صنعتي شدن پست و خروج از انحصار دولتي

صنعت خدمات پستي به فعاليت‌هاي تجاري شركت‌هاي پست و شركاي آن اطلاق مي‌شود كه براي جمع‌آوري، حمل‌ونقل و ارايه خدمات پستي (يا بسته‌هاي كوچك) در مقياس ملي يا بين‌المللي فعاليت مي‌كنند. بازار خدمات پستي نيز بر اساس نوع اعم از خدمات پستي سريع و خدمات پستي استاندارد، اقلام (نامه و بسته)، مقصد (داخلي و بين‌المللي) و جغرافيا (امريكاي شمالي، اروپا، آسيا- اقيانوسيه و ساير نقاط جهان) تقسيم‌بندي مي‌شود.  شبكه ارسال مراسلات پستي در كشورهاي توسعه‌يافته سال‌هاست از انحصار خارج شده است. در اغلب اين كشورها، شركت‌هاي بزرگ توانسته‌اند طيف گسترده‌اي از زيرساخت‌ها و خدمات متنوع را براي جذب مشتري عرضه كنند، در مقابل شركت‌هاي كوچك‌تر نگاه تخصصي به بازار دارند و خدمات مورد نياز را به مشتري ارايه مي‌دهند. در اين ميان آنچه حائز اهميت است اينكه تقريبا در همه اين كشورها، شركت پست دولتي بيشتر نقش كنترل بازار را در دست دارد. شركت‌هاي پستي اگرچه رقيب يكديگر  به شمار مي‌آيند اما براي توسعه كمي و كيفي خدمات، دست به هم‌افزايي زده و از ظرفيت‌هاي يكديگر نيز بهره مي‌برند. به عنوان مثال، شركت‌هاي پستي تحويل سريع مرسوله مانند فدرال اكسپرس (Fedex) و (Ups) تحويل مرسوله به منازل مسكوني را به شركت پست دولتي امريكا (Usps) سپرده‌اند و در مقابل حمل‌ونقل بار هوايي پست دولتي امريكا را اين دو كشور انجام مي‌دهند. شركت پستي ايالات‌متحده امريكا براي توسعه سرويس تحويل بسته در روز بعد، يك سرويس جديد و ارزان‌تر به نام «ارتباط محلي» ايجاد كرده است. اين سرويس به فرستنده اين امكان را مي‌دهد كه بسته حاوي سند تا وزن 13 اونس و ارزش 2.95 دلار را در قالب خدمات درجه يك ارسال كند. دولت امريكا مصمم است اين سرويس را توسعه داده و خدمات ارتباط منطقه‌اي و ملي را نيز راه‌اندازي كند. 

تحليل بازار خدمات پستي
گسترش ويروس كرونا، اغلب كشورهاي جهان را مجبور به تعليق فعاليت‌هاي عمومي كرد و نگاه دولت‌ها، شركت‌ها و مردم را به سيستم پست تغيير داد. هر چند كه در ابتداي همه‌گيري (سال 2020)، ارسال مراسلات پستي افت نسبتا محدودي را تجربه كرد اما پس از آن روند رو به توسعه و صنعتي شدن را شتاب بخشيد. پيش‌بيني مي‌شود بازار خدمات پستي در پنج سال آينده (2028-2023) رشد قابل ملاحظه‌اي را تجربه كند.  براساس گزارش شركت پستي بين‌المللي (IPC)، درآمد بسته در سال 2020، حدود 19.3 ميليارد يورو (21.7 ميليارد دلار) افزايش يافت، درحالي كه درآمد پستي در ساير بخش‌ها 6.1 ميليارد يورو (6.8 ميليارد دلار) كاهش يافت. شركت پستي بين‌المللي (IPC) ارايه‌‌دهنده راهبرد و استراتژي به صنعت پست در جهان به منظور ارتقاي كيفيت خدمات است. در سال‌هاي اخير، صنعت خدمات پستي در تعامل با تجارت الكترونيك، وارد دوره جديدي از خدمات‌رساني، توسعه و تغيير شيوه‌هاي مديريتي و اجرايي شده است. پست و مشاغل پستي كم‌كم از انحصار دولتي خارج و به سمت تجاري شدن با سبد متنوعي از خدمات در حال حركت هستند.  در حال حاضر، برترين شركت‌هاي خدمات پستي جهان كه روند صنعتي شدن را با شتاب بيشتري دنبال مي‌كنند عبارتند از: پست ايالات‌متحده، آلمان، فرانسه و ژاپن. اين شركت‌ها مسير توسعه‌يافتگي را بازاريابي و ارتباط مستقيم با متقاضيان دريافت خدمات، مي‌دانند.  با متصل شدن خدمات پستي به فناوري‌هاي ارتباطي، پيش‌بيني مي‎شود به‌كارگيري وسايل نقليه خودكار و بدون راننده، مجهز به نقشه‌هاي ديجيتالي، مطابق آنچه در پست ژاپن دنبال مي‌شود، آينده صنعت پست را متحول سازد.

