براساس اخبار رسمي طي سه هفته اخير دست‌كم ۴ زن قرباني مسائل ناموسي شدند
جنايت در نيمه شب خوي
«اعتماد» از قتل ناموسي كه در منطقه صفاييه رخ داده، گزارش مي‌دهد
بهاره شبانكارئيان
چندين سال است در كشور آماري مبني بر قتل‌هاي ناموسي توسط هيچ سازماني منتشر نمي‌شود، اما طبق آخرين آماري كه در سال ۱۳۹۸ منتشر شده، مشخص است؛ سالانه بيش از چهارصد مورد قتل‌هاي ناموسي در كشور رخ مي‌دهد. بررسي‌هاي «اعتماد» از اخباري كه منتشر شده، نشان مي‌دهد؛ طي سه هفته اخير چهار زن به خاطر مسائل ناموسي و آنچه كه ناموس ناميده مي‌شود به قتل رسيده‌اند. اين درحالي است كه در منطقه صفاييه شهرستان خوي طي دو هفته، دو قتل ناموسي اتفاق افتاده و در اين دو مورد مقتولان به دست پدران خود كشته شده‌اند.
۲۵ فروردين ۱۴۰۲: «مريم.س» زن ۳۴ ساله اهل دهستان الند در شهرستان خوي واقع در آذربايجان غربي توسط پدر و برادرانش به دليل اينكه عكس‌ها و فيلم‌هاي او توسط يك مرد در فضاي مجازي منتشر شده بود به قتل مي‌رسد. هر چند پدر و برادران او مدعي شدند كه مريم خودكشي كرده است. «اعتماد» پيش‌تر طي گزارشي تحت عنوان «شامگاه مخوف الند» به اين موضوع پرداخت.
۲۷ فروردين ۱۴۰۲: «دنيا.ر» دختر ۱۹ ساله اهل روستاي «داردرفش» كرمانشاه با انگيزه ناموسي توسط يكي از اقوام‌شان به قتل مي‌رسد. لازم به ذكر است «اعتماد» در پيگيري از اين خبر به اطلاعات موثقي دست پيدا نكرده و حتي يكي از اهالي در اين باره مي‌گويد كه داستان‌هاي مختلفي در مورد اين خبر شنيديم. عده‌اي هم مي‌گويند كه دنيا خودكشي كرده است، اما يكي ديگر از اهالي قتل اين دختر جوان را تاييد مي‌كند.
۹ ارديبهشت ۱۴۰۲: زني ۳۴ ساله در محله جهانگيري شهرستان اراك توسط همسرش به قتل مي‌رسد. با پيگيري‌هاي «اعتماد» درباره اين خبر مشخص مي‌شود: «اين زن ۳۴ ساله چند ماه پيش از حادثه با مردي وارد رابطه مي‌شود. همسرش متوجه اين قضيه مي‌شود و به پليس اطلاع مي‌دهد. دستگاه قضا، همسر اين مرد و شخصي كه با او در رابطه بوده را به زندان مي‌اندازد، اما چند وقت بعد كه اين زن با قيد وثيقه آزاد مي‌شود، همسرش او را در خانه با ضربات چاقو به قتل مي‌رساند. همچنين خواهر‌زاده مقتول هم در جريان اين ماجرا توسط شوهر اين زن كشته مي‌شود.
۹ ارديبهشت ۱۴۰۲: «شيروان.ه» زن ۲۴ ساله اهل صفاييه شهرستان خوي به دست پدرش به قتل مي‌رسد. در اين جنايت، پسرعموي اين زن نيز به دليل ارتباطي كه با شيروان داشته به دست همسر اين زن كشته مي‌شود.
«اعتماد» در اين گزارش طي مصاحبه‌اي كه با دو فعال مدني و يكي از اقوام شيروان، زن ۲۴ ساله‌اي كه قرباني كودك همسري نيز بوده، مي‌پردازد.
