چرا چين نمي‌تواند ميانجي كارآمدي باشد؟
پكن در انتقاد از مسكو محافظه‌كار است و در بي‌طرفي نسبت به اوكراين صادق نيست
ديپلمات‌هاي غربي و مقامات سابق امريكايي مي‌گويند كه دولت بايدن و متحدان امريكا ترديد دارند كه چين با توجه به سياست پكن براي فاصله گرفتن از بحران در حوزه سياست خارجي و بي‌ميلي اين كشور به سخت‌گيري بر روسيه بتواند نقش تعيين‌كننده‌اي در پايان دادن به جنگ در اوكراين ايفا كند.
به گزارش جماران به نقل از ان بي‌سي، مقامات سابق امريكايي و دو ديپلمات غربي با شرط عدم افشاي نام‌شان مي‌گويند اگرچه چين پيشنهاد صلح ارايه كرده و قصد دارد هفته آينده نماينده‌اي به منطقه بفرستد، اما هيچ نشانه‌اي وجود ندارد كه اثبات كند چين آماده است به عنوان يك ميانجي تمام عيار با تمام خطراتي كه ممكن است به همراه داشته باشد، عملا وارد اين صحنه شود. يك ديپلمات غربي گفت: «ما شك داريم كه چين اراده‌اي براي چنين ميانجي‌گري داشته باشد. چيني‌ها در اين مساله بي‌طرف نبوده‌اند. »
شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين، تا بيش از يك سال پس از حمله روسيه به اوكراين، با ولاديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين صحبت نكرد و پكن همچنان به انعكاس صحبت‌هاي مسكو در مورد علل درگيري ادامه مي‌دهد و از استفاده از كلمه «جنگ» در هنگام اشاره به اين موضوع اجتناب مي‌كند.
ايوان مديروس، استاد دانشكده خدمات خارجي در دانشگاه جورج تاون كه به عنوان مشاور ارشد در آسيا خدمت مي‌كرد، مي‌گويد كه « دولت بايدن مي‌خواهد اين تصوير را كه دست‌كم نسبت به احتمال نقش مثبت چين در اين مناقشه خوش‌بين است حفظ كند اما انتظارها نسبت به موفقيت ايده چين بالا نيست. من فكر مي‌كنم كه آنها نسبت به نقشي كه چين واقعاً ممكن است ايفا كند، ترديد دارند.» آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه امريكا در اوايل اين ماه ميلادي با اشاره به اينكه ايالات متحده از هرگونه تلاش چين براي كمك به پايان دادن به جنگ استقبال خواهد كرد، گفت: « اگر آنها مايل به ايفاي نقش مثبت در تلاش براي برقراري صلح باشند، اين امر خوبي خواهد بود. اما چين بايد از اين اصل حمايت كند كه در اين درگيري «يك قرباني و يك متجاوز وجود دارد. من بايد بگويم تا همين اواخر، بسيار نامشخص بود كه آيا چين اين اصل اساسي را پذيرفته است يا خير. من هنوز مطمئن نيستم كه آنها اين كار را انجام دهند، اما حداقل رييس‌جمهور شي اكنون با رييس‌جمهور زلنسكي گفت‌وگو كرده است.»
سخنگوي سفارت چين در واشنگتن، گفت: موضع چين در مورد مناقشه اوكراين «مستمر و واضح است.»او با بيان اينكه چين متعهد به پيشبرد گفت‌وگوهاي صلح و حل و فصل سياسي بحران اوكراين بوده است، افزود: «هم رييس‌جمهور پوتين و هم رييس‌جمهور زلنسكي از نقش مهم چين در بازگرداندن صلح و حل بحران از طريق ابزارهاي ديپلماتيك استقبال كردند.» چين اين روزها بيش از پيش خود را به عنوان يك كشور قدرتمند با دامنه جهاني معرفي مي‌كند، اما رويكرد آن به ديپلماسي همچنان محتاطانه است.