تجارت الكترونيك فرصتي براي توسعه خدمات پستي 
تجارت الكترونيك يك فرصت فوق‌العاده براي خدمات پستي است زيرا مشتريان راحت‌تر سفارشات خود را از بازارهاي مجازي تهيه مي‌كنند و هر روز فروشگاه‌هاي سنتي بيشتري به فضاي ديجيتال مي‌پيوندند. با ادامه اين روند و افزايش حجم فروش آنلاين، فعالان بازار تجارت الكترونيك بيشتر به دنبال كانال‌هاي مقرون به‌صرفه، براي تحويل و جمع‌آوري اقلام خريداري شده مشتريان هستند. شركت‌هاي پستي با تجربه‌اي كه در تحويل كالا در دورترين نقاط دارند، شركاي خوبي براي كسب‌و‌كارهاي اينترنتي به شمار مي‌آيند. براي مثال، در كنيا، مشاركت بين بازار آنلاين جوميا و شركت پست اين كشور، خريداران آنلاين را قادر مي‌سازد تا اقلامي را كه در جوميا خريداري مي‌كنند از نزديك‌ترين اداره پست دريافت كنند. از سوي ديگر، هنوز بسياري از شركت‌هاي پستي براي استفاده از اين بستر و همكاري سازنده حوزه تجارت الكترونيك آمادگي كافي را ندارند. درحالي كه تجارت الكترونيك B2C با نرخ جهاني 17درصد در حال رشد است، سهم شركت‌هاي پست از آن كمتر از 5 درصد برآورد مي‌شود.  در چنين شرايطي است كه شركت‌هاي پست بايد مسيرتعامل با بخش‌هاي مختلف زنجيره تامين كالا و خدمات  -كه اغلب بر بستر فناوري بنا شده است- را فراهم كنند تا به عنوان يك صنعت پيشرو در عرصه اقتصادي جا باز كرده و توسعه يابند. به عنوان مثال، راه‌اندازي mPost توسط خدمات پستي كنيا، موجب شده هر تلفن همراه به يك آدرس پستي رسمي تبديل شود و مردم به نامه‌ها و بسته‌هاي خود در هر نقطه از كشور دسترسي داشته باشند.

توسعه صنعت پست با  به‌كارگيري هواپيماهاي بدون سرنشين 
در سه سال آينده شركت پست بريتانيايي رويال ميل، 50 مسير جديد براي پهپادهاي پستي به عنوان بخشي از برنامه به‌كارگيري هواپيماهاي بدون سرنشين در ارسال مراسلات ايجاد خواهد كرد. در سايه مشاركت با شركت تجاري پهپادهاي لجستيكي Windracers، خدمات پستي به جوامع روستايي و كمتر توسعه‌يافته اين كشور مانند جزاير اسكليلي، شتلند و... با سرعت بيشتري ارايه خواهد شد. پيش‌بيني مي‌شود اين پهپادها مرسولات تا وزن 100 كيلوگرم را براي دو سفر رفت و برگشت روزانه جابه‌جا كنند.
كارشناس ارتباطات