بررسي واكنش نشريه معاونت سياسي سپاه به گزارش «رقيب‌هراسي يا رقيب‌تراشي» منتشر شده در روزنامه اعتماد
برداشت اشتباه
صبح‌صادق: سپاه چهره‌ها و گروه‌هاي سياسي را به چشم «رقيب» نمي‌بيند
هفته‌نامه معاونت سياسي سپاه پاسداران، در جديدترين شماره خود، نسبت به يكي از گزارش‌هاي روزنامه اعتماد واكنش نشان داد. صبح صادق اين واكنش را در قالب سرمقاله اين نشريه منتشر كرده است كه نويسنده آن «عزيز غضنفري» عضو شوراي سياست‌گذاري «صبح‌صادق» است. «غضنفري» سال 1400 به عنوان جانشين معاونت سياسي سپاه با رده سازماني «سرهنگ» معارفه شده است.
در اين سرمقاله كه تيتر آن «راهبردهاي ولايت مبناي عمل سپاه» است، به ماجراي انتشار خبر فعاليت‌هاي سياسي و انتخاباتي علي لاريجاني از سوي خبرگزاري تسنيم، واكنش لاريجاني و گزارش «اعتماد» با تيتر «رقيب‌هراسي يا رقيب‌تراشي» اشاره كرده است؛ البته مشخصه اين سرمقاله آن است كه از هيچ‌كدام مستقيما نام نبرده و به ارايه كدهايي براي متوجه شدن مخاطب بسنده كرده است: «در روزهاي گذشته پس از آنكه يك خبرگزاري از تحركات انتخاباتي يكي از چهره‌هاي سياسي و انقلابي كشور براي ورود به انتخابات مجلس شوراي اسلامي كه انتهاي سال1402 برگزار مي‌شود، پرده برداشت، آن شخصيت سياسي به عكس‌العمل روي آورد و نكاتي را در معرض افكار عمومي گذاشت. در اين وضعيت، يكي از نشريات معاونت سياسي تاكيد كرد رقابت‌هاي انتخاباتي امري لازم و طبيعي است، اما بايد مراقبت كرد كه رقابت‌ها و غيريت‌سازي‌هاي انتخاباتي نبايد در مواجهه با نظام جمهوري اسلامي صورت گيرد. در اين ميان، نشريه‌اي ديگر منسوب به اصلاح‌طلبان با برداشتي غير واقعي كه اصلا در نشريه معاونت سياسي يك كلمه به آن اشاره نشده بود، مدعي شد معاونت سياسي به دنبال رقيب‌هراسي در انتخابات است!»
سرمقاله نشريه معاونت سياسي سپاه درحالي «رقيب‌هراسي معاونت سياسي سپاه» را به گزارش «اعتماد» نسبت داده كه اساسا در آن گزارش مخاطب «رقيب‌هراسي يا رقيب‌تراشي»، معاونت سياسي سپاه نبوده است. در گزارش مذكور، «رقيب‌هراسي يا رقيب‌تراشي» درباره خبرگزاري تسنيم و ديگر رسانه‌هاي جريان محافظه‌كار و هم‌سو با تسنيم استفاده شده بود. در اين بخش از گزارش آمده: «احتمالا تسنيم و رسانه‌هاي داراي خط خبري مشابه با اين خبرگزاري، با بزرگنمايي افرادي مانند علي لاريجاني و حسن روحاني، قصد دارند تا به طرف‌هاي خودي‌شان زنهار دهند كه اگر وحدت و ائتلاف نداشته باشيد، ممكن است لاريجاني و روحاني و خاتمي و... وارد صحنه شوند و اگر دست به فعاليت جدي بزنند، خطر بالقوه آنها، بالفعل خواهد شد يا همان رقيب‌هراسي. طرف ديگر ماجرا رقيب‌تراشي است كه شايد رسانه‌هاي اين طيف بخواهند با رقيب‌سازي براي اصولگرايان، به آنها هشداري براي جدي گرفتن انتخابات بدهند و آنها را از اين نكته كه خود را از قبل برنده ندانند، آگاه كنند.»
همان‌طوركه در اين بخش خوانده مي‌شود، هيچ اشاره‌اي به معاونت سياسي سپاه نشده و حتي از نشريات اين معاونت نيز نقل قولي نشده است.
تاكيد بر راهبردهاي چهارگانه انتخاباتي
در ادامه اين سرمقاله به «چهار راهبرد انتخاباتي» اعلام‌شده از سوي رهبري مبني بر «امنيت»، «سلامت»، «مشاركت» و «رقابت» اشاره شده و آورده «ضرورت دارد همه اقدامات و كنشگري‌هاي سياسي به سمت تحقق اين راهبردهاي مهم و سرنوشت‌ساز سوق يابد.»