مقامات سابق ايالات متحده مي‌گويند كه هيچ سابقه‌اي براي هدايت يك مذاكره صلح دشوار با به خطر انداختن اعتبار خود يا به قيمت دست رد زدن به سينه شريك مهمي مانند روسيه در كارنامه سياست خارجي چين وجود ندارد. يكي از اعضاي ستاد امنيت ملي معاون رييس‌جمهور وقت در دوره رياست‌جمهوري باراك اوباما در اين باره مي‌گويد: «شكي نيست كه چيني‌ها بيش از پيش در ديپلماسي خود جاه طلب‌تر مي‌شوند، همانطور كه در بسياري از زمينه‌هاي ديگر امور جهاني چنين است. سوال اين است كه اين ميل به نقش آفريني بيشتر تا كجا پيش خواهد رفت و حاضرند براي آن چه هزينه‌هايي را متحمل شوند؟
يك كارشناس ديگر مي‌گويد: «براي سال‌ها، واشنگتن اميدوار بود كه پكن بتواند از نفوذ خود براي اعمال فشار بر پيونگ يانگ در راستاي واگذاري امتيازهايي در برنامه تسليحات هسته‌اي كره شمالي استفاده كند.»
ويكتور چا كه بيش از يك دهه پيش در مذاكرات هسته‌اي شش‌جانبه شامل ايالات متحده، ژاپن، روسيه و دو كره شركت داشت، در اين باره مي‌گويد: «اين صرفا يك اميدواري در طرف امريكايي بود و هرگز به نتيجه نرسيد. ديپلماسي چين براي جلوگيري از متحمل شدن خطر طراحي شده و رويكرد پكن در مذاكرات كره شمالي دعوت از طرفين براي ديدار بدون تلاش براي شكل دادن به ماهيت مذاكرات بود. اگر مي‌خواهيد ميانجي باشيد، بايد سهم بيشتري در موفقيت مذاكره بگذاريد، نه اينكه صرفا محلي براي گفت‌وگو ايجاد كنيد.»
يك استاد دانشگاه جورج تاون در اين باره مي‌گويد: «مذاكرات شش جانبه، كه در شش دور بين سال‌هاي 2003 و 2009 برگزار شد، تجربه‌اي آشكار درباره انگيزه واقعي چين بود. چين آماده انجام اقدامات اساسي عليه كره شمالي در مورد تسليحات هسته‌اي اين كشور نبود زيرا در پايان روز، آنها به حفظ نفوذ خود در شبه‌جزيره كره و حفظ كره شمالي به عنوان يك كشور دوست بسيار بيشتر از مساله منع اشاعه جهاني اهميت مي‌دادند. منافع چين در مورد كره شمالي با ايالات متحده يا متحدانش هماهنگ نيست. من فكر مي‌كنم در نهايت با روسيه، ما دوباره شاهد تكرار نقشي هستيم كه چين در مذاكرات شش‌گانه با كره شمالي ايفا كرد.»
اينكه پكن چگونه منافع خود در اوكراين را محاسبه مي‌كند، يك سوال باز باقي مانده است.
برخي كارشناسان استدلال مي‌كنند كه چين مي‌خواهد شاهد توقف جنگ به خاطر اقتصاد جهاني باشد و اطمينان حاصل كند كه روسيه، شريك آن، شكستي ويرانگر را متحمل نمي‌شود.
همچنين مشخص نيست كه پكن چه اهرم يا فشار واقعي را مي‌خواهد عليه مسكو براي پايان دادن به اين درگيري اعمال كند و چه سودي از انجام اين كار نصيب چيني‌ها خواهد شد.
برخي از مقامات غربي مي‌گويند كه چين مي‌تواند نقش محدودتر، اما مفيدتري در تشويق روسيه به برگزاري مذاكرات آتش‌بس داشته باشد، بدون اينكه لزوماً در مورد پيشنهادهاي مفصل مذاكره كند يا به مسكو براي مصالحه فشار بياورد. در حال حاضر، نه روسيه و نه اوكراين براي گفت‌وگوهاي صلح يا گفت‌وگوهاي آتش‌بس آماده به نظر نمي‌رسند، زيرا هر دو طرف معتقدند كه مي‌توانند در ميدان نبرد به دستاوردهايي دست يابند. ويليام برنز، رييس سيا، در ماه فوريه گفت كه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه معتقد است كه نيروهايش مي‌توانند اوكراين را در يك جنگ فرسايشي از بين ببرند و حمايت غرب از كي‌يف به مرور زمان از بين خواهد رفت.
سفير اوكراين در ايالات متحده، هفته گذشته در واشنگتن گفت كه دولت او آماده است با هر كسي كه آماده كمك به ما باشد، همكاري كند. او افزود: «من فكر مي‌كنم تمركز ما بايد بر روي اين باشد كه چگونه روسيه را از اوكراين خارج كنيم.» او در پاسخ به اين سوال كه آيا اوكراين از چشم‌انداز چين به عنوان يك ميانجي صلح حمايت مي‌كند، گفت: «ما به يك واسطه نياز نداريم. هيچ كس براي خروج روسيه از اوكراين به دلالي نياز ندارد.»