وقتي پدرش از راه رسيد، طناب را دور گردن شيروان انداخت و او را كشان‌كشان به حياط خانه آورد و خفه‌اش كرد
روستاي «قزل آخ» در بخش صفاييه الند واقع در شهرستان خوي از توابع آذربايجان غربي است. به گفته اهالي منطقه، اين روستا حدود 70 الي 80 خانوار دارد كه اكثر اهالي آن با هم قوم و خويش هستند. يكي از اقوام مقتول در مورد قتل شيروان به «اعتماد» مي‌گويد: «وقتي شيروان شانزده، هفده سال داشت او را به اجبار به يكي از پسرعموهايش مي‌دهند، ولي شيروان يكي ديگر از پسرعموهايش را دوست داشت. پدرش مي‌گفت كه او را قبول ندارد. براي همين او را به يكي از پسرعموهايش مي‌دهد كه خودش قبول داشت. شوهر شيروان هم اين قضيه را از همان اول مي‌دانست، اما با اين حال با شيروان وارد زندگي مشترك مي‌شود تا اينكه دو سال پيش در زندگي مشترك‌شان مشكلاتي پيش مي‌آيد و همسر شيروان به او مي‌گويد كه به خانه پدرت برو تا طلاق بگيريم. شيروان هم به خانه پدرش مي‌رود و پدر او هم براي جدايي آنها اقدام مي‌كند. يك روز كه پدر شيروان در حال انجام اقدامات طلاق آنها بوده، مادر شيروان از او مي‌خواهد كه به زندگي‌اش برگردد. شيروان هم دوباره راهي خانه شوهرش مي‌شود. وقتي پدر او به خانه برمي‌گردد، متوجه مي‌شود كه شيروان به خانه همسرش برگشته است. براي همين با او قطع ارتباط مي‌كند، چون معتقد بود آبرويش رفته و حالا كه خبر جدايي دخترش همه جا پيچيده، او دوباره به خانه همسرش برگشته است.»
او در ادامه مي‌گويد: «تا اينكه يكي از برادران شوهر شيروان متوجه ارتباط نزديك شيروان با يكي ديگر از پسرعموهاي‌شان مي‌شود و به شوهر او اطلاع مي‌دهد و مي‌گويد؛ روزهايي كه خانه نيستي همسرت پسرعموي‌مان را به خانه مي‌آورد... او هم شروع به كشيك كشيدن از خانه مي‌كند. شوهر شيروان به خاطر شغلش اكثر شب‌ها خانه نبود. شب حادثه ساعت 12 شب هنگامي كه در حال كشيك دادن از خانه‌شان بوده، متوجه مي‌شود شخصي وارد خانه آنها مي‌شود. سريع خودش را به خانه‌شان مي‌رساند و مي‌بيند پسرعمويش خانه آنها است. با اسلحه‌اي كه همراه داشته چهار گلوله به سمت پسرعمويش شليك مي‌كند. پسرعموي او با اينكه مجروح شده بود خود را از پنجره به داخل حياط خانه پرت مي‌كند تا فرار كند، اما چهار، پنج نفر مسلح از همكاران شوهر شيروان داخل حياط نگهباني مي‌دادند. همين كه صداي گلوله به گوش جماعت مي‌رسد از خانه‌هاي‌شان بيرون مي‌آيند كه ببينند چه خبر شده. پدر شيروان هم سريع خودش را به خانه آنها مي‌رساند. داخل حياط مي‌بيند وضعيت آشفته است و شاهدان به او مي‌گويند؛ حكايت دختر تو اين بوده است. شوهر شيروان و بقيه افراد در حياط بالاي سر آن پسر بودند كه ناگهان پدر شيروان وارد خانه مي‌شود و يك طناب دور گردن دخترش مي‌اندازد و او را كشان كشان تا حياط خانه مي‌كشد و كنار جنازه همان پسرعمويش مي‌اندازد.» به گفته اين فرد جنازه شيروان و پسرعمويش در پزشكي قانوني است و هنوز تحويل خانواده‌ها نشده است. در حال حاضر شوهر و پدر شيروان در بازداشت به‌سر مي‌برند.
اينجا زن قرباني است
يكي از فعالان مدني خوي كه تمايلي ندارد نامش در گزارش منتشر شود، درباره اين خبر به «اعتماد» مي‌گويد: «شيروان در يك روستاي سنت‌گرا متولد مي‌شود و در شانزده، هفده سالگي به اجبار شوهرش مي‌دهند، آن‌هم به كسي كه مورد علاقه شيروان نبود. بنابراين شيروان هم قرباني كودك همسري بود و هم به اجبار شوهر كرده بود. براساس قوانين حقوق بشر هر انسان زير 18 سال كودك محسوب مي‌شود. بيشتر مواقع در منطقه‌اي كه ما زندگي مي‌كنيم كودكان را خيلي سريع وارد زندگي مشترك مي‌كنند. اين افراد تا آخر عمر بايد به زندگي مشترك‌شان ادامه بدهند و چون چاره‌اي ندارند در اكثر مواقع خودكشي را انتخاب مي‌كنند. در منطقه ما طلاق را قبول ندارند و به زني كه طلاق گرفته «ژن بي» مي‌گويند، به معني زن مطلقه. براي همين زنان در اين منطقه يا به دست شوهران خود كشته مي‌شوند يا خودكشي مي‌كنند. در مناطق ما طلاق تعريف نشده، براي همين زن‌كشي آمار بالايي دارد. همين چند روز پيش يك زن 60 ساله كه هفت فرزند هم دارد به خاطر مشكلات خانوادگي اقدام به خودسوزي مي‌كند. در حال حاضر هم در بيمارستان تبريز بستري است. ببينيد زنان در اين منطقه چون راهي براي فرار از مشكلاتي كه پيش پاي‌شان قرار گرفته ندارند، اولين فكري كه به سرشان مي‌زند خودكشي است.»
