دفاع از زبان هيچ ارتباطي با موسوليني ندارد!
محمود فاضلي
كشورهايي كه به زبان ملي خود به عنوان يكي از اركان هويت ملي توجه دارند، به طرق مختلف مانع از ضعيف شدن زبان خود مي‌شوند و با يافتن يا وضع واژه‌هاي بومي به جاي واژه‌هاي بيگانه، زبان بومي و ملي خود را ارتقا مي‌بخشند و به اين ترتيب، زبان علم را به ميان مردم مي‌برند و به توسعه علمي در كشور خود ياري مي‌رسانند. در سال‌هاي اخير رسانه‌ها و فضاي مجازي موجب به كار بردن واژه‌هاي بيگانه بسياري شده‌اند كه نمونه اخير آن مقابله كشور ايتاليا با به‌كارگيري كلمات انگليسي در اين زبان است. زبان ايتاليايي از شاخه‌هاي زبان لاتين است و با زبان‌هاي ديگر لاتين مانند اسپانيايي، فرانسوي، رومانيايي و پرتغالي شباهت‌هاي زيادي دارد. پس از زبان‌هاي انگليسي، اسپانيايي، فرانسوي و آلماني، زبان ايتاليايي پنجمين زبان مردم جهان براي يادگيري است.
اين زبان در سال‌هاي اخير با مشكل ورود كلمات و واژه‌هاي زبان انگليسي به اين زبان روبه‌رو است. اخيرا از سوي فابيو رامپلي، نايب‌رييس مجلس و عضو مجلس نمايندگان ايتاليا و حزب «برادران ايتاليا» به رهبري جورجا ملوني، نخست‌وزير ايتاليا و با حمايت نخست‌وزير طرحي به پارلمان ارايه شد كه شهروندان ايتاليايي كه از لغات انگليسي يا ديگر زبان‌هاي خارجي در مكاتبات رسمي‌شان استفاده كنند، احتمالا تا 100 هزار يورو جريمه خواهند شد. او اعتقاد دارد «اين طرح، استبدادي نيست.» به عقيده وي قانون پيشنهادي از حق درك شهروندان و حفاظت از زبان‌هاي مادري در مقابل جهاني شدن نشأت مي‌گيرد و تنها به حوزه‌هاي دولتي مربوط مي‌شود. اگرچه محدوديت مدنظر اين طرح، تمامي زبان‌هاي خارجي را در برمي‌گيرد اما به‌كارگيري لغات انگليسي را به طور ويژه هدف قرار گرفته است. در پيش‌نويس اين طرح آمده است كه زبان انگليسي، زبان ايتاليايي را «تحقير و تضعيف» مي‌كند و بدتر از همه اينكه بريتانيا ديگر عضو اتحاديه اروپا هم نيست. براساس اين طرح، هر كسي كه سمتي دولتي دارد ملزم است «دانش كتبي و شفاهي و تسلط بر زبان ايتاليايي» داشته باشد. استفاده از لغات انگليسي در اسناد رسمي، از جمله «كلمات اختصاري و نام‌ها» براي عناوين شغلي در شركت‌هاي فعال در اين كشور نيز منع مي‌شود.
در پيش‌نويس اين طرح آمده است كه نهادهاي خارجي موظفند نسخه ايتاليايي تمام قوانين داخلي و قراردادهاي استخدام خود را تهيه كنند. نخستين ماده اين طرح تاكيد مي‌كند كه حتي در دفاتري كه با خارجي‌ها سر و كار دارند، ايتاليايي بايد زبان اصلي باشد. ماده دوم، استفاده از زبان ايتاليايي را براي «معرفي و استفاده از كالاها و خدمات عمومي» اجباري مي‌كند و اعلام مي‌دارد كه عدم تبعيت از اين قانون مي‌تواند متخلف را با جريمه‌اي 5 هزار تا 100هزار يورويي مواجه كند.
براساس اين طرح، وزارت فرهنگ ايتاليا موظف به تشكيل كميته‌اي براي «اصلاح استفاده از زبان و تلفظ ايتاليايي» در مدارس، رسانه‌ها، امور بازرگاني و تبليغات خواهد بود. وزير خارجه ايتاليا درباره طرح اجباري استفاده از زبان ايتاليايي در مكاتبات و جريمه متخلفان تاكيد كرده است: «فاشيسم در سال 1945 تمام شد، اين موضوع مربوط به گذشته است و علاقه‌اي به آن نداريم و به ما ديگر مربوط نيست. استفاده نكردن از كلمات خارجي در زبان ايتاليايي پشنهاد قانوني يك نماينده مجلس است و نه از سمت دولت. اين پيشنهادات قانوني بايستي توسط مجلس و سنا تصويب شود. اما دفاع از زبان ايتاليايي هيچ ارتباطي با موسوليني ندارد. موسوليني بيشتر از آنكه سود برساند، ضرر رساند. همواره از زبان ايتاليايي دفاع كرده‌ام، زبان مادري است، زبان دانته آليگري شاعر ايتاليايي است.»
مدافعان حذف كلمات انگليسي از زبان ايتاليايي براي يادآوري پيشينه زبان اين كشور، ضمن اشاره به دانته شاعر اين كشور معتقدند نوشته‌هاي دانته بر ادبيات ايتاليا و سراسر اروپا براي هميشه تاثير گذاشت. او از پيشگامان عصر جديد در ادبيات اين كشور بود كه با شاهكار ادبي خود يعني كمدي الهي ادبيات ايتاليا را غنايي تازه بخشيد. آنها از ايتاليا به عنوان ميراث‌دار امپراتوري روم كه نقش پررنگي در ارتقاي فرهنگ و هنر جهان داشته، ياد مي‌كنند. رنسانس اروپا در سده چهاردهم ميلادي و از شهر فلورانس واقع در ايتاليا آغاز شد كه درنهايت منجر به شروع فصلي نو در تاريخ هنر و فرهنگ معاصر شد. تلاش ايتاليا براي حفط زبان اين كشور درحالي است كه اين زبان در بيشتر زبان‌ها در امور هنري، موسيقي (به‌ويژه موسيقي كلاسيك)، اپرا، صنايع طراحي و مد مورد استفاده قرار مي‌گيرد.