سرمقاله هفته‌نامه سپاه پاسداران، باز بودن راه «رقابت» در انتخابات را «كليدي و مهم» ارزيابي كرده و افزوده «راه رقابت و كنشگري در انتخابات بايد باز باشد و هر فرد، گروه و نهادي كه با دغدغه‌مندي مسائل كشور و به ويژه موضوع انتخابات را تحليل مي‌كند، نبايد سياست ترسناك نشان دادن افراد و گروه‌هاي سياسي درون نظام را در پيش بگيرد.»
«صبح صادق» در ادامه «راهبرد رقابت» را موضوع جديدي ندانسته و آن را «تاكيد مجدد بر يك سياست منطقي و عقلايي هميشگي» ارزيابي كرده و افزوده «اين سياست در همه انتخابات‌هاي چند دهه گذشته هم به صورت آشكار و رسمي اعلام شده و هم مبنايي براي شكل‌گيري رقابت‌هاي انتخاباتي بوده است... در همه انتخابات‌هاي گذشته جريان‌ها و گروه‌هاي سياسي با گرايش‌هاي گوناگون توانسته‌اند راي مردم را به سمت برنامه‌هاي خود جلب كرده و پيروز انتخابات شوند.»
آسيب‌هاي «سياست اپوزيسيون‌نمايي»
سرمقاله مذكور در پيش گرفتن آنچه «سياست اپوزيسيون‌نمايي» خوانده از سوي «برخي عناصر و گروه‌ها» در ماه‌هاي منتهي به انتخابات را «آسيب نسبتا فراگير» توصيف كرده است. به نوشته «صبح صادق» اين افراد و احزاب سياسي، «تصور مي‌كنند از طريق تعرض به نظام، اصول و چارچوب كلي حاكم بر كشور مي‌توانند براي خودشان مقبوليت اجتماعي توليد كنند و با غيريت‌سازي در مقابل نظام و قرار دادن نظام جمهوري اسلامي به عنوان رقيب، راه پيروزي خود در انتخابات را تسهيل كنند.»
«غيريت‌سازي» با همين مضمون، همان واژه‌اي بود كه نشريه روزانه معاونت سياسي سپاه در روزهاي گذشته، پيرامون بيانيه علي لاريجاني استفاده كرده بود كه گويا مورد پسند نويسنده سرمقاله هفته‌نامه سپاه قرار گرفته است.
«توصيه» به رسانه‌ها
اين سرمقاله به رسانه‌ها «توصيه» كرده كه «بكوشند در سال انتخابات خط و مشي رسانه‌اي خود را به صورت اصول حرفه‌اي طراحي كنند». همچنين تلويحا از «تسنيم» بابت انتشار اخبار فعاليت‌هاي انتخاباتي علي لاريجاني انتقاد كرده و خواسته تا اگر رسانه‌اي از فعاليت‌هاي غيرعلني يك شخصيت يا گروه سياسي مطلع شده، آن را فاش نكند: «بر فرض اينكه يك بازيگر و گروه سياسي تصميم گرفته بنا به هر دليل، كنش‌هاي خود را به صورت غير علني پيش ببرد، آشكارسازي آن به صورت خبر و نشان دادن خود به صورت رسانه مطلع چندان صحيح به نظر نمي‌آيد.»
اين جملات درحالي بيان شده كه سياسيون افراد عادي نيستند و همين‌طور كنش سياسي يك اقدام شخصي نيست كه انتشار آن از سوي رسانه غيرحرفه‌اي باشد. باوجود انتقادات به تسنيم، بايد گفت كه اين رسانه با انتشار خبر فعاليت انتخاباتي لاريجاني (به هر قصد و مقصودي كه باشد) يك اقدام رسانه‌اي بوده است. البته برخي رسانه‌ها كه از منابع عمومي و نه مشخصا رديف بودجه استفاده مي‌كنند، اگر به پايگاهي براي برخي گروه‌هاي خاص سياسي تبديل شوند و چنين خبرهايي منتشر كنند، مي‌توان آن را «عمليات رواني» از سوي آن گروه خاص براي «برهم زدن بازي» رقباي سياسي تلقي كرد.
