رژه كم‌فروغ پيروزي
سالگرد پيروزي ارتش سرخ بر نازي‌ها در شرايطي برگزار شد كه كارشناسان نظامي ابعاد رژه امسال را كوچك‌تر از سال‌هاي گذشته ارزيابي مي‌كنند و نشانه‌هايي از اختلافات جدي ميان نظاميان روس در ميدان جنگ وجود دارد
محمدحسين لطف‌الهي
ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه روز سه‌شنبه 9 مه در مراسم گراميداشت روز پيروزي و در شرايطي كه بسياري از برنامه‌هاي عمومي به دليل نگراني‌هاي امنيتي پس از حمله پهپادي به كاخ كرملين در مسكو لغو شده بود، هشدار داد كه يك «جنگ واقعي» عليه روسيه در جريان است. روز پيروزي، رويدادي براي گراميداشت نقش اتحاد جماهير شوروي در پيروزي بر آلمان نازي در 78 سال قبل است. اين روز يكي از مهم‌ترين تعطيلات غيرمذهبي در روسيه به حساب مي‌آيد و اهميت زيادي براي حاكمان اين كشور دارد اما امسال، به دليل نگراني‌هاي امنيتي، برگزار‌كنندگان مراسم‌ها در بيش از 20 شهر روسيه -كه برخي آنها هزاران مايل با مناطق جنگي فاصله دارند- تصميم گرفتند امسال از برگزاري رژه و مراسم‌هاي بزرگ عمومي صرف‌نظر كنند. اين روز خاص علاوه بر مسائل امنيتي، تحت تاثير ناكامي‌‌هاي نظامي روسيه در ميدان جنگ هم قرار داشت. يوگني پريگوژين، رييس گروه شبه نظامي واگنر كه در حال حاضر يكي از بازيگران كليدي جنگ اوكراين محسوب مي‌شود و ده‌ها هزار نفر از شبه نظاميان تحت نظر او عليه اوكراين در حال مبارزه هستند، روز سه‌شنبه در يك پيام ويديويي گفت كه روس‌هاي امروزي شايستگي جشن گرفتن روز پيروزي پدربزرگان‌شان را ندارند. پوتين در سخنراني 7 دقيقه‌اي خود گفت: «بار ديگر يك جنگ واقعي عليه ميهن ما به راه افتاده است. امروز تمدن ما در مقطعي حساس به سر مي‌برد.» او كه در فوريه 2022 دستور حمله نظامي روسيه به اوكراين را صادر كرد در ادامه وعده آينده‌اي برمبناي صلح، آزادي و ثبات را به مردم روسيه داد و «سياستمداران غربي» را مقصر اصلي به راه افتادن جنگ معرفي كرد. رييس‌جمهور روسيه تصريح كرد: «ما معتقديم هر ايدئولوژي برتري‌جويي، ذاتا نفرت‌انگيز، جنايتكارانه و مرگبار است. با اين حال نخبگان غربي همچنان از خاص بودن ايدئولوژي خود مي‌گويند، مردم را فريب مي‌دهند، جامعه را متفرق مي‌سازند، درگيري‌ها و ناآرامي‌هايي خونين به راه مي‌اندازند و بذر روس‌هراسي و ملي‌گرايي افراطي را مي‌كارند. آنها مي‌خواهند ارزش‌هاي سنتي و خانوادگي را كه يك فرد را به فردي با هويت تبديل مي‌كند، ازبين ببرند.» پوتين افزود: «اوكراين اكنون به گروگاني در دستان رژيم جنايتكار و برآمده از كودتاي غربي بدل شده است و غربي‌ها از آن به عنوان يك ابزار چانه‌زني براي اجراي طرح‌هاي ظالمانه و خودخواهانه خود استفاده مي‌كنند.»پوتين «عمليات ويژه» ارتش روسيه را در رديف «نبردهاي سرنوشت‌ساز» كه براي مردم روسيه «مقدس شده است»، توصيف كرد و گفت «به دستورات اجدادمان وفاداريم...و قوي‌تر از اتحاد و عشق به ميهن وجود ندارد.» او با گفتن اينكه «شجاعان روسي» «تروريسم را شكست داده و از مردم دونباس محافظت خواهند كرد»، از غرب خواست در «كارزار ضد روسي» خود «تجديدنظر كند.»
متفاوت‌تر از هميشه
در دوران زمامداري پوتين، رژه‌ها و راهپيمايي‌هاي بزرگ روز 9 مه به عنوان بستري براي نمايش قدرت نظامي روسيه به كار مي‌رفت و مسكو با نمايش تانك‌ها، خودروهاي زرهي، موشك‌ها و ساير تجهيزات پيام مهمي را براي قدرت‌هاي غربي ارسال مي‌كرد. با اين حال وضعيت امسال با هر سال ديگري متفاوت بود و مراسم روسيه بسيار ساده‌تر از قبل برگزار شد. كارشناسان نظامي مي‌گويند علاوه بر تشريفات، از نظر نظامي نيز رژه امسال كوچك‌تر از گذشته بود. به گفته آنها، در اين رژه 45 دقيقه‌اي مجموعا حدود 50 وسيله نقليه زرهي به نمايش گذاشته شد اين درحالي است كه در رژه روز پيروزي سال 2022 ميلادي 131 وسيله نقليه نظامي شامل تانك و نفربر به نمايش درآمدند. نكته قابل توجه اين بود كه در اين رژه تنها يك
تانك T-34 (ازجمله تانك‌هايي كه در جنگ جهاني دوم از سوي ارتش سرخ مورد استفاده قرار گرفت) به نمايش درآمد. اوليور الكساندر، تحليلگر نظامي در اين باره نوشته است: «بهطور معمول تا پيش از سال 2021 بيش از 200 وسيله نقليه زرهي در رژه روز پيروزي به‌كار گرفته مي‌شدند و در سال 2021 اين رقم به 197 وسيله نقليه و در سال 2022 به 131 وسيله نقليه كاهش يافت. از سوي ديگر امسال هيچ ليست رسمي از خودروها و وسيله‌هاي نقليه شركت‌كننده در رژه منتشر نشد.» به نوشته او پس از تانك‌ها و خودروهاي نظامي موشك‌هاي اسكندر و اس – 400 از جمله سلاح‌هاي مهمي بودند كه به نمايش درآمدند.