ديپلمات‌هاي غربي و مقامات سابق امريكايي مي‌گويند كه دولت بايدن و متحدان امريكا ترديد دارند كه چين با توجه به سياست پكن براي فاصله گرفتن از بحران در حوزه سياست خارجي و بي‌ميلي اين كشور به سخت‌گيري بر روسيه بتواند نقش تعيين‌كننده‌اي در پايان دادن به جنگ در اوكراين ايفا كند.
به گزارش جماران به نقل از ان بي‌سي، مقامات سابق امريكايي و دو ديپلمات غربي با شرط عدم افشاي نام‌شان مي‌گويند اگرچه چين پيشنهاد صلح ارايه كرده و قصد دارد هفته آينده نماينده‌اي به منطقه بفرستد، اما هيچ نشانه‌اي وجود ندارد كه اثبات كند چين آماده است به عنوان يك ميانجي تمام عيار با تمام خطراتي كه ممكن است به همراه داشته باشد، عملا وارد اين صحنه شود. يك ديپلمات غربي گفت: «ما شك داريم كه چين اراده‌اي براي چنين ميانجي‌گري داشته باشد. چيني‌ها در اين مساله بي‌طرف نبوده‌اند. »
شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين، تا بيش از يك سال پس از حمله روسيه به اوكراين، با ولاديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين صحبت نكرد و پكن همچنان به انعكاس صحبت‌هاي مسكو در مورد علل درگيري ادامه مي‌دهد و از استفاده از كلمه «جنگ» در هنگام اشاره به اين موضوع اجتناب مي‌كند.
ايوان مديروس، استاد دانشكده خدمات خارجي در دانشگاه جورج تاون كه به عنوان مشاور ارشد در آسيا خدمت مي‌كرد، مي‌گويد كه « دولت بايدن مي‌خواهد اين تصوير را كه دست‌كم نسبت به احتمال نقش مثبت چين در اين مناقشه خوش‌بين است حفظ كند اما انتظارها نسبت به موفقيت ايده چين بالا نيست. من فكر مي‌كنم كه آنها نسبت به نقشي كه چين واقعاً ممكن است ايفا كند، ترديد دارند.» آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه امريكا در اوايل اين ماه ميلادي با اشاره به اينكه ايالات متحده از هرگونه تلاش چين براي كمك به پايان دادن به جنگ استقبال خواهد كرد، گفت: « اگر آنها مايل به ايفاي نقش مثبت در تلاش براي برقراري صلح باشند، اين امر خوبي خواهد بود. اما چين بايد از اين اصل حمايت كند كه در اين درگيري «يك قرباني و يك متجاوز وجود دارد. من بايد بگويم تا همين اواخر، بسيار نامشخص بود كه آيا چين اين اصل اساسي را پذيرفته است يا خير. من هنوز مطمئن نيستم كه آنها اين كار را انجام دهند، اما حداقل رييس‌جمهور شي اكنون با رييس‌جمهور زلنسكي گفت‌وگو كرده است.»
سخنگوي سفارت چين در واشنگتن، گفت: موضع چين در مورد مناقشه اوكراين «مستمر و واضح است.»او با بيان اينكه چين متعهد به پيشبرد گفت‌وگوهاي صلح و حل و فصل سياسي بحران اوكراين بوده است، افزود: «هم رييس‌جمهور پوتين و هم رييس‌جمهور زلنسكي از نقش مهم چين در بازگرداندن صلح و حل بحران از طريق ابزارهاي ديپلماتيك استقبال كردند.» چين اين روزها بيش از پيش خود را به عنوان يك كشور قدرتمند با دامنه جهاني معرفي مي‌كند، اما رويكرد آن به ديپلماسي همچنان محتاطانه است.
مقامات سابق ايالات متحده مي‌گويند كه هيچ سابقه‌اي براي هدايت يك مذاكره صلح دشوار با به خطر انداختن اعتبار خود يا به قيمت دست رد زدن به سينه شريك مهمي مانند روسيه در كارنامه سياست خارجي چين وجود ندارد. يكي از اعضاي ستاد امنيت ملي معاون رييس‌جمهور وقت در دوره رياست‌جمهوري باراك اوباما در اين باره مي‌گويد: «شكي نيست كه چيني‌ها بيش از پيش در ديپلماسي خود جاه طلب‌تر مي‌شوند، همانطور كه در بسياري از زمينه‌هاي ديگر امور جهاني چنين است. سوال اين است كه اين ميل به نقش آفريني بيشتر تا كجا پيش خواهد رفت و حاضرند براي آن چه هزينه‌هايي را متحمل شوند؟
يك كارشناس ديگر مي‌گويد: «براي سال‌ها، واشنگتن اميدوار بود كه پكن بتواند از نفوذ خود براي اعمال فشار بر پيونگ يانگ در راستاي واگذاري امتيازهايي در برنامه تسليحات هسته‌اي كره شمالي استفاده كند.»