صبح صادق از «گروه‌ها و نيروهاي اجتماعي» خواسته تا «تقواي سياسي و انتخاباتي» را «سرلوحه» كار خود قرار دهند. همچنين در اين سرمقاله «نقد و پيشنهادهاي سازنده با هدف اصلاح بهتر روش‌هاي اداره امور كشور» را «مورد تاييد و لازم» شمرده است و افزوده «در عين حال بكوشند در حركت سياسي و انتخاباتي خود با گروه‌هاي سياسي موجود و شناخته‌شده در كشور رقابت كنند و نه نظام جمهوري اسلامي. نماياندن خود به عنوان اپوزيسيون از يكسو و كنشگري در فرآيند انتخابات از سوي ديگر در همه نظام‌هاي سياسي دنيا به عنوان پارادوكس شناخته شده و تحت هر شرايطي مورد پذيرش واقع نمي‌شود.»
سپاه چهره‌ها و گروه‌هاي سياسي را به چشم «رقيب» نمي‌بيند
بخش ديگري از سرمقاله «صبح صادق» كنايه‌اي به گزارش «اعتماد» است: «سپاه به‌طور كلي به دليل جايگاه و موقعيت خاص خود هرگز درباره چهره‌ها و گروه‌هاي سياسي درون نظام از عبارت «رقيب» استفاده نمي‌كند كه بخواهد آنان را هراسناك نشان دهد و اصلا سپاه پاسداران به عناصر و جريان‌هاي سياسي به چشم رقيب نمي‌نگرد. هرچند از منظر گفتمان انقلاب و امام و رهبري، افكار و رفتارهاي سياسي را بررسي مي‌كند.»
اين بخش از سرمقاله به جهت اينكه از واژه «رقيب» استفاده شده و چند سطر قبل‌تر، مدعي شده بود كه گزارش «اعتماد» معاونت سياسي سپاه را به «رقيب‌تراشي» متهم كرده است، مي‌توان كنايه به گزارش مذكور دانست.
با اين وجود در گزارش «اعتماد» سخني مبني بر «رقيب» شمردن گروه‌هاي سياسي از سوي «سپاه» ديده نمي‌شود و تنها لزوم «بي‌طرفي اين نهاد نظامي» يادآوري شده است.
سرمقاله «صبح صادق» تاكيد كرده كه سپاه پاسداران چهره‌ها و گروه‌هاي سياسي را به چشم «رقيب» نمي‌بيند؛ به عبارت ديگر كه البته در سرمقاله به آن اشاره نشده و مي‌توان از بين سطور آن برداشت كرد، «بي‌طرف» بودن است كه بايد از سوي سپاه درباره جريانات سياسي رعايت شود.
نظر امام درباره دخالت نظاميان در سياست
در وصيتنامه «سياسي- الهي» امام خميني، بر بي‌طرف بودن نيروهاي نظامي در سياست حتي به صورت شخصي تاكيد شده است: «وصيت اكيد من به قواي مسلح آن است كه همان‌طور كه از مقررات نظام، عدم دخول نظامي در احزاب و گروه‌ها و جبهه‌ها است به آن عمل نمايند و قواي مسلح مطلقا، چه نظامى و انتظامي و پاسدار و بسيج و غير اينها، در هيچ حزب و گروهي وارد نشده و خود را از بازي‌هاي سياسي دور نگه دارند. در اين صورت مي‌توانند قدرت نظامي خود را حفظ و از اختلافات درون گروهي مصون باشند و بر فرماندهان لازم است كه افراد تحت فرمان خود را از ورود در احزاب منع نمايند و چون انقلاب از همه ملت و حفظ آن بر همگان است، دولت و ملت و شوراي دفاع و مجلس شوراي اسلامى وظيفه شرعي و ميهني آنان است كه اگر قواي مسلح، چه فرماندهان و طبقات بالا و چه طبقات بعد، برخلاف مصالح اسلام و كشور بخواهند عملي انجام دهند يا در احزاب وارد شوند كه -بياشكال به تباهي كشيده ميشوند- يا در بازي‌هاي سياسي وارد شوند، از قدم اول با آن مخالفت كنند و بر رهبر و شوراي رهبري است كه با قاطعيت از اين امر جلوگيري نمايد تا كشور از آسيب در امان باشد.»
عدم دخالت نظاميان در سياست از سوي رهبري نيز چندين مرتبه مورد اشاره قرار گرفته است. همچنين در سياست‌هاي كلي انتخابات كه از سوي رهبري ابلاغ شده، بر اين نكته به عنوان يك بند تاكيد شده است: «ممنوعيت ورود نيروهاي مسلح، قواي سه‌گانه اعم از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌هاي تابعه آنها، دستگاه‌هاي اطلاعاتي و امنيتي، سازمان‌ها، نهادها و شركت‌هاي دولتي و نهادهاي عمومي در دسته‌بندي‌هاي سياسي و جناحي انتخاباتي و جانبداري از داوطلبان.»