مهمانان ويژه
رهبران تعدادي از كشورهاي استقلال يافته از اتحاد جماهير شوروي شامل ارمنستان، بلاروس، تاجيكستان، تركمنستان و قرقيزستان در اين مراسم مهمان ولاديمير پوتين بودند. روزنامه واشنگتن‌پست تعداد سران كشورها كه در مراسم روز پيروزي حاضر بودند، 7 نفر اعلام كرده است: «حضور اين تعداد از سران كشورها در مراسم روز پيروزي كم سابقه است. سال گذشته پوتين به تنهايي به تماشاي اين رژه نشست، سال 2020 كه تاريخ برگزاري مراسم به دليل شيوع بيماري كوويد19 جابه‌جا شد 7 رهبر حضور يافتند و ركورد بيشترين حضور رهبران به سال 2015 يعني هفتادمين سالگرد پيروزي در جنگ جهاني دوم بازمي‌گردد.» برخي پژوهشگران امنيتي معتقدند تلاش روسيه براي حضور رهبران كشورهاي ديگر نشان‌دهنده نگراني‌هاي امنيتي مسكو است. سرگئي ماركوف، تحليلگر علوم سياسي كه مواضعي نزديك به كرملين دارد و پيش‌تر در پارلمان روسيه هم حضور داشته در كانال تلگرامي خود در اين باره نوشته است: «اين اقدام بهطور قابل‌توجهي احتمال وقوع حمله تروريستي يا هر اقدام ديگري از سوي اوكراين عليه رژه نظامي را كاهش مي‌دهد.»
موج حملات عليه اوكراين
مسوولان اوكرايني روز سه‌شنبه از حملات موشكي تازه روسيه به كي‌يف خبر دادند و مدعي شدند كه كليه موشك‌هاي شليك شده به سوي پايتخت توسط سامانه‌هاي پدافند هوايي رهگيري و سرنگون شدند. اين دومين موج حملات موشكي روسيه به اوكراين پس از حملات گسترده پهپادي و موشكي روز گذشته به بسياري از نقاط اين كشور از جمله كي‌يف بود. به گفته سرهي پوپكو، رييس تشكيلات نظامي اداره‌كننده شهر كي‌يف، روسيه بامداد سه‌شنبه دست‌كم پانزده موشك كروز به سوي كي‌يف شليك كرد. اين موشك‌ها كه پوپكو مدعي است تمامي آنها رهگيري و منهدم شدند درحالي شليك شده است كه پيش‌تر هشدارهاي حمله هوايي در بيشتر مناطق كشور به صدا درآمده بود. رييس تشكيلات نظامي اداره‌كننده شهر كي‌يف با انتشار پستي در پيام‌رسان تلگرام ضمن اعلام انهدام كليه موشك‌هاي روسي شليك شده گفت: «نقشه‌هاي متجاوزان همانند جبهه‌هاي نبرد با شكست روبه‌رو شد.» حملات روز سه‌شنبه پنجمين حمله در ماه مه و دومين حمله پس از موج گسترده و كم‌سابقه حملات همزمان پهپادي و موشكي به اغلب نقاط اين كشور طي ۱۰ روز گذشته به شمار مي‌رود. سرهي پوپكو، رييس تشكيلات نظامي اداره‌كننده شهر كي‌يف مي‌گويد كه حملات روز سه‌شنبه روسيه با موشك‌هاي كروز از مناطقي در درياي خزر صورت گرفته است. به گزارش رويترز، وي ضمن اشاره به اينكه حملات ياد شده تلفات جاني به همراه نداشته، تاكيد كرده است كه روس‌ها تلاش مي‌كنند در روز ۹ مه كه مصادف با جشن‌هاي روز پيروزي در روسيه است تا حد امكان دست به كشتار غيرنظاميان بزنند. ويتالي كليچكو، شهردار كي‌يف نيز با انتشار مطلبي در پيام‌رسان تلگرام ضمن اشاره به حملات موشكي روز سه‌شنبه از ريزش آوار روي منزلي مسكوني در جنوب غربي پايتخت خبر داده و مدعي شده كه اين حادثه تلفات جاني به همراه نداشته است. ولوديمير زلنسكي روز دوشنبه در يك سخنراني تلويزيوني گفته بود: «شرارت قديمي كه روسيه امروزي در حال برگرداندن آن است درست همانند نازيسم شكست خواهد خورد.» ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهوري اوكراين بيان كرد كه روسيه همانند نازي‌ها در جنگ دوم جهاني، شكست خواهد خورد. زلنسكي روز دوشنبه در سخناني به مناسبت روز پيروزي در اروپا گفت: شرارت قديمي كه روسيه امروزي در حال برگرداندن آن است درست همانند نازيسم شكست خواهد خورد. رييس‌جمهوري اوكراين در يك پيام ويديويي مدعي شد: همان‌طور كه ما آن زمان با همديگر بدي را از بين برديم اكنون در حال از بين بردن يك بدي شبيه به آن هستيم.