ويكتور چا كه بيش از يك دهه پيش در مذاكرات هسته‌اي شش‌جانبه شامل ايالات متحده، ژاپن، روسيه و دو كره شركت داشت، در اين باره مي‌گويد: «اين صرفا يك اميدواري در طرف امريكايي بود و هرگز به نتيجه نرسيد. ديپلماسي چين براي جلوگيري از متحمل شدن خطر طراحي شده و رويكرد پكن در مذاكرات كره شمالي دعوت از طرفين براي ديدار بدون تلاش براي شكل دادن به ماهيت مذاكرات بود. اگر مي‌خواهيد ميانجي باشيد، بايد سهم بيشتري در موفقيت مذاكره بگذاريد، نه اينكه صرفا محلي براي گفت‌وگو ايجاد كنيد.»
يك استاد دانشگاه جورج تاون در اين باره مي‌گويد: «مذاكرات شش جانبه، كه در شش دور بين سال‌هاي 2003 و 2009 برگزار شد، تجربه‌اي آشكار درباره انگيزه واقعي چين بود. چين آماده انجام اقدامات اساسي عليه كره شمالي در مورد تسليحات هسته‌اي اين كشور نبود زيرا در پايان روز، آنها به حفظ نفوذ خود در شبه‌جزيره كره و حفظ كره شمالي به عنوان يك كشور دوست بسيار بيشتر از مساله منع اشاعه جهاني اهميت مي‌دادند. منافع چين در مورد كره شمالي با ايالات متحده يا متحدانش هماهنگ نيست. من فكر مي‌كنم در نهايت با روسيه، ما دوباره شاهد تكرار نقشي هستيم كه چين در مذاكرات شش‌گانه با كره شمالي ايفا كرد.»
اينكه پكن چگونه منافع خود در اوكراين را محاسبه مي‌كند، يك سوال باز باقي مانده است.
برخي كارشناسان استدلال مي‌كنند كه چين مي‌خواهد شاهد توقف جنگ به خاطر اقتصاد جهاني باشد و اطمينان حاصل كند كه روسيه، شريك آن، شكستي ويرانگر را متحمل نمي‌شود.
همچنين مشخص نيست كه پكن چه اهرم يا فشار واقعي را مي‌خواهد عليه مسكو براي پايان دادن به اين درگيري اعمال كند و چه سودي از انجام اين كار نصيب چيني‌ها خواهد شد.
برخي از مقامات غربي مي‌گويند كه چين مي‌تواند نقش محدودتر، اما مفيدتري در تشويق روسيه به برگزاري مذاكرات آتش‌بس داشته باشد، بدون اينكه لزوماً در مورد پيشنهادهاي مفصل مذاكره كند يا به مسكو براي مصالحه فشار بياورد. در حال حاضر، نه روسيه و نه اوكراين براي گفت‌وگوهاي صلح يا گفت‌وگوهاي آتش‌بس آماده به نظر نمي‌رسند، زيرا هر دو طرف معتقدند كه مي‌توانند در ميدان نبرد به دستاوردهايي دست يابند. ويليام برنز، رييس سيا، در ماه فوريه گفت كه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه معتقد است كه نيروهايش مي‌توانند اوكراين را در يك جنگ فرسايشي از بين ببرند و حمايت غرب از كي‌يف به مرور زمان از بين خواهد رفت.
سفير اوكراين در ايالات متحده، هفته گذشته در واشنگتن گفت كه دولت او آماده است با هر كسي كه آماده كمك به ما باشد، همكاري كند. او افزود: «من فكر مي‌كنم تمركز ما بايد بر روي اين باشد كه چگونه روسيه را از اوكراين خارج كنيم.» او در پاسخ به اين سوال كه آيا اوكراين از چشم‌انداز چين به عنوان يك ميانجي صلح حمايت مي‌كند، گفت: «ما به يك واسطه نياز نداريم. هيچ كس براي خروج روسيه از اوكراين به دلالي نياز ندارد.»