هشدار به اصلاح‌طلبان مقدمه انتخابات رقابتي؟
با اين وجود، نشريه روزانه معاونت سياسي سپاه و صبح‌صادق به عنوان ارگان مطبوعاتي معاونت سياسي، در همين چند ماه اخير، در چندين يادداشت، ضمن حمله به اصلاح‌طلبان، براي حضور اين جريان سياسي و برخي چهره‌هاي آن در انتخابات، شرط و شروطي گذاشته بودند.
در آخرين شماره صبح‌صادق در سال 1401، به‌شدت از اين جريان سياسي انتقاد شده و آمده بود: «عناد برخي چهره‌ها و گروه‌هاي سياسي اصلاح‌طلب در اين زمينه به گونه‌اي بود كه هنگام حوادث تلخ در چند ماه گذشته، منتظر بررسي‌هاي اطلاعاتي نماندند و همان ابتداي ماجرا انگشت اتهام را متوجه دستگاه‌هاي درون نظام كردند.» به اعتقاد نويسنده، يك پايه ايجاد زمينه‌ها و گسترش وقايع اخير كشور، «خارجي» بوده و پايه ديگر هم «مسائل درون كشور». در ادامه حملات به اصلاحات نوشته شده بود: «اصلاح‌طلبان در زمينه نقش آتش‌افروز دشمنان تقريبا روزگار را به سكوت گذراندند و تمركز تحليلي و رسانه‌اي آنها بر مسائل و شرايط داخلي طراحي شده بود.» اين يادداشت همچنين تاكيد كرده بود كه «نمي‌توان هم در كشور رفتارهاي شبه‌اپوزيسيون و مخالف با ساختار داشت و هم براي كسب قدرت سياسي و در دست گرفتن مناصب تلاش كرد. اصلاح‌طلبان بايد تصميم بگيرند كه آيا مي‌خواهند به شكل حزب سياسي فعاليت كنند يا آنكه نقش يك گروه اپوزيسيون داشته باشند.»
پيش‌تر از آن‌هم نشريه روزانه معاونت سياسي سپاه، نسبت به «حذف اصلاح‌طلبان از جريان‌هاي صاحب صلاحيت»، هشدار داده بود: «اگر قرار باشد هويت جريان اصلاح‌طلبي همچنان باقي بماند، بايد تكليف خود را با راديكال‌ها مشخص و مطالبات‌شان را در چارچوب قانون اساسي مدنظر امام دنبال كنند وگرنه خواسته يا ناخواسته از دايره جريان‌هاي صاحب صلاحيت حذف خواهند شد.»
همين شماره پيشين صبح صادق نيز، «توصيه‌هايي» براي اصلاح‌طلبان داشت: «حقيقت آن است كه اصلاح‌طلبان وقتي مي‌توانند مدعي خط وسط و ميانه شوند كه ابتدا مرزهاي خود را بر راديكال‌ها تعريف كرده و از تندروي‌هاي براندازانه آنها برائت بجويند.»
در شرايطي كه نشريات معاونت سياسي سپاه، چنين «هشدارها» و «توصيه‌هايي» به يك جريان سياسي شناسنامه‌دار كشور ابراز مي‌كند، قاعدتا نمي‌تواند مقدمه‌اي براي يك انتخابات با مشاركت و رقابت حداكثري باشد؛ نكاتي كه در عين حال، نشريات معاونت سياسي بر آنها نيز تاكيد مي‌كنند.
اين سرمقاله به رسانه‌ها «توصيه» كرده كه «بكوشند در سال انتخابات خط و مشي رسانه‌اي خود را به صورت اصول حرفه‌اي طراحي كنند.» همچنين تلويحا از «تسنيم» بابت انتشار اخبار فعاليت‌هاي انتخاباتي علي لاريجاني انتقاد كرده و خواسته تا اگر رسانه‌اي از فعاليت‌هاي غيرعلني يك شخصيت يا گروه سياسي مطلع شده، آن را فاش نكند: «بر فرض اينكه يك بازيگر و گروه سياسي تصميم گرفته بنا به هر دليل، كنش‌هاي خود را به صورت غير علني پيش ببرد، آشكارسازي آن به صورت خبر و نشان دادن خود به صورت رسانه مطلع چندان صحيح به نظر نمي‌آيد.»
سرمقاله هفته‌نامه سپاه پاسداران،
باز بودن راه «رقابت» در انتخابات را «كليدي و مهم» ارزيابي كرده و افزوده «راه رقابت و كنشگري در انتخابات بايد باز باشد و هر فرد، گروه و نهادي كه با دغدغه‌مندي مسائل كشور و به ويژه موضوع انتخابات را تحليل مي‌كند، نبايد سياست ترسناك نشان دادن افراد و گروه‌هاي سياسي درون نظام را
در پيش بگيرد.»