اين فعال مدني در ادامه در مورد فرهنگ استفاده از تكنولوژي مي‌گويد: «فردي كه در تهران يا شهرهاي بزرگ زندگي مي‌كند با توجه به شناخت اجتماعي كه از شهر محل زندگي‌اش دارد، فضاي ماهواره يا فضاي مجازي را درك كرده و با آنها هماهنگ مي‌شود، اما در برخي روستاها و منطقه ما چون شناختي از اين فضاها شكل نگرفته است باعث مي‌شود موارد اينچنيني افزايش پيدا كند. مورد ديگر اينكه زن در منطقه ما يا اكثر مناطق ايران جزو مالميك مرد به حساب مي‌آيد. براي همين برخي زنان در اين مناطق ترجيح مي‌دهند روابط دو نفره خودشان را دور بزنند و شخص سومي را وارد زندگي مشترك‌شان كنند. اينجا اصلا مكاني براي اينكه زنان با يكديگر حرف بزنند و درددل كنند، نداريم. داخل مسجد هم كه زنان نمي‌توانند از مشكلات زناشويي يا مشكلات ديگرشان با هم صحبت كنند. در منطقه خوي يك خانه امن وجود ندارد كه وقتي زنان احساس ناامني مي‌كنند به آنجا پناه ببرند. اينجا زن قرباني است. فكر مي‌كنيد شخصي كه عكس‌هاي مريم.س را منتشر كرد و باعث شد پدر و برادرانش او را به قتل برسانند، كجاست؟ براي خودش مي‌چرخد و راست راست راه مي‌رود. انگار اين يك موضوع زنانه بوده. مثل حوا كه سيب را به آدم تعارف كرد و گناهكار به دنيا آمد.»
فاجعه‌اي تكراري طي دو هفته
يكي ديگر از فعالان مدني اين منطقه نيز به «اعتماد» مي‌گويد: «اين فاجعه به فاصله دو هفته از اتفاقي كه براي مريم.س افتاد، رخ داده است. هر دو قتل با انگيزه ناموس در منطقه صفاييه بوده. وقتي شوهر شيروان او را با پسرعمويش در اتاق ديده اين اتفاق رخ داده است. اين حوادث بيشتر به خاطر فقر مالي و فقر فرهنگي رخ مي‌دهد. علت ديگر هم استفاده نادرست از فضاي مجازي است. مثلا مساله حجاب در تمام جوامع امري اختياري است، ولي در كشور ما بي‌حجابي را طور ديگري تلقي مي‌كنند. هر كسي نمي‌تواند اين مساله را هضم كند و خيلي‌ها فكر مي‌كنند بي‌حجابي مساوي است با امر خلاف يا نامشروع. در صورتي كه بي‌حجابي در كشورهاي ديگر يك فرهنگ است. در مورد فضاي مجازي هم چون در مناطق ما استفاده از آن درست معنا نشده به سمت ديگري حركت مي‌كند. نكته ديگر ازدواج‌هاي تحميلي در منطقه ما است كه دختران را در سن پايين شوهر مي‌دهند.»
جسد مثله شده زن 37 ساله با انگيزه ناموسي در بيابان‌هاي پاكدشت
از ابتداي فروردين 1402 تاكنون 5 زن قرباني مسائل ناموسي شدند. يكي ديگر از اين زنان در سن سي و هفت سالگي در 15 فروردين ماه جاري توسط همسرش با انگيزه ناموسي به قتل رسيد. همسر اين زن جسد مثله شده او را در بيايان‌هاي اطراف پاكدشت رها كرد. درنهايت روز دوشنبه بيست و هشتم فروردين ماه ۱۴۰۲، اين مرد جوان با اعتراف به اين جنايت گفت: «در پي رابطه مخفيانه همسرم با يك فرد در پروسه طلاق گرفتن بوديم و به همين دليل درگيري ميان ما در داخل خانه رخ داد من نيز در جريان اين نزاع همسرم را با ضربات ميله بر سرش به قتل رساندم و پس از تكه تكه كردن جسد آن را در بيابان‌هاي اطراف پاكدشت به خاك سپردم.»
براساس گزارش اداره چهارم پليس آگاهي پاكدشت؛ پس از اعترافات صريح متهم به قتل، تيمي از كارآگاهان اداره چهارم پليس آگاهي، متخصصان پزشكي قانوني و كارشناسان تشخيص هويت به همراه متهم راهي بيابان‌هاي پاكدشت شدند و جسد تكه‌تكه شده زن جوان را كشف كردند.
با دستور قاضي جنايي، بقاياي جسد مقتوله براي معاينات دقيق‌تر به پزشكي قانوني منتقل شد و متهم دراختيار كارآگاهان اداره دهم پليس آگاهي ويژه قتل قرار گرفته است.