بوده است. در سال تحصيلي 1401-1400 حدود 185 هزار نفر در سنين 6 تا 11 سال، 189 هزار نفر در سنين 12 تا 14 سال و 535 هزار نفر در سنين 15 تا 17 سال به عنوان بازمانده از تحصيل دوران ابتدايي، متوسطه اول و متوسطه دوم شناسايي شده‌اند.
شكاف باسوادي بين فقرا و ثروتمندان
به گزارش جماران، بر اساس اطلاعات اين گزارش‌ها، متوسط تعداد افراد باسواد در خانوارهاي ثروتمندترين دهك شهري تقريبا 2 برابر فقيرترين دهك شهري است اما به‌رغم اين شكاف فاحش، طي ده ساله اخير متوسط تعداد افراد باسواد در خانوارهاي دهك اول از 1.51 به 1.61 رسيده درحالي كه اين نسبت در بين خانوارهاي ثروتمندترين دهك از 3.62 به 3.19 كاهش يافته است.